Nikaia’dan Yeni Yazıtlar XIV – Nikaia’dan Leukai’a/Lefke’ye Yerleşimler, Miltaşları, Roma Yolu ve Mauricius Köprüsü

Nikaia’dan Yeni Yazıtlar XIV – Nikaia’dan Leukai’a/Lefke’ye Yerleşimler, Miltaşları, Roma Yolu ve Mauricius Köprüsü

LIBRI VII (2021) 1-16
Geliş Tarihi: 05.11.2020 | Kabul Tarihi: 16.01.2021
DOI: 10.5281/zenodo.4475599 | Elektronik Yayın Tarihi: 28.01.2021

PDF İndir

PDF Görüntüle

Referanslar

Öz: Nikaia’nın Bithynia Bölgesi’nde önemli bir yerleşim haline gelmesindeki önemli etkenlerden biri de Küçük Asya’ya giden yolların kesişme noktasında yer almasıdır. Nikaia’nın bugün 3 tanesi görülebilen, 4 ana kapısı bulunmaktadır. Bu dört kapıdan biri olan Lefke Kapısı Kudüs’e kadar uzanan yolun Küçük Asya’daki başlangıcı sayılabilir. Hacı Yolu olarak da adlandırılan bu yol aslında bir Roma yolu olup Küçük Asya’daki iki ana Roma yolundan biridir; ancak bu yolun adı bilinmemektedir. Sakarya ve Bilecik illeri epigrafik-tarihi coğrafi yüzey araştırması sırasında, Osmaneli ilçesinde yeni miltaşları bulunmuştur. Bu miltaşlarının yanı sıra, Roma yol izleri, köprüler ve yerleşimler de yolun güzergahı hakkında önemli bilgiler vermektedir. Bilecik ili Osmaneli ilçesinde birbirine yakın noktalarda 5 köprü bilinmektedir. Biri hariç, bu köprülerin ne zaman ve kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Bununla birlikte Osmaneli’ndeki Roma köprüsünün yıkık ayakları arasındaki bir monogramda İmparator Mauricius’un adı bulunmuştur. Monogramdan ötürü Mauricius Köprüsü olarak adlandırdığımız bu köprünün yanı sıra, yine Selçik köyü sınırları içinde kalan Dönekönü ile Çamaltı mevkiileri arasında, şimdi sadece Sakarya Nehri’nin içinde temelleri kalan bir köprü daha vardır. Bu köprü literatürde daha önce bilinen bir köprü değildir ve ilk kez belgelenmektedir. Bu köprüyü de antik Moedo Orientis yerleşiminden ötürü Moedo Orientis Köprüsü olarak adlandırmaktayız.

Anahtar sözcükler: Nikaia, Schinae, Moedo Orientis, Mansio Mido, Leukai/Lefke/Osmaneli, Flaviuslar, Valentinianus, Valens, Gratianus

Abstract: Nikaia’s location on the crossroads leading to Asia Minor was instrumental in the city rising to prominence. The city had three main gates, three of which is still visible. One of them, the Lefke Gate can be considered to be the beginning of section of the road in Asia Minor leading to Jerusalem. This route, known also as Pilgrimage Road was originally one of the two main Roman roads in Asia Minor. The original name of this road is unknown. During epigraphical-historical, geographical surveys in Sakarya and Bilecik provinces, the new milestones were found in the Osmaneli district of Bilecik province. Along with the milestones, Roman road traces, bridges and settlements give important hints on the route. There are five known bridges close to each other in the Osmaneli district of Bilecik province. Their builders or construction dates are except one, unknown. The name of Emperor Mauricius was found in a monogram between the feet of a ruined Roman bridge in the Osmaneli district. Along with the bridge named by us as the Bridge of Mauricius due to this monogram, there are the foundations of another ruined bridge between Dönekönü and Çamaltı within Selçik village, which lies on the Sakarya River. This bridge is previously unknown in literature and is here documented for the first time. We name it as Moedo Orientis Bridge after the ancient settlement Moedo Orientis.

Keywords: Nicea, Schinae, Moedo Orientis, Mansio Mido, Leukai/Lefke/Osmaneli, Flavians, Valentinianus, Valens, Gratianus

Birincil Kaynaklar

Amm. Marc. (= Ammianus Marcellinus, Rerum gestarum libri) Ammianus Marcellinus, with an English translation by J. C. Rolfe, I-III (Cambridge[Mass.]/London) (The Loeb Classical Library).

An. Kom. Alex. (= Anna Komnena, Aleksias) The Alexiad of Anna Comnena, translated from the Greek by E. R. A. Sewter, Baltimore 1969.

Itin. Ant. & Itin. Burd. G. Parthey – M. Pinder (Eds.), Itinerarium Antonini Augusti et Hierosolymitanum. Berlin 1848.

Itin. Hierosol. P. Geyer (Ed.), Itinera Hierosolymitana: Saeculi IIII-VIII. Vienna 1898.

Strab. (= Strabon, Geographika) The Geography of Strabo, with an English translation by H. L. Jones, I-VIII (London/New York). (The Loeb Classical Library).

