Anonymus, (Khioslu Skymnos’a Ait Olduğu Söylenen) Anonymus Periegesis
Çeviren: Şenkal KİLECİ
DOI: 10.20480/lbr.2017010
Geliş Tarihi: 10.01.2017 | Kabul Tarihi: 24.03.2017
Elektronik Yayın Tarihi: 12.04.2017
Telif Hakkı © Libri Kitap Tanıtımı, Eleştiri ve Çeviri Dergisi, 2017
Anonymus, (Khioslu Skymnos’a Ait Olduğu Söylenen) Anonymus Periegesis. Çev. Ş. Kileci. Libri II (2017) 56-127.
Πάντων ἀναγκαιότατον ἡ κωμῳδία,
θειότατε βασιλεῦ Νικόμηδες, τοῦτ’ ἔχει
τὸ καὶ βραχέως ἕκαστα καὶ φράζειν σαφῶς
καὶ ψυχαγωγεῖν πάντα τὸν ὑγιῆ κριτήν.
5 Διὸ δὴ δοκιμάσας τὸ πιθανὸν τῆς λέξεως
σοί τε διὰ ταύτης ἐντυχεῖν ἐσπούδασα
καὶ διαλεγῆναι βραχέα, τό τε συνηγμένον
εὐπεριγράφως ὠφέλιμον ἀναδοῦναι τόδε
σύνταγμα, κοινὴν πᾶσι τὴν εὐχρηστίαν
10 διὰ σὲ παρέξων τοῖς θέλουσι φιλομαθεῖν.
Βουλόμενος οὖν σοι πρῶτον ἐκθέσθαι σαφῶς
τὸν ἀπολογισμὸν τῆς ὅλης συντάξεως,
αἰτῶ δοθῆναι τῇ προεκθέσει λόγον
μὴ πολύν· ἐμοὶ γὰρ κρίνεται λακωνικῶς
15 περὶ μεγάλων ἐλάχιστα πραγμάτων λέγειν.
‘Ἐστι δ’ ἃ γράφω τοιαῦτα. Τοῖς ἐν Περγάμῳ
βασιλεῦσιν, ὧν ἡ δόξα καὶ τεθνηκότων
παρὰ πᾶσιν ἡμῖν ζῶσα διὰ παντὸς μένει,
τῶν Ἀττικῶν τις γνησίων τὲ φιλολόγων
20 γεγονὼς ἀκουστὴς Διογένους τοῦ Στωϊκοῦ,
συνεσχολακὼς δὲ πολὺν Ἀριστάρχῳ χρόνον,
συνετάξατ’ ἀπὸ τῆς Τρωϊκῆς ἁλώσεως
χρονογραφίαν στοιχοῦσαν ἄχρι τοῦ νῦν βίου.
Ἔτη δὲ τετταράκοντα πρὸς τοῖς χιλίοις
25 ὡρισμένως ἐξέθετο, καταριθμούμενος
πόλεων ἁλώσεις, ἐκτοπισμοὺς στρατοπέδων,
μεταναστάσεις ἐθνῶν, στρατείας βαρβάρων,
ἐφόδους περαιώσεις τε ναυτικῶν στόλων,
θέσεις ἀγώνων, συμμαχίας, σπονδὰς, μάχας,
30 πράξεις βασιλέων, ἐπιφανῶν ἀνδρῶν βίους,
φυγὰς στρατείας, καταλύσεις τυραννίδων·
πάντων ἐπιτομὴν τῶν χύδην εἰρημένων·
μέτρῳ δὲ ταύτην ἐκτιθέναι προείλετο,
τῷ κωμικῷ δὲ, τῆς σαφηνίας χάριν,
35 εὐμνημόνευτον ἐσομένην οὕτως ὁρῶν.
Τὸ δ’ ὅμοιον ἔλαβεν εἰκάσας ἐκ τοῦ βίου·
ὥσπερ γὰρ εἴ τις ἀναλαβὼν θέλοι φέρειν
ξύλων λελυμένων πλῆθος, οὐκ ἂν εὐχερῶς
τούτων κρατήσαι, δεδεμένων δὲ ῥᾳδίως·
40 οὕτω λελυμένην λέξιν ἁναλαβεῖν ταχύ
οὐκ ἔστι, τῷ μέτρῳ δὲ περιειλημμένην
ἔστιν κατασχεῖν εὐσκόπως καὶ πιστικῶς·
ἔχει γὰρ ἐπιτρέχουσαν ἐν ἑαυτῇ χάριν,
ὅταν ἱστορία καὶ λέξις ἔμμετρος πλεκῇ.
45 Κεῖνος μὲν οὖν κεφάλαια συναθροίσας χρόνων
εἰς βασιλέως ἀπέθετο φιλαδέλφου χάριν,
ἃ καὶ διὰ πάσης γέγονε τῆς οἰκουμένης,
ἀθάνατον ἀπονέμοντα δόξαν Ἀττάλῳ
τῆς πραγματείας ἐπιγραφὴν εἰληφότι.
50 Ἐγὼ δ’ ἁκούων, διότι τῶν νῦν βασιλέων
μόνος βασιλικὴν χρηστότητα προσφέρεις,
πεῖραν ἐπεθύμησ’ αὐτὸς ἐπ’ ἐμαυτοῦ λαβεῖν
καὶ παραγενὲσθαι καὶ τί βασιλεύς ἐστ’ ἰδεῖν,
ἵν’ αὐτὸς ἑτέροις πάλιν ἀπαγγέλλειν ἔχω.
55 Διὸ τῇ προθέσει σύμβουλον ἐξελεξάμην
τὸν συγκατορθώσαντα καὶ τῷ σῷ πατρί
τὰ τῆς βασιλείας πρότερον, ὡς ἀκούομεν,
παρὰ σοί τε, βασιλεῦ, γνησίως τιμώμενον
κατὰ πάντα, τὸν Ἀπόλλωνα τὸν Διδυμῆ λέγω,
60 τὸν καὶ θεμιστεύοντα καὶ μουσηγέτην.
Οὗ δὴ σχεδὸν μάλιστα καὶ πεπεισμένος
πρὸς σὴν κατὰ λόγον ἧκα (κοινὴν γὰρ σχεδόν
τοῖς φιλομαθοῦσιν ἀναδέδειχας) ἑστίαν·
Θεὸς δὲ συνεφάψαιτο τῇ προαιρέσει
65 Ἐκ τῶν σποράδην γὰρ ἱστορουμένων τισίν
ἐν ἐπιτομῇ σοι γέγραφα τὰς ἀποικίας
κτίσεις τε πόλεων, τῆς ὅλης τε γῆς σχεδόν
ὅσ’ ἐστὶ πλωτὰ καὶ πορευτὰ τῶν τόπων.
Τούτων δ’ ὅσα μὲν εὔσημά τ’ ἐστὶ καὶ σαφῆ
70 ἐπὶ κεφαλαίου συντεμὼν ἐκθήσομαι,
ὅσα δ’ ἐστὶν αὐτῶν οὐ σαφῶς ἐγνωσμένα,
ὁ κατὰ μέρος ταῦτ’ ἐξακριβώσει λόγος,
ὥστε, βασιλεῦ, τὸν πάντα τῆς οἰκουμένης
ἔχειν σε περιορισμὸν ἐπιτετμημένον,
75 ποταμῶν τε μεγάλων ἰδιότητας καὶ ῥύσεις,
τὴν τῶν δύ’ ἠπείρων τε κατὰ μέρος θέσιν,
ἐν ἑκατέρᾳ τὶνες εἰσὶν Ἑλλήνων πόλεις,
τίνες ἔκτισαν, κατὰ τίνας ᾤκησαν χρόνους,
τοὺς ὁμοεθνεῖς ὄντας τε τούς τ’ αὐτόχθονας,
80 τίν’ ἔστι πλησιόχωρα βαρβάρων γένη,
τίνα μιγάδων λεγόμενα, ποῖα νομαδικά,
τίνες ἥμεροι, τίνες εἰσὶν ἀξενὼτατοι
ἔθεσι, τρόποις τ’ ἔργοις τε βαρβαρώτατοι,
τίνα τῶν ἐθνῶν μέγιστα πολυανδροῦντά τε,
85 τίσιν νόμοις ἕκαστα χρῆται καὶ βὶοις,
τῶν ἐμπορίων ὅσα τ’ ἐστὶν εὐτυχέστατα,
νήσων τε πασῶν τῶν πρὸς Εὐρώπην θέσιν,
ἑξῆς τε τῶν σύνεγγυς Ἀσίᾳ κειμένων,
κτίσεις τε πόλεων τῶν ἐν αὐταῖς φερομένων,
90 ἁπλῶς θ’ ἁπάντων χωρίων διέξοδον
καὶ τὴν ὅλην περίοδον ἐν ὀλίγοις στίχοις·
ἧς ὁ κατακούσας οὐ μόνον τερφθήσεται,
ἅμα δ’ ὠφελίαν ἀποίσετ’ εὔχρηστον μαθών,
εἰ μηθὲν ἕτερον, φασί, ποῦ ποτ’ ἐστὶ γῆς
95 κάν τίσι τόποις τὴν πατρίδα κειμένην ἔχει
τίνων τε πρότερον γενομένην οἰκητόρων
πόλεσί τε ποίαις συγγένειαν ἀναφέρει·
συνελόντι δ’ εἰπεῖν, οὐχὶ τὴν Ὀδυσσέως
ἀναδεξάμενος, ὥς φασιν οἱ μῦθοι, πλάνην,
100 ἐπὶ τῆς ἰδίας δε καταμένων εὐδαιμόνως,
οὐχὶ μόνον ἑτερόφυλον ἀνθρώπων βίον,
ἐθνῶν ὅλων δὲ γνώσετ’ ἄστη καὶ νόμους.
