De Profectione Ludovici VII in Orientem: The Journey of Louis VII to the East

ODO of Deuil, De Profectione Ludovici VII in Orientem: The Journey of Louis VII to the East. New York 1948. W. W. Norton & Company Press, 154 sayfa. Ed. & Trans. V. G. Berry. ISBN: 0393096629

Haçlı Seferleri; Ortaçağ Tarihi’nin XI.-XIII. yüzyıllar arasını kapsayan önemli siyasi, ekonomik ve sosyal olayları arasında yer almaktadır. Haçlı Seferleri ile ilintili araştırmalarda temel başvuru kaynağı olarak değerlendirilmesi gereken eserlerin başında ise kronikler gelmektedir. Bu bağ­lamda başlıca Haçlı kroniklerine göz atıldığında, ilk olarak Ralph of Caen’in Gesta Tancredi, Fulcher of Chartres’in Chronicle ve de William of Tyre’ın Historia isimli eserleri ön plana çıkmak­tadır. Çalışmamıza konu olan kronik ise en az belirtilenler kadar değerli olan ve Deuil’li Odo’nun İkinci Haçlı Seferi’ne (1147-1149) ilişkin De Profectione Ludovici VII in Orientem (= The Journey of Louis VII to the East [VII. Louis’in Doğu Seferi Hakkında]) isimli kroniğidir. Henüz Türkçe’ye çev­rilmemiş olan bu eser İkinci Haçlı Seferi için birincil kaynaklar arasında yer almakta­dır. Odo’nun bu kroniği Virginia Gingerick Berry tarafından Latince aslından İngilizce’ye çevrilmiş ve yayına hazırlanmış­tır. Eser içerisinde hem Latince metne hem de İngilizce metne sırasıyla yer verilmiştir. Söz ko­nusu metnin telifi 1948 yılında Columbia Üniversitesi tarafından alınmış, aynı yıl W.W. Norton & Company Yayınevi tarafından 154 sayfa olarak basılmıştır.

Kitap temel olarak (Giriş, Metin ve Çeviri, Kısaltmalar Listesi, Kaynakça ve İndeks olmak üze­re) beş bölüm üzerinden kurgulanmaktadır. Introduction (Giriş [XII-XLIV]) bölümünde Birinci Haçlı Seferi’nin (1096-1099) başarıyla, ikincisinin ise tam tersi şekilde sonuçlanmasının nedenleri genel hatlarıyla açıklanarak Odo’nun Haçlı Seferine iştiraki mercek altına alınmaktadır. Ayrıca bu bölümde Haçlı Seferleri için önemli olan bazı kronikler hakkında kısaca bilgi verilmektedir. Son olarak, Odo’nun eserinin edisyonları ile ilgili bilgilendirmeler yapılarak giriş bölümü sonlandırıl­makta ve Text and Translation (Metin ve Çeviri [1-143]) bölümüne geçiş yapılmaktadır.

Text and Translation bölümü 7 alt başlıktan oluşmaktadır: Beginning of Book One (Birinci Kitabın Başlangıcı [6-19]) alt başlığında; yirmi beş yaşındaki Fransa Kralı Louis’in Vézelay’da Pas­kalya törenleri sırasındaki dini seremonileri hakkında bilgi verilerek, İkinci Haçlı Seferi’nin dini vaazlarının ortaya çıktığı dönem anlatılmaktadır. Ayrıca, Papa Eugenius’un fetvasının ardından Clairvaux’lu Bernard’ın vaazlarına da değinilmektedir. Odo’nun anti-Grek tavrına da buradaki bö­lümde şahit olmaktayız. Bu bölüm, Alman ve Macar kralların Konstantinopolis’teki imparatora gönderdiği pazar ve geçiş hakkı talep mektubu ile imparatorun bu mektuba cevabı ve de haçlıla­rın hazırlıkları-yola çıkışları hakkındaki anlatılar ile sona ermektedir.

Beginning of Book Two (İkinci Kitabın Başlangıcı [20-39]) bölümü; Haçlı birliklerinin yola çıkışlarıyla ilgili süreç ile başlamaktadır. Burada, Frank ve Alman birliklerinin Orta Avrupa’dan Konstantinopolis’e doğru izledikleri güzergâhlar hakkında bilgilendirmede bulunulmasının yanı sıra bu yolculuk esnasında iaşe temini konusu da mercek altına alınmaktadır. Ayrıca bu bölüm, bölge­deki Grekler ile Almanlar arasındaki küçük çaplı çatışmalar hakkında da bilgiler ihtiva et­mek­tedir.

