LIBRI
Epigrafi, Çeviri ve Eleştiri Dergisi
  • tr
  • en
  • Ana Sayfa
  • Dergi Hakkında
  • Son Sayı
  • Arşiv
  • Yayın Etiği
  • Yayın Gönderme
  • Yazım İlkeleri
  • Yayın Süreci
  • İletişim
Anasayfa » 2017 » Kahramanın Doğuş Miti: Mitolojinin Psikolojik Yorumu

Kahramanın Doğuş Miti: Mitolojinin Psikolojik Yorumu

Kahramanın Doğuş Miti: Mitolojinin Psikolojik Yorumu

Otto RANK

ISBN: 9786055302870
Sayfa: 112
Baskı Yılı: 2016
Baskı Yeri: İstanbul
Yayınevi: Pinhan Yayıncılık

LIBRI III (2017) 47-50
DOI: 10.20480/lbr.2017008
Geliş Tarihi: 02.03.2017 | Kabul Tarihi: 25.03.2017
Elektronik Yayın Tarihi: 29.03.2017
Telif Hakkı © Libri Kitap Tanıtımı, Eleştiri ve Çeviri Dergisi, 2017

pdf  PDF indir

references  PDF görüntüle

info  Atıf Düzeni

O. RANK, Kahramanın Doğuş Miti: Mitolojinin Psikolojik Yorumu. İstanbul 2016. Pinhan Yayıncılık, 112 sayfa. Çev. G. Yavaş. ISBN: 9786055302870

Mitolojik konular hiç olmazsa S. Freud ve C. G. Jung’dan -bir başka deyişle psikoloji bir bilim olarak ortaya çıktığından- beri psikologların ilgisini çek­mektedir. Bu psikologlar genel olarak efsane kökenlerine ve efsaneleştirme süreçlerine dikkatlerini çevirmekle birlikte kendi bilimsel araştırmalarını açıklamak için bu efsaneleri kullanmaktadırlar. Mitolojik söylence araştırma­larında psikoloji bilimini kullanan araştırmacılardan birisi de Otto Rank’tır. O. Rank’ın araştırmalarına Freud’un çalışmaları hem yöntem olarak hem de argümanların kullanımı olarak kaynaklık etmektedir. O. Rank’ın böylesine araştırmalarından biri olan Der Mythus von der Geburt des Helden: Versuch einer Psychologischen Mythendeutung 1909 yılında yayınlanmış ancak 2016 yılında Türkçe’ye Kahramanın Doğuş Miti: Mitolojinin Psikolojik Yorumu (Türkçe’ye çevirisi The Myth of The Birth of The Hero: A Psychological In­terpretation of Mythology adlı İngilizce nüshasından yapılmıştır) ismiyle kazandırılabilmiştir. Kitabı çekici kılan nokta, yayınlanmasının üzerinden yüz yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen ortaya koyduğu yaklaşımların özgün­lü­ğüdür. Eser, J. B. Hare’ın kaleme aldığı Sunuş (7-8) ve ardından yazarın okuyu­cuya temel bilgiler sunduğu Giriş (9-19) kısımlarıyla birlikte iki ana bö­lümden oluşmaktadır.

Giriş (9-19) kısmında yazar, ilkel veya bir siyasi birlik kurabilmiş tüm insan topluluklarının içlerinden bazı kişileri (bunlar genelde kral veya din adamıdır) veya gerçekliği olmayan kişilikleri efsane ve masallarla yücelttiklerini ve bu yü­celtme/efsaneleştirme fenomeninin coğrafi yakınlığı olmayan topluluklar­da bile benzerlikler hatta bazen tam bir örtüşme içerisinde bulunabileceğini belirterek hem yüceltme/efsaneleştirme hem de efsanelerin içeriklerinin ör­tüşmesinin nedenlerini incelemektedir. Yazar dikkat çekici olarak vurguladığı bu konu hakkında üç başat yaklaşım sıralamaktadır: Bunlardan ilki Adolf Bas­tian ve Adolf Bauer tarafından savunulmuş temel fikirler teorisidir. Bu teoriye göre mitler insanların ortak eğilimlerinin bir dışavurumu şeklinde meydana gelmektedir ve farklı coğrafyalarda da olsalar insan toplulukları birbirlerin­den esinlenmeden benzer mitolojik unsurlar yaratabilirler. Mitlerin belirli bir topluluk tarafından yaratıldığını ve diğer toplulukların bu ilk topluluğun mito­lojik içeriklerini kabul ettiklerini savunan diğer teoriler ise; orijinal topluluk teorisi ve göç (veya ödün çalma) teorisidir. Bu üç teori arasında çok büyük ay­rımlar olmadığını kaydeden yazar özellikle orijinal topluluk ve göç (veya ödünç alma) teorisinin birbiriyle uyuştuğunu ifade eder. Ancak bu iki teorinin aslında mitlerin nasıl yayıldığını açıklamak için belirli bir varsayım ortaya koy­salar da neden ortaya çıktıklarına dair bir ipucu vermediklerini ifade eder. Di­ğer taraftan Freud, insanların ortak psikolojik süreçlerine dair yaptığı bir araştırmasıyla (Oedipus sendromuna dair) temel fikirler teorisine katkıda bulunmaktadır. Zira Freud’a göre Oedipus’un yaşadıkları insanların ortak arzu ve korkularının dışavurumudur ve bu ortaklık mitolojik içeriğe yansı­maktadır. Yazar ayrıca mitolojik içeriklerin göksek olgularla (mesela güneşle veya ayla) karşılanması geleneği üzerinde de durarak ortak psikolojik süreçle­rin nasıl olup da göksel olgularla örtüştürülmeye çalışıldığını ve aslında han­gisinin; psikolojinin mi yoksa göksel olguların mı mitlerin oluşumunda daha etkin olduğunu sorgulamaktadır.