Λαβοῦσα δ’ ἡ σύνταξις ἐπιφανέστατον
ἀρχηγέτην σε φιλάγαθον τε προστάτην
105 ἥξει διὰ λόχους ἐπιμελεῖς εἰς τὸν βίον
τὸ σόν τε, βασιλεῦ, πᾶσι κηρύξει κλέος
διαπεμπομένη πρὸς ἕτερον ἀφ’ ἐτέρου τόπον
καὶ τοῖς μακρὰν ἀπέχουσι τὴν εὐφημίαν.
Ἤδη δ’ ἐπ’ ἀρχὴν εἶμι τῆς συντάξεως
110 τοὺς συγγραφεῖς ἐκθέμενος, οἷς δὴ χρώμενος
τὸν ἱστορικὸν εἰς πίστιν ἀναπέμπω λόγον·
τῷ τὴν γεωγραφίαν γὰρ ἐπιμελέστατα
γεγραφότι τοῖς τε κλίμασι καὶ τοῖς σχήμασιν
Ἐρατοσθένει μάλιστα συμπεπεισμένος,
115 Ἐφόρῳ τε καὶ τῷ τὰς κτίσεις εἰρηκότι
ἐν πέντε βίβλοις Χαλκιδεῖ Διονυσίῳ,
Δημητρίῳ τε Καλλατιανῷ συγγραφεῖ
καὶ τῷ Σικελῷ Κλέωνι καὶ Τιμοσθένει,
τὴν τῆς [θαλά]ττ[ης, ὅς γ’ ὀρίζ]εται θέσιν,
120 καὶ τὸν πολίτην δ’ ἐκ . . . . . . . .
. . (π . ψ) . . . ασιν . γνω . (ρι . μεν) . . εἰ(σ)ὶ . φ . . (καί)
(ὀγε . . φιτ) . . . . . . . π(α)ρ’ ἱ(στορεῖν)
(ἐ . πι . . λλομέν) . . . τόπους . . . .
. . . . ἀκολου(θῶν) δὲ καὶ Καλλισθέν(η)
125 . . . (ἰληφα) καὶ κ . . . (χ . χ) . ενίων δὲ καί
Τίμαιον, ἄνδρα Σικελὸν ἐκ Ταυρομενίου,
ἐκ τῶν ὑφ’ Ἡροδότου τε συντεταγμένων·
ἃ δ’ αὐτὸς ἰδίᾳ φιλοπόνως ἐξητακὼς
αὐτοπτικὴν πίστιν τε προσενηνεγμένος,
130 ὡς ὢν θεατής οὐ μόνον τῆς Ἑλλάδος
ἢ τῶν κατ’ Ἀσὶαν κειμένων πολισμάτων,
ἴστωρ δὲ γεγονὼς τῶν τε περὶ τὸν Ἀδρὶαν
καὶ τῶν κατὰ τὸν Ἰόνιον ἑξῆς κειμένων,
ἐπεληλυθὼς δὲ τοὺς τε τῆς Τυρρηνὶας
135 καὶ τοὺς Σικελικοὺς καὶ πρὸς ἑσπέραν ὅρους
καὶ τῆς Λιβύης τὰ πλεῖστα καὶ Καρχηδόνος.
Τὰ δὲ πολλὰ συνελὼν ἄρξομαι τῶν πραγμάτων,
πρῶτον δὲ τάξω τοὺς κατ’ Εὐρώπην τόπους.
ΕΥΡΩΠΗ
Τὸ τῆς θαλάττης τῆς Ἀτλαντικῆς στόμα
140 σταδίων μὲν εἶναί φασιν ἑκατὸν εἴκοσιν·
ἡ περιέχουσα δ’ αὐτὸ χώρα πλησίον
ἡ μὲν Λιβύης ἡ δ’ ἐστὶν Εὐρώπης ἄκρα.
Νῆσοι δὲ τούτων ἑκατέρωθεν κείμεναι
διέχουσ’ ἀπ’ ἀλλήλων τριάκοντα σχεδὸν
145 σταδίους· καλοῦνται δ’ ὑπό τινων Ἡρακλέους
στῆλαι. Μιᾶς τούτων δὲ Μασσαλιωτικὴ
πὸλις ἐστὶν ἐγγὺς Μαινάκη καλουμένη·
αὕτη πρὸς Εὐρώπην δὲ τῶν Ἑλληνίδων
πόλεων ἁπασῶν ἐσχάτην ἔχει θέσιν.
150 Κάμψαντι τήν ἄκραν δὲ τὴν κατ’ ἀντικρὺ
πρὸς ἥλιον δύνοντα πλοῦς ἐσθ’ ἡμέρας·
εἶτ’ ἐχομένη ‘στὶ νῆσος ἡ καλουμένη
Ἐρύθεια, μεγέθει μὲν βραχεῖα παντελῶς,
βοῶν δ’ ἀγέλας ἔχουσα καὶ βοσκημάτων
155 προσεμφερεῖς ταύροις τε τοῖς Αἰγυπτίοις
καὶ τοῖς κατὰ τὴν Ἤπειρον ἔτι Θεσπρωτίοις·
προσεσπερίους δ’ Αἰθίοπας οἰκητὰς ἔχειν
λέγουσιν αὐτὴν γενομένης ἀποικίας.
Ταύτης σύνεγγυς δ’ ἐστὶ . . . . πόλις
160 λαβοῦσα Τυρίων ἐμπόρων ἀποικίαν,
Γαδειρ’, ὅπου μέγιστα γίνεσθαι λόγος
κήτη. Μετὰ ταύτην δ’ ἐστὶν ἡμερῶν δυοῖν
τελέσαντι πλοῦν ἐμπόριον εὐτυχέστατον
ἡ λεγομένη Ταρτησσὸς, ἐπιφανὴς πόλις,
165 ποταμόρρυτον κασσίτερον ἐκ τῆς Κελτικῆς
χρυσόν τε καὶ χαλκὸν φέρουσα πλείονα,
Ἔπειτα χώρα Κελτική καλουμένη
μέχρι τῆς θαλάττης τῆς κατὰ Σαρδὼ κειμένης,
ὅπερ μέγιστόν ἐστι πρὸς δυσμαῖς ἔθνος.
170 Τὴν μὲν γὰρ ἐντὸς ἀνατολῶν πᾶσαν σχεδόν
οἰκοῦσιν Ἰνδοὶ, τὴν δὲ πρὸς μεσημβρίαν
Αἰθίοπες ἐγγὺς κείμενοι νότου πνοῆς·
τὸν ἀπὸ ζεφύρου Κελτοὶ δὲ μέχρι δυσμῶν τόπον
θερινῶν ἔχουσιν, τὸν δὲ πρὸς βορρᾶν Σκύθαι.
175 Ἰνδοὶ μὲν οὖν μεταξὺ θερινῶν ἀνατολῶν
καὶ χειμερινῶν οἰκοῦσι· Κελτοὶ δ’ ἀνάπαλιν
ὑπ’ ἰσημερινῆς θερινῆς τε δύσεως, ὡς λόγος.
Τὰ μὲν οὖν ἔθνη τὰ τέτταρ’ ἐστὶ τοῖς ὄχλοις
τοῖς πλήθεσιν τε τῶν κατοικούντων ἴσα·
180 ἡ δ’ Αἰθιόπων πλέον’ ἐστὶ χώραν καὶ Σκυθῶν
ἐρημίαν δ’ ἔχουσα πλείστην, διὰ τὸ καί
τὰ μὲν ἔμπυρ’ εἶναι μᾶλλον αὐτῶν τὰ δ’ ἕνυγρα.
Χρῶνται δὲ Κελτοὶ τοῖς ἔθεσιν Ἑλληνικοῖς,
ἔχοντες οἰκειότατα πρὸς τὴν Ἑλλάδα
185 διὰ τὰς ὑποδοχὰς τῶν ἐπιξενουμένων
συν μουσικῇ δ’ ἄγουσι τὰς ἐκκλησίας,
ζηλοῦντες αὐτὴν ἡμερώσεως χάριν.
Τούτων δὲ κεῖται λεγομένη τις ἐσχάτη
στήλη βόρειος· ἔστι δ’ ὑψηλὴ πάνυ
190 εἰς κυματῶδες πέλαγος ἀνατείνουσ’ ἄκραν.
