Hititler, Hititlerin Yeniden Keşfi
J. KLINGER
ISBN: 9786050381306
Sayfa: 160
Baskı Yılı: 2019
Baskı Yeri: İstanbul
Yayınevi: Alfa Yayınları
LIBRI VII (2021) 25-26
Geliş Tarihi: 12.02.2021 | Kabul Tarihi: 22.02.2021
Elektronik Yayın Tarihi: 28.02.2021
Telif Hakkı © Libri Kitap Tanıtımı, Eleştiri ve Çeviri Dergisi, 2021
J. KLINGER, Hititler, Hititlerin Yeniden Keşfi. İstanbul 2019. Alfa Yayınları, 160 sayfa. Çev. F. G. GERHOLD. ISBN: 9786050381306
Jörg Klinger, Antik Yakındoğu araştırmalarında uzman profesör olarak Berlin Frei Üniversitesi’nde ders vermektedir. Hitit dili, tarihi ve kültürü, bilimsel çalışmalarının merkezini oluşturur. Yazarın, Hititler adlı eseri Ön Asya’nın en kalıcı izler bırakmış halklarından biri olan Hititlerin tarihi ile ilgili kısa ve öz ancak rahat okunabilecek bir giriş sunuyor. Hititlerin eski dilini ve kültürünü aydınlatırken, hükümdarları I. Hattuşili ve I. Murşili liderliğinde MÖ. 2. bin yılındaki yükselişlerini içeren tarihi sürece de ışık tutuyor. Hitit hükümdarlığının temel özellikleri, toplumu, ekonomisi, yasaları ve dininin yanı sıra ölümden sonraki yaşamla ilgili inanışları ve kültürel sürekliliği ile ilgili bilgi veriyor. Eser, İçindekiler (5-6), Hitit Kültürünün Yeniden Keşfi (7-34), Küçük Asya’nın Hitit Gücü Oluşmadan Önceki Durumu (40-61), Hititlerin Kültürel Yönü (78-110), Dünya Gücünden Hitit Tarihinin Sonuna (117-137), Geç Evre ve Sonraki Etkileri (147-150), Kaynakça (151), Kral Listeleri ve Kronoloji (153-154), Dizin (156-158), Resim Listesi (159), bölümlerinden oluşmaktadır.
Hitit Kültürünün Yeniden Keşfi (7-34) bölümünde Hitit araştırmalarının ortaya çıkış şekli, kimlerin ve nasıl araştırıldığı buna bağlı olarak Hititlerin ve başkentlerinin yeniden keşfedilmesi anlatılarak konuya giriş yapılmıştır. Hattuşaş harabeleri hakkında plan ve durumlarına dair bilgiler verilmiş, fiziki koşullar üzerinden değerlendirilmiştir. Hitit dilinin önemine değilmiş, Hitit dilinin çözülmesi, Hititçe ve bilim hakkında bilgiler verilip, yazılı kaynaklar ile desteklenmiştir.
Küçük Asya’nın Hitit Gücü Oluşmadan Önceki Durumu (40-61) bölümünde ise, coğrafyadaki geçmiş kültürlere değinilmiş, MÖ 2000’li yıllara ait bilgiler verilmiş okuyucuya tarihi alt yapı oluşturulmuştur. Yazar Hitit İmparatorluğu oluşmadan önceki evrelere değinip, MÖ 1500 de Ön Asya’daki siyasal durumu Mittani ve Hurri gibi dönem devletleri ile karşılaştırmış, I. Şuppiluma öncesi ve sonrasını değerlendirmiştir.
Hititlerin Kültürel Yönü (78-110) kısmında ise İmparatorluk ve Hükümdarlık işleyişleri, Hitit Tanrıların yeryüzündeki temsilcileri olarak değerlendirilen hükümdarların yönetimleri hakkında detayları neden sonuç içinde açıklanmış, biçimsel ve niteliksel olarak değerlendiren Hitit Edebiyatı ise, geniş ve heterojen yazılı belge yelpazesiyle ve mitolojik destanlarının yanı sıra kronolojik kayıtlarıyla aktarılmıştır. Tanrılar alemi ve kültün farklı geleneklerin birbirine karışmasıyla uzun gelişim sürecinin ürünü olduğu vurgulanıp, örnekler üzerinden değerlendirilmiştir. Toplum ve sosyal yapılar hakkında yazılı net bilgiler olmasa da günümüzde ulaşılan kil tabletler ve mühürler üzerinden sosyal tabaka hakkındaki detaylar kral ve din adamları üzerinden analitik değerlendirilmeye çalışılmıştır. Ekonomi ve tarımsal ürünlerde kraliyet sarayının yanında dini tapınakların da ekonominin merkezindeki önemi vurgulanmış, tarımsal ürünler en büyük gelir kaynağı olarak belirtilmiş, günümüze ulaşan tahıl siloları yönetimin etkin bir şekilde organize olduğunu ortaya koymuştur.
Dünya Gücünden Hitit Tarihinin Sonuna (117-137) bölümünde ise hükümdarlığın güvenceye alınması ve büyük güç siyaseti MÖ 1320-1270 yılları arasındaki siyasi denge II. Murşilli, II. Muvattali dönemlerine ait olan kronolojik, histografik kayıtlar sayesinde analiz edilmiştir. Dış siyasetteki başarılar ve iç siyasetteki krizler MÖ 1270-1240 yıllarında III. Murşili ve III. Hatuşili dönemlerinde Mısır, Asur ve Babil ile yapılan ticari, siyasi, ilişkilerle Hitit içindeki bölünmeler değerlendirilmiştir. Çöküşünden önceki dönem yani MÖ 1240-1290 aralığına tarihlenen IV. Tuthaliya ve Kurunta dönemleri yazılı belgelerle anlatılmış, II. Şuppilulima ve felaket dönemi ise halen belirsizliğini koruduğundan Ugarit ve Mısır kaynaklarınca yorumlanmıştır.
Geç Evre ve Sonraki Etkileri (147-150), kısmında Hitit devlet birliğinin çöküşü sonrasındaki gelişmeler, bölgesel etkilenmelerle birlikte, ardılları olan Hitit beyliklerinin de Asur egemenliğine geçişleri aktarılmıştır. Kitabın devamı Kaynakça (151), Kral Listeleri ve Kronoloji (153-154), Dizin (156-158) ve Resim Listesi (159), bölümlerinden oluşmaktadır.
Sonuç olarak; yazar, Hititler hakkında yapılmış olan akademik inceleme ve araştırmaları süzgeçten geçirip, her kesime hitap edecek şekilde, terminolojik detaylara boğmadan, yalın bir anlatım ile okuyucuya sunmuştur.
Akdeniz Üniversitesi
Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Enstitüsü
Naciye Küçük (MA.)
nyesilada@gmail.com
Kalıcı bağlantı adresi: http://www.libridergi.org/2021/lbr-0286