Beginning of Book Three (Üçüncü Kitabın Başlangıcı [40-61]) bölümünde; Haçlı birliklerinin Tuna Nehri’ni geçişleri ve Konstantinopolis’e giden yolda engellerin ortadan kaldırılması gibi konular hakkında bilgiler sunulmaktadır. Askeri birliklerin Tuna’yı geçişinden sonra Philippopolis (Filibe) ve Adrianople (Edirne) kentlerine varışları sırasındaki mücadeleleri de bu bölüm özelinde açıklanmaktadır. Buna ilaveten yolculuk sırasında kendilerine eşlik eden Piskoposların isimleri, onların geldikleri bölgeler ve kimlikleri hakkında da değerlendirmede bulunulmaktadır.

Beginning of Book Four (Dördüncü Kitabın Başlangıcı [62-85)] bölümünün başında Konstan­tinopolis kentinin bir haritası yer almaktadır. Bu bölümde, Frank kuvvetlerinin Konstantinopolis’e girişlerinin ardından şehrin ihtişam ve zenginliklerinden etkilendiklerine vurgu yapılmakta ve de kentte bulunan araziler ile mimari yapılar hakkında ayrıntılar aktarılmaktadır.

Beginning of Book Five (Beşinci Kitabın Başlangıcı [86-101]) bölümü ise; Fransa kralı VII. Louis ile Alman kralı III. Conrad’ın Antakya’ya kadar izledikleri güzergâhları gösteren bir haritayla başla­makta ve akabinde askeri birliklerin Konstantinopolis’e ilerledikleri bölgelerin coğrafi özellikleri hakkında bilgiler sunulmaktadır. Burada ilginç bir bilgi karşımıza çıkmaktadır; o da uzun süredir Türklerin egemenliğinde bulunan bölgeler için Turciam (Türkiye) teriminin kullanılmasıdır. Bu doğrultuda, bölüm genelinde Türklere ve Türk akıncılarına da değinilmektedir.

Beginning of Book Six (Altıncı Kitabın Başlangıcı [102-121]) bölümünde; Haçlı birliklerinin Konstantinopolis’ten ayrılış ve yolculuğa devam ediş süreci ele alınmaktadır. Bu kapsamda,  Haçlı birliklerinin yolculuk sırasında Edremid (Edremit), Smyrna (İzmir), Ephesus (Efes), Philadelphia (Alaşehir) ve de Laodicea (Laodikeia) dolaylarına ilerleyişlerine de değinilmektedir. Burada ay­rıca, yolculuk güzergâhının fiziki coğrafyası, iklimi ve Haçlıların karşılaştıkları zorluklar üzerinde durulmaktadır. Son olarak, hem Haçlıların kendi içlerindeki sürtüşmeleri hem de Almanlar, Grek­ler ve Türkler arasındaki çekişmeler hakkında özgün değerlendirmelerde bulunulmaktadır.

Beginning of Book Seven (Yedinci Kitabın Başlangıcı [122-143]) bölümü; sefere katılan şö­valyeler hakkında açıklamalarla başlamakta ve Türkler ile yapılan savaşlardan bahsedilmektedir. Bu kapsamda, Grek kuvvetlerinin mevcut durumu hakkında bilgiler verilirken, Frank birliklerinin VII. Louis’nin idaresi altında Adalia’ya (Antalya) geçişleri ve oradan da deniz üzerinden Anti­och’ya (Antakya) ulaşmaları sırasında vuku bulan olaylara da değinilmektedir. Bu bölüm Fransa kralı VII. Louis’in Antakya’ya girişi ile sonlanmaktadır.

Kitapla ilgili bu yedi bölümü Bibliographical Abbreviations (Bibliyografik Kısaltmalar [144]) ile Select Bibliography (Seçilmiş Bibliyografya [145-148]) kısımları takip etmektedir. Eser Index (İndeks [149-154]) ile sonlandı­rılmaktadır.

Sonuç olarak bu eser, İkinci Haçlı Seferi ile ilgili birincil kaynak niteliğindeki bilgiler ihtiva et­mektedir. Bu özelliğine ek olarak, döneme iliş­kin temel başvuru kaynaklarından biridir. Bu mü­nasebetle eserin dilimize kazandırılması önem arz eden bir husustur. Söz konusu kroniğin Türk­çe’ye tercümesinin, eserin kaleme alındığı dönem hakkında araştırma yapanların ve bu döneme ilgi duyan okuyucuların araştırma ve çalışmalarına önemli katkılarda bulunacağı açıktır.