Οἰκοῦσι τῆς στήλης δὲ τοὺς ἐγγὺς τόπους
Κελτῶν ὅσοι λήγουσιν ὄντες ἔσχατοι
Ἔνετοί τε καὶ τῶν ἐντὸς εἰς τὸν Ἀδρίαν
Ἴστρων καθηκόντων· λέγουσι δ’ αὐτόθεν
195 τὸν Ἴστρον ἀρχὴν λαμβάνειν τοῦ ῥεύματος.
Τῶν πρὸς τὸ Σαρδῷον δὲ πέλαγος κειμένων
οἰκοῦσι Λιβυφοίνικες, ἐκ Καρχηδόνος
ἀποικίαν λαβόντες· ἑξῆς δ’, ὡς λόγος,
Ταρτήσσιοι κατέχουσιν· εἶτ’ Ἴβηρες οἱ
200 προσεχεῖς. Ἐπάνω τούτων δὲ κεῖνται τῶν τόπων
Βέβρυκες. Ἔπειτα παραθαλάττιοι κάτω
Λίγυες ἔχονται καὶ πόλεις Ἑλληνίδες,
ἃς Μασσαλιῶται Φωκαεῖς ἀπῴκισαν·
πρώτη μὲν Ἐμπόριον, Ῥόδη δὲ δευτέρα
205 ταύτην οἱ πρὶν ναυκρατοῦντες ἔκτισαν
Ῥόδιοι. Μεθ’ οὓς ἐλθόντες εἰς Ἰβηρίαν
οἱ Μασσαλίαν κτίσαντες ἔσχον Φωκαεῖς
Ἀγάθην Ῥοδανουσίαν τε, Ῥοδανὸς ἣν μέγας
ποταμὸς παραρρεῖ, Μασσαλία δ’ ἐστ’ ἐχομένη,
210 πόλις μεγίστη, Φωκαέων ἀποικία.
Ἐν τῇ Λιγυστίκῃ δὲ ταύτην ἔκτισαν
πρὸ τῆς μάχης τῆς ἐν Σαλαμῖνι γενομένης
ἔτεσιν πρότερον, ὥς φασιν, ἑκατὸν εἴκοσι.
Τίμαιος οὕτως ἱστορεῖ δὲ τὴν κτίσιν.
215 Εἶτεν μετὰ ταύτην Ταυρόεις καὶ πλησίον
πόλις Ὀλβία κἀντίπολις αὐτῶν ἐσχάτη.
Μετὰ τήν Λιγυστίκην Πελασγοὶ δ’ εἰσὶν οἱ
πρότερον κατοικίσαντες ἐκ τῆς Ἑλλάδος,
κοινὴν δὲ Τυρρηνοῖσι χώραν νεμόμενοι.
220 Τυρρηνίαν δ’ ὁ Λυδὸς Ἄτυος ἔκτισεν
Τυρρηνὸς ἐπὶ τοὺς Ὀμβρικοὺς ἐλθών ποτε.
Ἐν τῷ πόρῳ κεῖνται δὲ νῆσοι πελάγιαι,
Κύρνος τε καὶ Σαρδὼ, μεγίστη λεγομένη
μετὰ τὴν Σικελίαν νῆσον, αἵ τε πρίν ποτε
225 Σειρηνίδες Κίρκης τε νῆσοι λεγόμεναι.
Εἰσὶ δ’ ἐπάνω μὲν τῶν Πελασγῶν Ὀμβρικοὶ,
οὓς ᾤκισ’ οὑκ Κίρκης Ὀδυσσεῖ γενόμενος
Λατῖνος, Αὔσονές τε μεσόγειον τόπον
ἔχοντες, Αὔσων οὓς συνοικίσαι δοκεῖ,
230 Ὀδυσσέως παῖς καὶ Καλυψοῦς γενόμενος.
Ἐν τοῖς ἔθνεσι τούτοις δὲ Ῥώμη ‘στὶν πόλις
ἔχουσ’ ἐφάμιλλον τῇ δυνάμει καί τοῦνομα,
ἄστρον τι κοινὸν τῆς ὅλης οἰκουμένης,
ἐν τῇ Λατίνῃ· Ῥωμύλον δ’ αὐτὴν κτίσαι
235 θέμενον ἀφ’ αὑτοῦ φασι τοῦτο τοῦνομα.
Μετὰ δὲ Λατίνους ἐστὶν ἐν Ὀπικοῖς πόλις
τῆς λεγομένης λίμνης Ἀόρνου πλησίον
Κύμη, πρότερον ἣν Χαλκιδεῖς ἀπῴκισαν,
εἶτ’ Αἰολεῖς· [οὗ Κερβέριόν τι δείκνυται
240 ὑποχθόνιον μαντεῖον· ἐλθεῖν φασι δέ.
δεῦρο παρὰ Κίρκης ἑπανάγοντ’ Ὀδυσσέα
Ἐκ τῆς δὲ Κύμης τῆς πρὸς Ἀόρνῳ κειμένης
κτίσιν κατὰ χρησμὸν ἔλαβεν ἡ Νεάπολις.]
Τούτοις δὲ Σαυνῖται παροικοῦσ’ ἐχόμενοι
245 τῶν Αὐσόνων· μεθ’ οὓς μεσόγειοι κείμενοι
οἰκοῦσι Λευκανοί τε Καμπανοί θ’ ἅμα.
Προσεχεῖς δε τούτοις εἰσὶ πάλιν Οἰνώτριοι
μὲχρι τῆς Ποσειδωνιάδος ὠνομασμένης,
ἥν φασι Συβαρίτας ἀποικίσαι προτοῦ,
250 καὶ Μασσαλιωτῶν Φωκαέων τ’ Ἐλέα πόλις,
ἣν ἔκτισαν φυγόντες ὑπὸ τὰ Περσικὰ
οἱ Φωκαεῖς· [μάλιστα δ’ εύανδρουμένη
κατὰ τὴν Ἀσίαν Φώκαια κειμένη πόλις.]
Ἐν τῷ πόρῳ κεῖνται δε τῷ Τυρρηνικῷ
255 νησῖδες ἑπτὰ τῆς Σικελίας οὐ πρόσω,
ἃς δὴ προσαγορεύουσι νήσους Αἰόλου,
ὧν ἐστιν Ἱερὰ λεγομένη τις εὐλόγως·
καιόμενα φαίνεται γὰρ ἐξ αὐτῆς πυρά
ἀπὸ σταδίων εὔδηλα πᾶσι πλειόνων,
260 καὶ διαπύρων εἰς ὕψος ἀναβολαὶ μύδρων
ἔργα τε σιδήρειός τε ῥαιστήρων κτύπος.
Μία δ’ ἐστὶν αὐτῶν Δωρικὴν ἀποικίαν
ἔχουσα, Λιπάρα δ’ ὄνομα, συγγενὶς Κνίδου.
Ἑξῆς Σικελία νῆσος εὐτυχεστάτη,
265 ἣν τὸ πρότερον μὲν ἑτερόγλωσσα βάρβαρα
λέγουσι πλήθη κατανέμεσθ’ Ἰβηρικά,
διὰ τὴν ἑτερόπλευρον δὲ τῆς χώρας φύσιν
ὑπὸ τῶν Ἰβήρων Τρινακρίαν καλουμένην
χρόνῳ Σικελίαν προσαγορευθῆναι πάλιν,
270 Σικελοῦ δυναστεύσαντος· εἶθ’ Ἑλληνικὰς
ἔσχεν πόλεις, ὥς φασιν, ἀπὸ τῶν Τρωϊκῶν
δεκάτῃ γενεᾷ μετὰ ταῦτα Θεοκλέους στόλον
παρὰ Χαλκιδέων λαβόντος· ἦν δ’ οὗτος γένει
ἐκ τῶν Ἀθηνῶν· καὶ συνῆλθον, ὡς λόγος,
275 Ἴωνες, εἶτα Δωριεῖς οἰκήτορες.
Στάσεως δ’ ἐν αὐτοῖς γενομένης, οἱ Χαλκιδεῖς
κτίζουσι Νάξον, οἱ Μεγαρεῖς δὲ τὴν Ὕβλαν,
τὸ δ’ ἐπὶ Ζεφύριον τῆς Ἰταλίας Δωριεῖς
κατέσχον· Ἀρχίας δὲ τούτους προσλαβὼν
280 ὁ Κορίνθιος μετὰ Δωριέων κατῴκισεν
ἀπὸ τῆς ὁμόρου λίμνης λαβούσας τοὔνομα
τὰς νῦν Συρακούσας παρ’ αὐτοῖς λεγομένας.
Μετὰ ταῦτα δ’ ἀπὸ Νάξου Λεοντίνοι πόλις
ἡ τὴν θέσιν τ’ ἔχουσα Ῥηγίου πέραν,
285 ἐπὶ τοῦ δὲ πορθμοῦ κειμένη τῆς Σικελίας,
Ζάγκλη, Κατάνη, Καλλίπολις ἔσχ’ ἀποικίαν.
Πάλιν δ’ ἀπὸ τούτων δύο πόλεις, Εὔβοια καί
Μύλαι κατῳκίσθησαν ἐπικαλούμεναι,
εἶθ’ Ἱμέρα καὶ Ταυρομένιον ἐχομένη·
290 εἰσὶν δὲ πᾶσαι Χαλκιδέων αὗται πόλεις.