Kitabın birinci ana bölümü olan I. Mitlerin Döngüsü (20-73) kendi içeri­sinde on beş alt başlıktan oluşmaktadır. Bu alt başlıklarda Yahudi mitolojisin­den Hindu mitolojisine İskandinav mitolojisinden Yunan mitolojisine kadar pek çok efsane karakteristik noktaları özellikle vurgulanarak kısaca özetlen­miştir. İlk alt başlık olan Sargon’da (20-21) pek çok efsaneye kaynaklık eden kral soyundan yeni doğmuş çocuğun terk edilmesi, çocuğun başka bir aile tarafından büyütülmesi ve büyüdükten sonra kral olması teması üzerinde durulmaktadır. Bu temanın hemen hemen aynısı Musa’nın hikâyesinde mev­cut olduğu ikinci alt başlık olan Musa’da (21-24) anlatılmaktadır. Musa mi­tinde ayrıca rüya motifinin mitolojik döngüye girdiğini görmekteyiz. Üçüncü alt başlık Karna’da (24-26) aynı tema Hindu mitolojisindeki Karna ile Yunan mitolojisindeki Ion efsanesiyle karşılaştırılmaktadır. Oedipus (27-29) adını taşıyan bir sonraki alt başlıkta bu temaya ayrıca babayı öldürme ve anneyle ensest ilişki teması eklenerek mitolojik döngü genişletilmiştir. Beşinci alt baş­lık Paris’te (29-31) terk edilen çocuğa bir hayvan tarafından bakılması olgusu eklenmiştir. Sonraki alt başlıklar; Telephus (31-32) ve Perseus’ta (32-33) ben­zer içeriklerin yer aldığı belirtilmektedir. Sekizinci alt başlık olan Gılgamış’ta (33-34) efsane döngüsüne bir kartalın terk edilen çocuğu yetiştirmesi eklenir. Dokuzuncu alt başlık olan Kiros’ta (34-49) Pers İmparatorluğu’nun kurucusu Büyük Kyros miti farklı kaynaklardan özetlenmiştir. Yazarın, araştırmacılar tarafından mitolojik döngünün merkezine yerleştirilmiş bir efsane olarak betimlediği Kyros’un hikâyesi Herodotos ile Pompeius Trogus’taki (Justi­nus’un yaptığı alıntılarla günümüze ulaşan) versiyonlarının benzerliğiyle dik­kat çekerken Ktesias (metnin aslı kaybolmuş olduğundan bu versiyonu Şamlı Nikolaos’un özetinden öğrenmekteyiz) ve Firdevsi’de farklı yorumlarının mev­cut olduğu vurgulanmaktadır. Onuncu alt başlık Tristan’da  (49-51) Kelt kökenli ünlü İngiliz destanı Tristan ve İsolde özetlenmektedir. Romulus (52-56) adını taşıyan on birinci alt başlıkta Roma şehrinin kuruluş miti; Romulus ile Remus’un ünlü efsanesini hem Q. Fabius Pictor’un anlatımını yeniden kur­gulayan Mommsen’in versiyonundan hem de Titus Livius’un versiyonundan alıntılanarak anlatılmaktadır. Yazar bu efsanede düşman kardeş motifine dikkat çekmektedir. On ikinci alt başlık Herkül (56-59) adını taşımakta ve Yu­nan mitolojisinin en ünlü efsanelerinden biri olan Herakles mitini anlat­maktadır. İsa’nın hikâyesinin Luka ve Matta İncillerindeki doğuş hikâyesinin alıntılanarak verildiği on üçüncü alt başlık İsa (59-65) adını taşımaktadır. Bu başlıkta İsa’nın doğuş hikâyesiyle Zerdüşt’ün doğuş hikâyesi arasındaki bağ­lantılara ayrıca değinilmektedir. On dördüncü alt başlık olan Siegfried’de (65-67) İskandinav sagası olarak bilinen Volsung Sigurd/Siegfried efsanesi özet­lenmiştir. Bu başlığın son alt başlığı olan Lohengrin’de (67-73) Kuğulu Şövalye efsanesi XIX. yüzyılın büyük bestecisi R. Wagner’in “Lohengrin” adını taşıyan operasında dramatize edildiği şekliyle anlatılmaktadır.

