Gracchus Kardeşler

M. PLUTARKHOS, Gracchus Kardeşler. İstanbul 2001. Belge Yayınları, 120 sayfa. ISBN: 9753442432

Antikçağ yazarlarından günümüze kadar pek çok yazarı etkilemiş olan ve yaz­dığı kitaplarıyla Antik Hellen ve Roma dünyası başta olmak üzere Mısırlılar ve Persler hakkında da kısıtlı olan bilgi dağarcığımızı yenilememizi sağlayan Plu­tarkhos (MS 46-120) Hellence’yi kullanma biçemi ve eserlerindeki konu çe­şitliliği bakımından diğer antikite yazarlarından kolaylıkla ayırt edilebilmekte­dir. Farklı temalı 60 denemeden oluşan Moralia (Ethika /Ἠθικά) adlı eseri ya­nında en tanınan eseri karşılaştırmalı olarak 44 Romalı – Hellen kişiliğin yaşa­mını tanıttığı biyografi türündeki tarih kitabı Vitae Parallelae (Bioi Paralle­loi/Βίοι Παράλληλοι ) ‘‘Paralel Yaşamlar’’dır. Yitik üç yaşam öyküsü ve eşleş­tirilmemiş dört önemli kişiliğin bütünleştiği bu kitabında Plutarkhos tarihsel olarak biyografik geçmişlerini aydınlatmaya çalıştığı figürlerin eylemlerini yar­gı­lamak amacında olmamış, eleştirel bakış açısını yansıtmadan bu kişilikle­rin olduğu gibi betimini yaparak yorumu okuyucuya bırakmak istemiştir.

Belge Yayınları tarafından 2001 yılında basılıp Trakya Üniversitesi Edebi­yat Fakültesi Balkan Dilleri ve Edebiyatları Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Se­ma Sandalcı tarafından dilimize çevrilen Gracchus Kardeşler adlı kitapta Plu­tarkhos’un söz konusu biyografi dizisinden Gracchus kardeşler ile Agis ve Kle­omenes’in yaşam öyküleri ve karşılaştırma bölümünün Hellence’den Türk­çe’ye çevirisi ve kapsamlı bir yorumlaması bulunmaktadır.

Yazar, kitabın çevirisinde izlenen teknik detayları aktardığı Önsöz (V-VI) kıs­mında Plutarkhos’un yazım yöntemi ve amacı hakkında bilgiler vermekte deva­mında ise yazarın kişisel görüşleriyle derlediği kitabının öznesi konu­mundaki tarihsel figürlerin biyografileri ve kentin kuruluşundan Gracchus Kardeşler’in politik arenaya çıkışlarına kadar geçen sürede Roma’daki sınıf savaşları, sebepleri ve kazanılan haklar konusunda kısa bir özetle konuya giriş yapmaktadır. Ancak Giriş (1-8) kısmından önce yazar Plutarkhos’un aynı diziden Türkçe’ye çevirileri yapılmış diğer kitaplarının künyelerini vererek okuyucunun zihnini açık tutmak istemektedir. Kitap genel olarak bir Önsöz (V-VI) (Prooimion), tarihsel olayların iki kardeşin isminin altında tek tek irdelenerek art zamanlı bir yöntemle anlatıldığı Tiberius ve Gaius Gracchus (11-101) isimli birinci ana bölüm, Agis-Kleomenes ve Gracchus’ların Karşılaş­tırılması (103-113) (Synkrisis) başlığını taşıyan ikinci ana bölüm ve eser içindeki referansların belirtildiği Dipnotlar (115-120) isimli kısımdan oluş­maktadır.

Eserin Giriş (1-8) kısmından sonra Tiberius ve Gaius Gracchus (11-101) isimli birinci ana bölümde metnin Türkçe çevirisi Hellence aslıyla karşılıklı olarak verilerek, bir yandan da metin dipnotlarlarla zenginleştirilerek okuyu­cunun olası tarihsel ve filolojik bilgi eksikliklerinin kapatılmasına çalışılmakta­dır. Ayrıca Kardeşlerin, Roma’ nın sosyo-kültürül ve sosyo-politik yaşamına katkılarının zikredilmesinden önce aile geçmişleri ve mizaçları üzerinde bazı saptamalar yapılmaktadır. Tiberius Gracchus (17-59) alt başlığı altında ise karakterin tarihsel vizyonu ve misyonu ele alınmakta, ayrıca Roma’ nın sosyal yaşamı gözler önüne serilmeye çalışılmaktadır. Yine diğer alt başlık olan Ga­ius Gracchus (61-101)’ta kardeş Gaius’un pleblerin sosyal konumunu sağlam­laştırmak ve ağabeyi Tiberius’un yarım kalan işlerini hayata geçirmek için vermiş olduğu mücadele irdelenerek sosyolojik bir analize girişilmektedir. Sınıflar Savaşı tarihinin bilinen belki de en eski ve en ünlü simalarından olan Gracchus Kardeşler’in tarihin seyrini değiştiren ve sosyal çalkantılara yol açan faaliyetlerinin çağının egemen sınıfı patriciler eliyle zorla bastırılmasının kısa bir özeti niteliğini taşıyan bu bölümün ardından Agis-Kleomenes ve Gracc­hus’ların Karşılaştırılması (103-113) bölümüne geçilmektedir. Plutarkhos, Gaius ve Tiberius’un ayrı ayrı Roma toplumuna kazandırdıkları ve ölümleri ile Sparta için Agis ve Kleomenes’in yaptıklarını peşi sıra vermek yerine karşılıklı anlatımı yeğlemekte, kişisel özelliklerinin etkinliklerine ne denli sinmiş oldu­ğunu sezebilmemize imkan veren ipuçlarıyla canlı bir kompoziyon sunmakta­dır.

Hem Filoloji disiplini hem de Klasik Sosyoloji Tarihi alanında çalışma yürütenlere kılavuzluk edebilecek mahiyette özenli bir çalışmanın ürünü olan bu çeviri eser, ayrıntılı notlarıyla yavan bir çevirinin çok ötesine geçmekte, Paralel Hayatlar biyografi dizisinin dilimize çevrilen diğer eserleri arasında bir başvuru kaynağı olarak kendine haklı bir yer edinmektedir.

• Görüntüleme8533

• Makaleyi Paylaş
• Twitter
• Facebook
• Google +1
• Email