Τὰς Δωρικὰς δὲ πάλιν ἀναγκαῖον φράσαι.
Μεγαρεῖς Σελινοῦνθ’, οἱ Γελῷοι δ’ ἔκτισαν
Ἀκράγαντα, Μεσσήνην δ’ Ἴωνες ἐκ Σάμου,
Συρακόσιοι δὲ τὴν Καμάριναν λεγομένην·
295 αὐτοὶ δὲ ταύτην ἦραν ἐκ βάθρων πάλιν,
πρὸς ἓξ ἔτη καὶ τετταράκοντ’ ᾠκημένην.
Αὗται μέν οὖν εἰσ’ αἱ πόλεις Ἑλληνίδες·
τὰ δὲ λοιπὰ βάρβαρ’ ἐστὶ τῶν πολισμάτων,
Καρχηδονίων ἐντειχισάντων τοὺς τόπους.
300 Ἡ δ’ Ἰταλία προσεχὴς μέν ἐστ’ Οἰνωτρίᾳ,
μιγάδας τὸ πρότερον ἥτις ἔσχε βαρβάρους,
ἀπὸ τοῦ δυναστεύσαντος Ἰταλοῦ τοὔνομα
λαβοῦσα, μεγάλη δ’ ὕστερον πρὸς ἑσπέραν
Ἑλλὰς προσαγορευθεῖσα ταῖς ἀποικίαις.
305 Ἑλληνικὰς γοῦν παραθαλαττίους ἔχει
πόλεις· Τέριναν πρῶτον, ἣν ἀπῴκισαν
Κροτωνιᾶται πρότερον, ἅς θ’ οἱ πλησίον
Ἱππώνιον καὶ Μέδμαν ᾤκισαν Λοκροί.
Εἶτ’ εἰσὶ Ῥηγῖνοι πόλις τε Ῥήγιον,
310 ὅθεν ἐστὶν ἐγγυτάτω πλέοντι διάβασις
εἰς τὴν Σικελίαν· Χαλκιδεῖς δὲ Ῥήγιον
ἀποικίσαι δοκοῦσιν. Οἱ δὲ λεγόμενοι
Ἐπιζεφύριοι πλησίον κεῖνται Λοκροί.
Τούτους δὲ πρώτους φασὶ χρήσασθαι νόμοις
315 γραπτοῖσιν, οὓς Ζάλευκος ὑποθέσθαι δοκεῖ·
εἰσὶν δ’ ἄποικοι τῶν Ὀπουντίων Λοκρῶν·
ἔνιοι δὲ Λοκρῶν φασι τῶν έν Ὀζόλαις.
Ἔχεται δὲ τούτων πρῶτα μὲν Καυλωνία,
ἐκ τοῦ Κρότωνος ἥτις ἔσχ’ ἀποικίαν·
320 ἀπὸ τοῦ σύνεγγυς κειμένου δὲ τῇ πόλει
αὐλῶνος αὕτη τοὔνομα σχοῦσ’ ὕστερον
μετωνομάσθη τῷ χρόνῳ Καυλωνία.
Ἑξῆς δὲ ταύτης ἡ πρὶν εὐτυχεστάτη
εὐανδροτάτη πόλις τε γενομένη Κρότων,
325 Μύσκελος Ἀχαιὸς ἣν ἀποικίσαι δοκεῖ.
Μετὰ δὲ Κρότωνα Πανδοσία καὶ Θούριοι·
ὅμορον δὲ τούτοις ἐστὶ τὸ Μεταπόντιον.
Ταύτας Ἀχαιοὺς ἐκ Πελοποννήσου κτίσαι
ἀφικομένους λέγουσι πάσας τὰς πόλεις.
330 Εἶτεν μεγίστη τῶν ἐν Ἰταλίᾳ Τάρας,
ἀπό τινος ἥρωος Τάραντος λεγομένη,
Λακεδαιμονίων ἄποικος, εὐδαίμων πόλις·
Οἱ Παρθενίαι ταύτην γὰρ ἔκτισαν προτοῦ
εὔκαιρον, ὀχυράν, φυσικὸν εὐτύχημά τι·
335 συναγομένη γὰρ λιμέσιν ἐπὶ νῆσον δυσίν
πάσῃ σκεπεινὴν νηὶ καταγωγὴν ἔχει.
Ἦν καὶ πρότερον μέγιστον ἐξυμνημένη
πόλις μεγάλη, βαρεῖα, πλουσία, καλή,
ἀπὸ τοῦ ποταμοῦ Συβάριδος ὠνομασμένη,
340 Σύβαρις, Ἀχαιῶν ἐπιφανὴς ἀποικία,
δέκα μυριάδας ἔχουσα τῶν ἀστῶν σχεδὸν
περιουσίᾳ πλείστῃ τε κεχορηγημένη·
οἳ δὴ παρεξαρθέντες οὐκ ἀνθρωπίνως
αὔτανδρον ἐξέφθειραν ἐπιφανῆ πόλιν,
345 τἀγαθὰ τὰ λίαν μὴ μαθόντες εὖ φέρειν.
Λέγεται γὰρ αὐτοὺς μήτε τοῖς νόμοις ἔτι
τοῖς τοῦ Ζαλεύκου τἀκόλουθα συντελεῖν,
τρυφὴν δὲ καὶ ῥᾴθυμον ἑλομένους βίον
χρόνῳ προελθεῖν εἰς ὕβριν τε καὶ κόρον,
350 σπεῦσαι δὲ καὶ τὸν τῶν Ὀλυμπίων ὅπως
ἀγῶνα καταλύσωσι, τάς τε τοῦ Διός
ἀνέλωσι τιμὰς τῇδε τῇ παρευρέσει·
ἁδρόμισθον Διὶ γυμνικόν τιν’ ἐπετέλουν
Κατὰ τὸν χρόνον τὸν αὐτὸν Ἠλείοις, ἵνα
355 πᾶς τις πρὸς αὐτοὺς τοῖς ἐπάθλοις ἀγόμενος
σπεύδοι καταντᾶν, ἀπολιπὼν τὴν Ἑλλάδα.
Κροτωνιᾶται πλησίον δὲ κείμενοι
κατὰ κράτος αὐτοὺς ἦραν ἐν βραχεῖ χρόνῳ
τὰ πάντα διαμείναντας ἀπταίστως ἔτη
360 ὡς ἑκατὸν ἐνενήκοντα πρὸς τοῖς εἴκοσι.
Μετὰ τὴν Ἰταλίαν εὐθὺς Ἰόνιος πόρος
κεῖται· καθήκοντες δὲ πρὸς τὴν εἰσβολήν
οἰκοῦσ’ Ἰάπυγες· μεθ’ οὓς Οἰνώτριοι
Βρεντέσιον ἐπίνειόν τε τῶν Μεσσαπίων.
365 Πέραν δὲ τούτων ἔστ’ ὄρη Κεραύνια.
Μεσσαπίων δ’ οἰκοῦσι . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . Ὀμβρικοί
οὕς φασιν ἀβροδίαιτον αἱρεῖθαι βίον
Λυδοῖσι βιοτεύοντας ἐμφερέστατα.
Εἶτ’ ἐστὶν Ἀδριανὴ Θάλαττα λεγομένη.
370 Θεόπομπος ἀναγράφει δὲ ταύτης τὴν θέσιν,
ὡς δὴ συνισθμίζουσα πρὸς τήν Ποντικὴν
νήσους ἔχει ταῖς Κυκλάσιν ἐμφερεστάτας,
τούτων δέ τὰς μὲν λεγομένας Ἀψυρτίδας
Ἠλεκτρίδας τε, τὰς δὲ καὶ Λιβυρνίδας.
375 Τὸν κόλπον ἱστοροῦσι τὸν Ἀδριατικόν
τῶν βαρβάρων πλῆθός τι περιοικεῖν κύκλῳ
ἑκατὸν σχεδὸν μυριάσι πεντήκοντά τε
χώραν ἀρίστην νεμομένων καὶ καρπίμην·
διδυμητοκεῖν γάρ φασι καὶ τὰ θρέμματα·
380 ἀὴρ διαλλάττων δὲ παρὰ τὸν Ποντικόν
ἐστὶν ὑπὲρ αὐτούς, καίπερ ὄντας πλησίον·
οὐ γὰρ νιφετώδης οὐδ’ ἄγαν ἐψυγμένος,
ὑγρὸς δὲ παντάπασι διὰ τέλους μένει·
ὀξὺς ταραχώδης τε πρὸς τὰς μεταβολάς,
385 μάλιστα τοῦ θέρους δέ, πρηστήρων τε καὶ
βολὰς κεραυνῶν τούς τε λεγομένους ἔχει
τυφῶνας. Ἐνετῶν δ’ εἰσὶ πεντήκοντά που
πόλεις ἐν αὐτῷ κείμεναι πρὸς τῷ μυχῷ,
οὓς δή μετελθεῖν φασιν ἐκ τῆς Παφλαγόνων
390 χώρας κατοικῆσαί τε περὶ τὸν Ἀδρίαν,
Ἐνετῶν ἔχονται Θρᾷκες Ἴστροι λεγόμενοι.