Kitabın ikinci ana bölümü II. Mitlerin Yorumlanması (74-110) olarak adlandırılmaktadır. Burada bir önceki başlıkta özetlenen mitlerin ortak nok­talarından hareketle standart bir destan taslağı oluşturulmuş ve bu mitlerin kaynağına yönelik araştırmanın mümkün olup olmadığı tartışılmıştır. Bu nok­tada yazar, mitolojik birikimin oluşumunda bireysel hayal gücüne dikkat çek­mektedir. Ayrıca, bireysel hayal gücünün karmaşık ve artistik yapısını ince­lemek için psikanalitik yöntemin kullanılması gerektiğini iddia eder. Ardından psikanalitik yöntemi kullanarak bireyin ebeveyn otoritesinden çıkma sürecini kabaca özetler: Aseksüel aşama olarak adlandırılan çocukluğun ilk dönemle­rinde ebeveynler yüceltilir. Çocuk zihinsel olarak büyüdükçe sosyal yaşamda karşılaşmalar yoluyla ebeveynlerine alternatif olabilecek yüksek statüdeki ebeveynlerle tanışır ve bu ebeveynleri kendi anne babalarıyla değiştirme is­teği duyar. Yazar, bu olgunun mitlerde karşımıza çıkan kahramanın düşük statüdeki bir aile tarafından yetiştirilip sonradan yüksek statüdeki kendi ailesine dönmesi motifiyle uyumlu olduğunu iddia etmektedir. Ayrıca yaza­rın, kendisinin nevrotiklerin aile romansı olarak adlandırdığı çocukluk düşle­rinden kurtulamamış bireylerin egosuyla, mitlerdeki temel eğilimlerin ve fantastik öğelerin örtüşmesini vurgulaması dikkat çekicidir. Bununla birlikte “aslında kahraman her zaman tüm mükemmelliklerle donatılmış kolektif bir ego olarak yorumlanmalıdır” diyerek temel düşüncesini tek cümleyle ifade etmiştir. Yazar, genel hatlarıyla ortaya koyduğu bu paralelliğin tam olarak an­la­şılabilmesi için detayların incelenmesi gerektiğini söylemektedir. Bu de­tayların rüyalar (veya kehanetler), reddedilme ya da suya terk edilme gibi mo­tiflerle temsil edildiğini belirterek, bunları nevrotiklerde görülen histerik belirtilerle karşılaştırarak incelemektedir.

Sonuç olarak eser mitolojik araştırmaya psikolojik bakış açısının özgün örneklerinden birini sunarak okuyucunun ilgisine sunulmuştur. Yazarın özel­likle II. Mitlerin Yorumlanması (74-110) olarak isimlendirilen ikinci ana bölüm altında en çok bilinen mitlerle modern psikanaliz kuramı arasında kurduğu bağlantı ve mitlerin kökenine dair yapılan açıklamalar ufuk genişletici nite­liktedir. Bununla birlikte çeviri yapılırken özel isimlerin Latince ve Yunanca özgün hallerinin korunmaması çeviri metodolojisi açısından son derece yan­lış bir tercih olmuştur. Kyros yerine Kiros, Korinthos yerine Corinth veya Ion yerine İyon gibi hatalar bu konuda verilebilecek birkaç örnektir. Tarihsel ve mitolojik altyapısı kuvvetli olmayan okuyucu, böyle hatalar nedeniyle bazı sorunlar yaşayabilecek olsa da eser içerik olarak hem entelektüeller hem de akademik araştırma yürütenler için oldukça tatmin edicidir.