Tab. Peut. K. Miller (Ed.), Tabula Peutingeriana, sec. I-IV d.C. Facsimil., 1887-1888.

Modern Literatür

Adak – Öztürk 2016 M. Adak – H. S. Öztürk, “Ein neuer Meilenstein aus der Nähe von Dableis (Nikaia) und das flavische Straßenbauprogramm”. Philia 2 (2016) 72-82.

AST Araştırma Sonuçları Toplantısı.

Belke 2010 K. Belke, “Justinians Brücke über den Sangarios”. Eds. S. Doğan – M. Kadiroğlu, Bizans ve Çevre Kültürler: Prof. Dr. S. Yıldız Ötüken’e Armağan. İstanbul (2010) 89-99.

Efe 1990 T. Efe, “1988 Yılında Kütahya, Bilecik ve Eskişehir İllerinde Yapılan Yüzey Araştırmaları”. AST 7 (1990) 405-424.

Efe et al. 2014 T. Efe, M. Türkteki, D. Sarı – M. E. Fidan, “Bilecik ili 2013 Yılı Yüzey Araştırması”. AST 32/1 (2014) 495–504.

Ergin et al. 1967 K. Ergin, G. Uğur – Z. Uz, Türkiye ve Civarının Deprem Kataloğu (Milattan Sonra 11 yılından 1964 sonuna kadar). İstanbul 1967.

IApameia und Pylai T. Corsten, Die Inschriften von Apameia (Bithynien) und Pylai. Bonn 1987 (IGSK 32).

IGSK Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien. Bonn 1972→.

INikaia S. Şahin (Hrsg.), Katalog der antiken Inschriften des Museums von Iznik (Nikaia), I–II 1/2. Bonn 1979-1982 (IGSK 9-10 1/2).

Kienast et al. 2017 D. Kienast – W. Eck – M. Heil, Römische Kaisertabelle: Grundzüge einer römischen Kaiserchronologie. Darmstadt 2017

Oberhummer 1933a E. Oberhummer, “Mygdones (Μυγδόνες)”. RE XVI/1 (1993) 998.

Oberhummer 1933b E. Oberhummer, “Mygdonia”. RE XVI/1 (1993) 998-999.

Özgür 1990 E. M. Özgür, Bilecik Coğrafyası. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara 1990.

Öztürk – Demirhan-Öztürk 2019 H. S. Öztürk – E. Demirhan-Öztürk, “Nikaia (Bithynia) Egemenlik Alanı Epigrafik-Tarihi Coğrafi Yüzey Araştırması Çalışmaları – 2017”. AST 36/2 (2019) 255-262.

Öztürk 2016 B. Öztürk, “Karamürsel’de (Bithynia) Bir Antik Kıyı Yerleşimi Prainetos: Preietos”. Eds. H. Selvi, M. B. Çelik – A. Yeşildal, Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu – II Sempozyumu Bildirileri, 3-5 Nisan 2015, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi. Kocaeli (2016) 61–82.

Öztürk 2020 H. S. Öztürk, “Nikaia’da (Bithynia) Epigrafik ve Tarihi-Coğrafi Çalışmalar (2010-2019) – A Summary of Epigraphic Studies (2010-2019) in the Territory of Nicaea (Bithynia)”. Eds. H. S. Öztürk – H. Şahin – Z. Çulha, I. Küçükasya Tarihi ve Epigrafyası Sempozyumu, İstanbul 14-15 Ekim, 2010 – I. Asia Minor History and Epigraphy Symposium, İstanbul in 14-15 October, 2010. İstanbul (2020) 108-128; 272-292.

Philia Philia: International Journal of Ancient Mediterranean Studies.

RE Real Ancyclopedia. Pauly-Wissowa.

Robert 1969 L. Robert, Opera Minora Selecta, II. Amsterdam 1969.

RRMAM I D. French, Roman Roads and Milestones of Asia Minor, Fasc. I: The Pilgrim’s Road. Ankara 1981.

RRMAM III.4 D. H. French, Roman Roads & Milestones of Asia Minor, Vol. III Milestones, Fasc. 3.4: Pontus et Bithynia (with Northern Galatia). Ankara 2013 [Electronic Monograph 4].

Şahin 1999 S. Şahin, “Wasserbauten Justinians am unteren Sangarios in Bithynien”. Ed. S. Panciera, XI Congresso Internazionale di Epigrafia Greca e Latina, Atti II. Roma, 18-24 settembre 1997. Rome (1999) 643-658.

Withby 1988 M. Withby, The Emperor Maurice and His Historian: Theophylact Simocatta on Persian and Balkan Warfare. Oxford 1988.

H. S. Öztürk, “Nikaia’dan Yeni Yazıtlar XIV – Nikaia’dan Leukai’a/Lefke’ye Yerleşimler, Miltaşları, Roma Yolu ve Mauricius Köprüsü”. Libri VII (2021) 1-16. DOI: 10.5281/zenodo.4475599

Kalıcı bağlantı adresi: http://www.libridergi.org/2020/lbr-0282

Hüseyin Sami ÖZTÜRK

Doç. Dr., Marmara Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, İstanbul. hsoztrk@yahoo.com