Δύο δὲ κατ’ αὐτούς εἰσι νῆσοι κείμεναι,
κασσίτερον αἳ δοκοῦσι κάλλιστον φέρειν·
Ύπὲρ δὲ τούτους Ἴσμενοι καὶ Μέντορες.
395 Ἠριδανὸς , ὃς κάλλιστον ἤλεκτρον φέρει,
ὅ φασιν εἶναι δάκρυον ἀπολιθούμενον,
διαυγὲς αἰγείρων ἀποστάλαγμά τι.
Λέγουσι γὰρ δὴ τήν κεραύνωσιν προτοῦ
τὴν τοῦ Φαέθοντος δεῦρο γεγονέναι τινές·
400 διὸ καὶ τὰ πλήθη πάντα τῶν οἰκητόρων
μελανειμονεῖν τε πενθικάς τ’ ἔχειν στολάς.
Ἡ πλησίον χώρα δὲ τούτων κειμένη
ὑπὸ τῶν Πελαγόνων καὶ Λιβυρνῶν κατέχεται.
Τούτοις συνάπτον δ’ ἐστὶ Βουλινῶν ἔθνος,
405 Ἑξῆς δὲ μεγάλη χερρόνησος Ὑλλικὴ
πρὸς τὴν Πελοπόννησόν τι ἐξισουμένη
πόλεις δ’ ἐν αὐτῇ φασι πέντε καὶ δέκα
Ὕλλους κατοικεῖν ὄντας Ἕλληνας γένει·
τὸν Ἡρακλέους γὰρ Ὕλλον οἰκιστὴν λαβεῖν,
410 ἐκβαρβαρωθῆναι δὲ τούτους τῷ χρόνῳ
τοῖς ἔθεσιν ἱστοροῦσι τοῖς τῶν πλησίον,
ὥς φασι Τίμαιός τε κἀρατοσθένης .
Νῆσος κατ’ αὐτοὺς δ’ ἐστὶν Ἴσσα λεγομένη
Συρακοσίων ἔχουσα τὴν ἀποικίαν.
415 Ἡ δ’ Ἰλλυρὶς μετὰ ταῦτα παρατείνουσα γῆ
ἔθνη περιέχει πολλά· πλήθη γὰρ συχνὰ
τῶν Ἰλλυριῶν λέγουσιν εἶναι καὶ τὰ μὲν
αὐτῶν κατοικεῖν τὴν μεσόγειον νεμόμενα,
ἃ δε τὴν παράλιον ἐντὸς ἐπέχειν Ἀδρίου,
420 καί τινα μὲν αὐτῶν βασιλικαῖς ἐξουσίαις
ὑπήκο’ εἶναι, τινὰ δὲ καὶ μοναρχίαις,
ἃ δ’ αὐτονομεῖσθαι· θεοσεβεῖς δ’ αὐτοὺς ἄγαν
καὶ σφόδρα δικαίους φασὶ καὶ φιλοξένους,
κοινωνικὴν διάθεσιν ἠγαπηκότας
425 εἶναι, βίον ζηλοῦν τε κοσμιώτατον.
Φάρος δὲ τούτων οὐκ ἄπωθεν κειμένη
νῆσος Παρίων κτίσις ἐστὶν ἥ τε λεγομένη
Μέλαινα Κόρκυρ’, ἣν Κνίδιοι κατῴκισαν.
Ἔχει δὲ λίμνην εὖ μάλ’ ἡ χώρα τινὰ
430 μεγάλην παρ’ αὐτοῖς τὴν Λυχνῖτιν λεγομένην.
Προσεχὴς δὲ νῆσός ἐστιν, οὗ φασίν τινες
ἐλθόντα Διομήδην ὑπολιπεῖν τὸν βίον·
ὅθεν ἐστὶ Διομήδεια ταύτῃ τοὔνομα.
Ὑπὲρ δὲ τούτους εἰσὶ Βρῦγοι βάρβαροι.
435 Πρὸς τῇ θαλάττῃ δ’ ἐστὶν Ἐπίδαμνος, πόλις
Ἑλληνίς, ἣν Κόρκυρ’ ἀποικίσαι δοκεῖ.
Ὑπὲρ δὲ Βρύγους Ἐγχέλειοι λεγόμενοι
οἰκοῦσιν, ὧν ἐπῆρξε καὶ Κάδμος ποτέ.
Οἷς πλησιόχωρός ἐστιν Ἀπολλωνία,
440 Κορκυραίων τε καὶ Κορινθίων κτίσις,
Ἑλληνὶς Ὠρικός τε παράλιος πόλις·
ἐξ Ἰλίου γὰρ ἐπανάγοντες Εὐβοεῖς
κτίζουσι κατενεχθέντες ὑπὸ τῶν πνευμάτων.
Ἔπειτα Θεσπρωτῶν τε καὶ τῶν Χαόνων
445 ἔθνη κατοικεῖ βάρβαρ’ οὐ πολὺν τόπον.
Κόρκυρα νῆσος δ’ ἐστὶ κατὰ Θεσπρωτίαν.
Μετὰ τοὺς δὲ Θεσπρωτοὺς Μολοττοὶ λεγόμενοι
οἰκοῦσιν, οὓς κατήγαγεν Πύρρος ποτέ,
ὁ Νεοπτολέμου παῖς, ἥ τε Δωδώνη Διὸς
450 μαντεῖον· ἵδρυμ’ ἐστὶ δ’ οὖν Πελασγικόν.
Ἐν τῇ μεσογείῳ δ’ εἰσὶ μιγάδες βάρβαροι,
οὓς καὶ προσοικεῖν φασι τῷ χρηστηρίῳ.
Μετὰ τοὺς Μολοττοὺς δ’ Ἀμβρακία Κορινθίων
ἄποικός ἐστιν· ᾤκισεν δ’ ὁ Κυψέλου
455 αὐτὴν πρότερον παῖς Γόργο· εἶτ’ Ἀμφιλοχικὸν
Ἄργος λεγόμενον· τοῦτο δὲ κτίσαι δοκεῖ
Ἀμφίλοχος, υἱὸς Ἀμφιαράου μάντεως.
Εἰσὶ δ’ ἐπάνω τούτων ἔποικοι βάρβαροι.
Ἐν τῇ παραλίᾳ δ’ ἐστ’ Ἀνακτόριον πόλις·
460 ταύτην δ’ Ἀκαρνᾶνές τε καὶ Κορίνθιοι
ἀπῴκισαν· μετέπειτα δ’ Ἁκαρνανία·
ὧν τοὺς μὲν Ἀλκμέωνά φασιν οἰκίσαι,
τοὺς δὲ τὸν ἐκείνου παῖδ’ Ἀκαρνᾶνα κτίσαι.
Κεῖνται δὲ καὶ νῆσοι κατὰ ταύτην πλείονες·
465 Λευκὰς μὲν ἐν πρώταις, Κορινθίων κτίσις,
εἷθ’ ἡ Κεφαλλήνων, Ἰθάκη δὲ πλησίον,
ἥ τε Πελοποννήσῳ σύνεγγυς κειμένη
Ζάκυνθος, εἶτεν αἱ καθήκουσαι πέραν
πρὸς τὸν Ἀχελῷον, λεγόμεναι δ’ Ἐχινάδες.
470 Ἑξῆς διέξιμεν δὲ πάλι τὴν Ἑλλάδα
ἐπὶ κεφαλαίου τούς τε περὶ αὐτὴν τόπους
ἐθνικῶς ἅπαντας κατ’ Ἔφορον δηλώσομεν.
Μετὰ τοὺς Ἀκαρνᾶνας μὲν ἐστ’ Αἰτωλία
ἐξ Ἤλιδος λαβοῦσα τὴν ἀποικίαν·
475 Κουρῆτες αὐτὴν γὰρ κατῴκουν τὸ πρότερον,
ἀφικόμενος δ’ Αἰτωλὸς ἑκ τῆς Ἤλιδος
Αἰτωλίαν ὠνόμασ’ ἐκείνους ἐκβαλών.
Πρὸς τῷ Ῥίῳ κεῖται δὲ Ναύπακτος πόλις,
ἣν Δωριεῖς κτίζουσιν οἱ σὺν Τημένῳ.
480 Ἔπειτ’ ἀπ’ Αἰτωλῶν παροικοῦσιν Λοκροί,
οὓς Ὀζόλας καλοῦσ’, ἀποίκους γενομὲνους
ἀπὸ τῶν πρὸς Εὔβοιαν Λοκρῶν ἐστραμμένων
Δελφοὶ συνάπτουσιν δὲ τούτοις ἐχόμενοι
τό τε Πυθικὸν μαντεῖον ἀψευδέστατον.
485 Ἑξῆς δὲ Φωκεῖς, οὓς δοκεῖ συνοικίσαι
Φῶκος, κατελθὼν μετὰ Κορινθίων προτοῦ.
γενεαλογεῖται δ’ Ὀρνύτου τοῦ Σισύφου.