Akdeniz Üniversitesi, Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Enstitüsü
Akdeniz Eskiçağ Araş­tırmaları Anabilim Dalı

Emre SALMAN (MA.)
emresalmn@gmail.com

  • Atıf Düzeni
  • Direkt Link

E. Salman, Kahramanın Doğuş Miti: Mitolojinin Psikolojik Yorumu. Yazar: O. Rank, Libri III (2017) 47-50. DOI: 10.20480/lbr.2017008

Kalıcı bağlantı adresi: http://www.libridergi.org/2017/lbr-0090

20 Kasım 2017 Aykan A.
← Geç Roma İmparatorluğu Tarihi, MS. 284-641
Homo Deus: Yarının Kısa Bir Tarihi →

eISSN: 2458-7826

Yayın Gönderme

Çalışmalarınızı Editöryal Prensiplere ve Yazım İlkelerine göre düzenledikten sonra,  libri@akdeniz.edu.tr
adresine gönderebilirsiniz.

SCImago Journal & Country Rank

eISSN: 2458-7826

    PhaseKapakWeb
    PhaseKapakWeb
    PhaseKapakWeb PhaseKapakWeb PhaseKapakWeb

    SAYI I (2015)

    SAYI II (2016)

    SAYI III (2017)

    SAYI IV (2018)

    Search for Publication

    En çok okunanlar

    • Divan Edebiyatı Estetiği
      Divan Edebiyatı Estetiği
    • The Huns, Rome and the Birth of Europe
      The Huns, Rome and the Birth of Eur...
    • Moğol Dönemi İran’ında Kadın
      Moğol Dönemi İran’ında Kadın
    • Strabon, Geographika: XVII. Kitap
      Strabon, Geographika: XVII. Kitap
    • Orta Çağ’da Venedik, Papalık ve Türkler 1243-1353
      Orta Çağ’da Venedik, Papalık ve Tür...
    • The Ancient Mariners: Seafarers and Sea Fighters of the Mediterranean in Ancient Times
      The Ancient Mariners: Seafarers and...
    • Memnon, Herakleia Pontike Tarihi
      Memnon, Herakleia Pontike Tarihi
    • Anadolu’nun Gözyaşları: Yurtdışına Götürülmüş Tarihi Eserlerimiz
      Anadolu’nun Gözyaşları: Yurtdışına ...
    • Medieval And Renaissance Famagusta Studies In Architecture, Art And History
      Medieval And Renaissance Famagusta ...
    • Anadolu’da Roma Eyaletleri: Augustus Dönemi
      Anadolu’da Roma Eyaletleri: Augustu...
    • Ortaçağ’da İslam Mutfağı
      Ortaçağ’da İslam Mutfağı
    • PLUTARKHOS, Agesilaos & Pompeius: Giriş, Değerlendirme ve Açıklayıcı Notlar
      PLUTARKHOS, Agesilaos & Pompei...
    • Dirty Wars: The World is a Battlefield
      Dirty Wars: The World is a Battlefi...
    • Gladyatörler: Tarihin En Ölümcül Sporu
      Gladyatörler: Tarihin En Ölümcül Sp...
    • Sualtı Arkeolojisindeki Tarihsel Partikülarizme [Tek Tarafçılığa] Yönelik Bir İtiraz
      Sualtı Arkeolojisindeki Tarihsel Pa...

    PhaseKapakWeb

    eISSN: 2149-7826

    Libri

    • Ana Sayfa
    • Dergi Hakkında
    • Son Sayı
    • Arşiv
    • Yazım İlkeleri
    • Yayın Süreci
    • İletişim

    Creative Commons Lisansı
    Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

    Son Çıkan Yayınlar

    • Strabon, Geographika (Coğrafya): Kitap XI.1-14 20 Mart 2025
    • Stamped Amphora Handles from Magarsus 18 Şubat 2025
    • New Dedications from Phaselis to Apollon Epidamos, Artemis Pergaia and Hephaistos 28 Aralık 2024
    • New Inscriptions from Olympos (Lykia) 21 Aralık 2024
    • New Inscriptions from Nikaia XVI: Votives to Zeus (Bronton and Gorzaios) 18 Aralık 2024
    • New Reading of I.Mylasa I, 403 15 Aralık 2024
    • A Wandering Jewish Tombstone 9 Aralık 2024
    • Eine Gruppe neuer Grabinschriften aus Kestel bei Bursa 27 Mart 2024

    Yayın Arama

    Arşiv

    Flag Counter
    • Ana Sayfa
    • Dergi Hakkında
    • Son Sayı
    • Arşiv
    • Yayın Etiği
    • Yayın Gönderme
    • Yazım İlkeleri
    • Yayın Süreci
    • İletişim
    Copyright © 2015 www.libridergi.org
    • Türkçe
    • English (İngilizce)