Ταύτης δὲ κεῖται πλησίον Βοιωτία,
χώρα μεγίστη καιρία τε τῇ θέσει·
490 χρῆται μόνη γὰρ τρισὶ θαλάτταις , ὡς λόγος,
ἔχει δὲ λιμένας οὓς μὲν εἰς μεσημβρίαν
βλέποντας εὐκαιρότατα πρὸς τὸν Ἀδρίαν
τὸ Σικελικόν τ’ ἐμπόριον, οὓς δὲ πρὸς Κύπρον
καὶ τὸν κατ’ Αἴγυπτόν τε τὰς νήσους τε πλοῦν·
495 (οὗτοι δὲ περὶ τὴν Αὖλίν εἰσιν οἱ τόποι,
ἐν οἷς Ταναγραίων ἐστὶ κειμένη πόλις,
ὑπὲρ δὲ ταύτην ἐν μεσογείῳ Θεσπιαί·)
τὸν δὲ τρίτον ἔξω τοῦ κατ’ Εὔριπον δρόμου
εἰς τὴν Μακεδόνων Θετταλῶν θ’ ἱκνούμενον,
500 ἐφ’ οὗ παράλιός ἐστιν Ἀνθηδὼν πόλις.
Θῆβαι μέγισται δ’ εἰσὶ τῆς Βοιωτίας.
Εἶτεν συνάπτει Μέγαρα, Δωρικὴ πόλις·
σύμπαντες αὐτὴν ἐπόλισαν γὰρ Δωριεῖς,
πλεῖστοι Κορίνθιοι δὲ καὶ Μεσσήνιοι.
505 Λέγουσι δ’ Ὀγχηστοῦ γενόμενον ἐγκρατῆ
Μεγαρέ’ ἀφ’ αὑτοῦ τοῦτο θέσθαι τοὔνομα.
Ἡ Μεγαρὶς ἀφορίζει δὲ τὴν Βοιωτίαν.
Ὁ Κορίνθιος δὲ κόλπος ἐστὶν ἐχόμενος
ὅ τε Κεγχρεάτης, οἳ τὸν ἰσθμὸν εἰς στενὸν
510 συνάγουσιν ἑκατέρωθεν ἠπειρούμενον.
Εἶτ’ ἐστὶ Πελοπόννησος ἑξῆς κειμένη
κόλπους βαθεῖς ἔχουσα καὶ πολλὰς ἄκρας,
Μαλέαν μεγίστην Ταίναρόν τε λεγομένην·
ἱερὸν Ποσειδῶνος δὲ θεοπρεπέστατον
515 ὑπὸ τῶν Λακώνων ἐνθάδ’ ἐσθ’ ἱδρυμένον.
Τὰ μὲν οὖν βόρεια τῆς Πελοποννήσου μέρη
Σικυώνιοι κατέχουσιν οἵ τε πρίν ποτε
Κόρινθον οἰκίσαντες ἐπιφανῆ πόλιν
ἄλλοι τ’ Ἀχαιοί· τοὺς πρὸς ἑσπέραν δ’ ὅρους
520 καὶ ζέφυρον Ἠλεῖοί τε καὶ Μεσσήνιοι·
τὸ πρὸς μεσημβρίαν δὲ καὶ νότον κλίμα
Λάκωνες Ἀργεῖοί τε· πρὸς ἀνιόντα δὲ
ἥλιον ὅσαι κατέχουσι τὴν Ἀκτὴν πόλεις·
ἐν τῇ μεσογείᾳ δ’ ἐστὶν ἡ Φλειασία
525 τό τ’ Ἀρκάδων μέγιστον ἐν τούτοις ἔθνος.
Τοὺς Ἀρκάδας μὲν οὖν λέγουσ’ αὐτόχθονας,
ὕστερον Ἀλήτην δ’ οἰκίσαι Κορινθίους,
Φάλκην δὲ τὸν Σικυῶνα, τὴν δ’ Ἀχαΐαν
Τισαμενόν, Ἤλιδος δ’ ὑπάρχειν Ὄξυλον
530 ἡγεμόνα, Κρεσφόντην δὲ τῆς Μεσσηνίας,
Εὐρυσθένην δὲ καὶ Προκλῆν Λακεδαίμονος,
Ἄργους δὲ Κίσσον καὶ μετ’ αὐτοῦ Τήμενον,
τῶν δὲ περὶ τήν Ἀκτὴν Ἀγέλαον, ὡς λόγος,
καὶ Δηϊφόντην, γαμβρὸν ὄντα Τημένου.
535 Κρήτη δέ νῆσος τῆς Πελοποννήσου πέραν
κεῖται, μεγάλη τὸ μέγεθος εὐδαίμων τ’ ἄγαν,
ἀπὸ τῆς Μαλείας τῆς Λακωνικῆς ἄκρας
κατὰ μῆκος εἰς τὸ πέλαγος ἄχρι τῆς Δωρίδος
Ῥόδου παρεκτείνουσα καὶ πλείστοις σχεδὸν
540 ὄχλοις ἀπ’ ἀρχῆς καὶ πόλεσιν οἰκουμένη.
Ἀρχαιοτάτους ἔχει δὲ τοὺς οἰκήτορας
τοὺς δὴ παρ’ αὐτοῖς Ἐτεόκρητας λεγομένους.
Πρώτους δὲ Κρῆτάς φασι τῆς Ἑλληνικῆς
ἄρξαι Θαλάττης τάς τε νησιώτιδας
545 πόλεις κατασχεῖν· ἃς δὲ καὶ συνοικίσαι
αὐτῶν Ἔφορος εἴρηκεν, εἷναί φησί τε
ἐπώνυμον τὴν νῆσον ἀπὸ Κρητός τινος,
τοῦ δὴ γενομένου βασιλέως αὐτόχθονος,
πλοῦν ἡμέρας ἀπέχειν δὲ τῆς Λακωνικῆς
550 Ἐν τῷ πόρῳ δὲ κειμένη τῷ Κρητικῷ
ἄποικός ἐστιν Ἀστυπάλαια Μεγαρέων,
νῆσος πελαγία· πρὸς δὲ τῇ Λακωνικῇ
Κύθηρα· μετὰ δέ ταῦτα κατ’ Ἐπίδαυρον ἣ
πρότερον μὲν Οἰνώνη προσηγορεύετο,
555 ὕστερον ἀπ’ Αἰγίνης δὲ τῆς Ἀσωπίδος
Αἴγιναν ἐκάλεσεν κατασχὼν Αἰακός·
καὶ πλησὶον ταύτῃ Σαλαμίς, ἐν ᾗ λόγος
τὸν Αἰακοῦ Τελαμῶνα βασιλεῦσαί ποτε.
Ἑξῆς Ἀθῆναι· φασὶ δ’ οἰκητὰς λαχεῖν
560 ταύτας Πελασγοὺς πρῶτον, οὓς δὴ καὶ λόγος
Κραναοὺς καλεῖσθαι, μετὰ δὲ ταῦτα Κεκροπίδας,
Κέκροπος δυναστεύσαντος, ὑστέροισι δὲ
χρόνοις Ἐρεχθέως τῆς πόλεως ἡγουμένου
ἀπὸ τῆς Ἀθηνᾶς τὴν προσηγορίαν λαχεῖν.
565 Ἡρόδοτος ἱστορεῖ δὲ ταῦτα συγγράφων.
Τὸ Σούνιον κάμψαντι δ’ ἀπὸ τῆς Ἀττικῆς
Εὔβοια κεῖται νῆσος ἡ καλουμένη
διὰ τὴν φύσιν τὸ πρότερον, ὥς φασιν, Μάκρις,
ἔπειτεν ἀπὸ τῆς λεγομένης Ἀσωπίδος
570 χρόνῳ λαβοῦσα τοὔνομ’ Εὐβοίας πάλιν.
Πρώτους δ’ ἐν αὐτῇ φασιν οἰκῆσαι προτοῦ
μιγάδας συνοίκους Λέλεγας· ἐκ τῆς δ’ Ἀττικῆς
τὸν Ἐρεχθέως διαβάντα Πάνδωρον κτίσαι
πόλιν μεγίστην τῶν ἐν αὐτῇ Χαλκίδα,
575 Αἴκλον δ’ Ἐρέτριαν ὄντ’ Ἀθηναῖον γένει,
τὴν δ’ ἐναλίαν Κήρινθον ὡσαύτως Κόθον,
Δρύοπας δὲ τὴν Κάρυστον ὠνομασμένην·
ἡ δ’ Ἑστίαια γέγονε Περραιβῶν κτίσις.
Κεῖνται δὲ καὶ νησῖδες αὐτῆς πλησίον,
580 Σκῦρος, Πεπάρηθος, Σκίαθος, ὧν Κρῆτες μὲν οἱ
μετὰ Σταφύλου διαβάντες ἐκ Κνωσσοῦ ποτε
Πεπάρηθον ἐγγὺς κειμένην τ’ αὐτῆς Ἴκον
νῆσον συνοικίζουσι, τὴν Σκῦρον δὲ καὶ
τὴν Σκίαθον ἐκ Θρᾴκης διαβάντες, ὡς λόγος,
585 Πελασγιῶται· πάλι δ’ ἐρήμους γενομένας
αὐτὰς ἁπάσας Χαλκιδεῖς συνῴκισαν.
Ἀπέναντι δ’ Εὐβοίας κατοικοῦσιν Λοκροί,
ὧν πρῶτος ἦρξεν, ὡς λέγουσ’, Ἀμφικτύων
ὁ Δευκαλίωνος, ἐχόμενος δ’ ἀφ’ αἵματος
590 Αἰτωλός , εἶτα Φύσκος, ὃς γεννᾷ Λοκρόν,
ὃς τοὺς Λέλεγας ὠνόμασεν ἀφ’ ἑαυτοῦ Λοκρούς.
Ἑξῆς δὲ τούτων Δωριεῖς μικρὰς πόλεις,
Ἐρινεὸν Βοιόν τε καὶ Κυτίνιον,
ἀρχαιοτάτας ἔχουσι Πίνδον τ’ ἐχομένην,
595 ἃς Δῶρος Ἕλληνος γενόμενος ᾤκισεν·
τούτων δ’ ἄποικοι πάντες εἰσὶ Δωριεῖς.
Εἶτεν παρ’ αὐτὰς Ἡράκλει’ ἐστὶν πόλις,
ἣν οἱ Λάκωνες, μυρίους οἰκήτορας
πέμψαντες εἰς Τραχῖνα, πρότερον ἔκτισαν.
600 Ταύτης Πύλαια δ’ ἐστὶν ἑξῆς παράλιος·
ἀγορὰ δ’ ἐν αὐτῇ γίνετ’ Ἀμφικτυονική.
Κόλπος δὲ κεῖται Μαλιακὸς ἐν τῷ μυχῷ,
Ἐχῖνος οὗ πόλις ἐστὶ, τοῦ Σπαρτοῦ κτίσις
Ἐχίονος , καὶ Μαλιέων ἄλλαι πόλεις.
605 Ἔπειτ’ Ἀχαιοὶ παράλιοι Φθιωτικοί.
Μάγνητες οἰκοῦσιν δὲ περὶ τὸ Πήλιον.
Ὑπὲρ δὲ τούτους ἐστὶν εὐβοτωτάτη
χώρα κράτιστα πεδία καὶ τελεσφόρα
ἔχουσα καὶ Λάρισαν εὐτυχεστάτην
610 πόλιν συχνὰς ἄλλας τε, Πηνειὸς δι’ ἧς
μέγας διαρρεῖ ποταμὸς ἐπί τε τὰ στενὰ
Τέμπη διήκων τήν τε πρὸς τῷ Πηλίῳ
λίμνην βαθεῖαν λεγομένην Βοιβηΐδα.
Τῇ Θετταλίᾳ δ’ ἐσθ’ ὅμορος Ἀθαμανία,
615 Δολόπων τε Περραιβῶν τε συνορίζοντ’ ἔθνη
τά τ’ Αἰνιάνων, οἵτινες τῶν Αἱμόνων
δοκοῦσι Λαπιθῶν Μυρμιδόνων τε γεγονέναι.
Ὑπὲρ τὰ Τέμπη δ’ ἐστὶν ἡ τῶν Μακεδόνων
χώρα παρὰ τὸν Ὄλυμπον ἑξῆς κειμένη,
620 ἧς φασι βασιλεῦσαι Μακεδόνα γηγενῆ,
ἔθνος τὸ Λυγκηστῶν δὲ καὶ τῶν Πελαγόνων
τῶν κειμένων ἐκεῖσε παρὰ τὸν Ἄξιον
καὶ Βοττεατῶν τῶν τε παρὰ τὸν Στρυμόνα.
Ἐν τῇ μεσογείῳ δ’ εἰσὶ μὲν πολλαὶ πόλεις,
625 ἡ Πέλλα καὶ Βέροια δ’ ἐπιφανέσταται·
ἐν παραλίᾳ δὲ Θετταλονίκη Πύδνα τε.
Κάμψαντι τὴν ἄκραν δὲ τὴν καλουμένην
Αἴνειαν ἡ πρὶν γενομένη Κορινθίων
κτίσις Ποτίδαι’ ἐστὶ , Δωρικὴ πόλις,
630 μετὰ ταῦτα Κασάνδρεια δ’ ὠνομασμένη.
Ἐν τῇ μεσογείῳ δ’ Ἀντιγόνεια λεγομένη·
Ὀλύνθου ὕστερον δὲ γενομένη πόλις,
ἣν ἑξανέστησεν Φίλιππος ὁ Μακεδὼν
δόρατι κρατήσας. Μετὰ δὲ τὴν Ὀλυνθίαν
635 Ἀρέθουσα Παλλήνη τ’ ἐπ’ ἰσθμοῦ κειμένη.
Ταύτην δὲ, Φλέγραν τὸ πρότερον καλουμένην
τοὺς θεομάχους Γίγαντας οἰκῆσαι λόγος,
μετὰ ταῦτα Πελληνεῖς δ’ ἀφ’ αὑτῶν ὀνομάσαι
λέγουσιν ὁρμηθέντας ἐξ Ἀχαΐας.
640 Εἶτ’ ἐστὶ κόλπος λεγόμενος Τορωνικός,
οὗ πρότερον ἦν τις Μηκύβερνα κειμένη·
ἑξῆς Τορώνη τοῖς τόποις ὁμώνυμος.
Εἶτεν πελαγία Λῆμνος, Ἡφαίστου τροφός,
ἣν ὁ Διονύσου πρῶτος οἰκίζει Θόας,
645 μετὰ ταῦτα δ’ ἔσχεν Ἀττικὴν ἀποικίαν.
Τὸν Ἄθω δὲ παραπλεύσαντι παράλιος πόλις
Ἄκανθός ἐστιν, Ἀνδρίων ἀποικία,
παρ’ ἣν διῶρυξ δείκνυται τετμημένη
έπταστάδιος· Ξέρξην δὲ λέγετ’ αὐτὴν τεμεῖν·
650 εἶτ’ Ἀμφίπολις. Στρυμὼν δὲ παρὰ ταύτην μέγας
ποταμὸς παραρρεῖ μέχρι θαλάττης φερόμενος
κατὰ τοὺς λεγομένους κεῖσε Νηρῄδων χορούς·
ἐφ’ οὗ κατὰ μεσόγειον Ἀντιφάνου πατρὶς
κεῖται λεγομένη Βέργα τοῦ δὴ γεγραφότος
655 ἄπιστον ἱστορίας τε μυθικῆς γέλων.
Μετ’ Ἀμφίπολιν δ’ ἡ πρότερον Οἰσύμη πόλις
Θασίων γενομένη, μετὰ δὲ ταῦτα Μακεδόνων,
ἀπὸ τῆς Μακέσσης Ἠμαθίας τε λεγομένη.
Ἑξῆς Νεάπολίς ἐστι καὶ νῆσος Θάσος,
660 ἣν βάρβαροι τὸ πρότερον ᾤκουν, ὡς λόγος,
ἔπειτα Φοίνικες μετὰ Κάδμου καὶ Θάσου
ἐκ τῆς Ἀσίας διαβάντες· ἔλαβε δ’ ἡ Θάσος
ἀπὸ τοῦ Θάσου καὶ τοῦνομ’, ὡς καὶ νῦν ἔχει.
Τὴν ὑπεράνω χώραν δὲ μέχρι τοῦ Ποντικοῦ
665 Ἴστρου παρεκτείνουσι Θρᾷκες νεμόμενοι.
Τῶν δ’ ἐπὶ θαλάττῃ κειμένων ἐστὶν πόλις
Ἄβδηρ’ ἀπ’ Ἀβδήρου μὲν ὠνομασμένη
τοῦ καὶ κτίσαντος πρότερον αὐτήν, ὃς δοκεῖ
ὑπὸ τῶν Διομήδους ὕστερον ξενοκτόνων
670 ἵππων φθαρῆναι· Τήϊοι δὲ τὴν πόλιν
συνῴκισαν φυγόντες ὑπὸ τὰ Περσικά.
Ταύτης δ’ ἐπίταδε ποταμός ἐστι κείμενος
Νέστος λεγόμενος· ἐκ δὲ τῶν πρὸς ἀνατολὴν
μερῶν λαβοῦσα τοὔνομ’ ἀπὸ τῶν Βιστόνων
675 Θρᾳκῶν προμήκης ἐστὶ λίμνη Βιστονίς.
Εἶτεν Μαρώνει’, οὗ κατοικῆσαι τὸ πρὶν
τοὺς Κίκονας ἱστοροῦσι τοὺς ἐν Ἰσμάρῳ·
αὕτη δὲ Χίων ἐγένεθ’ ὕστερον κτίσις.
Πέραν Σαμοθρᾴκη δ’ ἐστὶ νῆσος Τρωϊκὴ
680 ἔχουσα τὴν οἴκησιν ἀναμεμιγμένην·
πρότερον γὰρ εἶναί φασιν ἐν ταύτῃ τινὲς
τοὺς Τρῶας, Ἠλέκτρας τεκούσης Δάρδανον
τῆς λεγομένης Ἄτλαντος Ἰασίωνά τε,
ὧν τὸν μεν Ἰασίωνα δυσσέβημά τι
685 πρᾶξαι περὶ Δήμητρος λέγουσ’ ἄγαλμα καὶ
πληγῇ κεραυνωθέντα δαιμονίῳ θανεῖν,
τὸν Δάρδανον δὲ δὴ λιπόντα τοὺς τόπους
πρὸς ταῖς ὑπωρείαισι τῆς Ἴδης κτίσαι
πόλιν ἀφ’ ἑαυτοῦ Δαρδανίαν καλουμένην·
690 τοὺς δὲ Σαμοθρᾷκας, Τρῶας ὄντας τῷ γένει,
ἀπὸ τοῦ τόπου δὲ Θρᾷκας ἐπικαλουμένους,
δι’ εὐσέβειαν ἐγκαταμεῖναι τῷ τόπῳ.
Ἐν σιτοδείᾳ τῶν Σαμίων δ’ αὐτοῖς ποτε
ἐπαρκεσάντων τηνικαῦτ’ ἐκ τῆς Σάμου
695 ἐπιδεξάμενοί τινας συνοίκους ἔσχοσαν.
Μετὰ τὴν Μαρώνειαν δὲ κεῖτ’ Αἶνος πόλις
ἔχουσ’ ἐποίκους ἐκ Μιτυλήνης Αἰολεῖς.
Ἡ Θρᾳκία δὲ Χερρόνησος ἐχομένη
κεῖται, καθ’ ἣν πόλις ἐστὶ πρώτη Καρδία
700 ἀρχὴν μὲν ὑπὸ Μιλησίων κτισθεῖσα καὶ
Κλαζομενίων, πάλιν δ’ Ἀθηναίων ὕπο,
ὅτε Μιλτιάδης ἐκράτησε Χερρονησίων.
Προσεχὴς δὲ Λυσιμάχεια · ταύτην δ’ ἔκτισεν
ἐπώνυμον Λυσίμαχος ἀφ’ ἑαυτοῦ πόλιν.
705 Λίμναι δ’ ἐφεξῆς εἰσὶν αἱ Μιλησίων·
εἶτ’ Αἰολέων Ἀλωπεκόννησος πόλις·
ἑξῆς Ἐλαιοῦς Ἀττικὴν ἀποικίαν
ἔχουσα, Φορβας ἣν συνοικίσαι δοκεῖ.
Ἔπειτα Σηστὸς καὶ Μάδυτος, αἱ κείμεναι
710 ἐπὶ τοῦ στενωποῦ Λεσβίων δ’ οὖσαι κτίσεις.
Εἶτ’ ἐστὶ Κριθώτη πόλις τε Πακτύη·
λέγουσι καὶ ταύτας δὲ Μιλτιάδην κτίσαι.
Μετὰ τὴν δὲ Χερρόνησον ἐν Προποντίδι
Θρᾴκη παρήκει, καὶ Σαμίων ἀποικία
715 Πέρινθός ἐστιν· ἐχομένως Σηλυμβρία,
ἣν οἱ Μεγαρεῖς κτίζουσι πρὶν Βυζαντίου·
ἑξῆς Μεγαρέων εὐτυχοῦν Βυζάντιον.
Μετὰ ταῦτα δ’ ἐσθ’ ὸ Πόντος, οὗ δὴ τὴν θέσιν
ὁ Καλλατιανὸς συγγράφων Δημήτριος
720 ἔοικεν ἐπιμελεστάτως πεπυσμένος.
Κατὰ μέρος αὐτοῦ τοὺς τόπους διέξιμεν.
τοῦ Ποντικοῦ γὰρ στόματός ἐστι πλησίον
Βυζαντίων χώρα Φιλία καλουμένη.
Εἶτ’ αἰγιαλός τις Σαλμυδησσὸς λεγόμενος
725 ἐφ’ ἑπτακόσια στάδια τεναγώδης ἄγαν
καὶ δυσπρόσορμος ἀλίμενός τε παντελῶς
παρατέταται, ταῖς ναυσὶν ἐχθρότατος τόπος.
εἶτ’ εὐλίμενος ἄκρα συνάπτει Θυνιὰς
τῆς Ἀστικῆς Θρᾴκης ὑπάρχουσ’ ἐσχάτη,
730 μεθ’ ἣν πόλις ἐστὶ σύνορος Ἀπολλωνία ·
ταύτην δὲ πρότερον ἔτεσι πεντήκοντά που
κτίζουσι τῆς Κύρου βασιλείας τὴν πόλιν
εἰς τοὺς τόπους ἐλθόντες οἱ Μιλήσιοι.
Πλείστας ἀποικίας γὰρ ἐξ Ἰωνὶας
735 ἔστειλαν εἰς τὸν Πόντον, ὃν πρὶν Ἄξενον
διὰ τὰς ἐπιθέσεις λεγόμενον τῶν βαρβάρων
προσηγορίας ἐποίησαν Εὐξείνου τυχεῖν.
Παρὰ τὴν ὑπώρειαν δὲ τοῦ καλουμένου
Αἵμου πόλις ἐστὶ λεγομένη Μεσημβρία
740 τῇ Θρᾳκίᾳ Γετικῇ τε συνορίζουσα γῇ·
Καλχηδόνιοι ταύτην δὲ Μεγαρεῖς τ’ ᾤκισαν
ὅτ’ ἐπὶ Σκύθας Δαρεῖος ἐστρατεύετο.
Αἷμος μέγιστον δ’ ἐστὶν ὑπὲρ αὐτὴν ὄρος
τῷ Κίλικι Ταύρῳ τὸ μέγεθος προσεμφερὴς
745 τῇ τε κατὰ μῆκος τῶν τόπων παρεκτάσει·
ἀπὸ γὰρ Κροβύζων τῶν τε Ποντικῶν ὅρων
ἄχρι τῶν Ἀδριατικῶν διεκβάλλει τόπων.
Ὀδησσὸς , ἣν Μιλήσιοι
κτίζουσιν , Ἀστυάγης ὅτ’ ἦρχε Μηδίας·
750 αὕτη Κροβύζους Θρᾷκας ἐν κύκλῳ δ’ ἔχει.
Διονυσόπολις δ’, ἣ πρῶτον ὠνομάζετο
Κρουνοὶ διὰ τὰς τῶν ἐγγὺς ὑδάτων ἐκρύσεις·
Διονυσιακοῦ δὲ προσπεσόντος ὕστερον
ἐκ τῆς θαλάττης τοῖς τόποις ἀγάλματος,
755 Διονυσόπολιν λέγουσι κληθῆναι πάλιν.
Ἐν μεθορίοις δὲ τῆς Κροβύζων καὶ Σκυθῶν
χώρα μιγάδας Ἕλληνας οἰκητὰς ἔχει.
. . . Βιζώνη . . . . Τοῦτο δέ
τὸ πολίχνιον φασίν τινες μὲν βαρβάρων,
760 τινὲς δ’ ἄποικον γεγονέναι Μεσημβρίας.
Κάλλατις,
ἀποικία τῶν Ἡρακλεωτῶν γενομένη
κατὰ χρησμόν· ἔκτισαν δὲ ταύτην, ἡνίκα
τὴν Μακεδόνων ἀρχὴν Ἀμύντας παρέλαβεν.
765 Τόμοι δ’ ἄποικοι γενόμενοι Μιλησίων,
ὑπὸ Σκυθῶν κύκλῳ δὲ περιοικούμενοι.
Πόλις
Ἴστρος ἀπὸ τοῦ ποταμοῦ λαβοῦσα τοὔνομα.
Ταύτην τὴν πόλιν
770 Μιλήσιοι κτίζουσιν, ἡνίκα Σκὺθῶν
εἰς τὴν Ἀσίαν στράτευμα διέβη βαρβάρων
τὸ Κιμμερίους διῶκον ἐκ τοῦ Βοσπόρου.
Ἴστρος ὁ ποταμός·
κατέρχετ’ ἀπὸ τῶν ἑσπερίων οὗτος τόπων
775 τὴν ἐκβολὴν πέντε στόμασι ποιούμενος·
καὶ δυσὶ ὃς ῥεῖ σχιζόμενος εἰς τὸν Ἀδρίαν.
Ἀμέλει δὲ μέχρι τῆς Κελτικῆς γινώσκεται,
καὶ τῷ θέρει τὸν πάντα διαμένων χρόνον·
χειμῶνι μὲν γὰρ αὔξεται πληρούμενος
780 τοῖς γινομένοις ὅμβροισιν, ἐν δὲ τῷ θέρει
ἀπὸ τῆς χιόνος , ὥς φασι, τὰς ἐπιρρύσεις
τῶν τηκομένων τε λαμβάνων ἀεὶ πάγων,
τὸ ῥεῖθρον ἐξίησιν ὡσαύτως ἴσον,
785 Ἔχει δὲ καὶ νήσους ἐν αὑτῷ κειμένας
πολλάς τε καὶ μεγάλας μεγέθεσιν, ὡς λόγος,
ὧν ἡ μεταξὺ τῆς Θαλάττης κειμένη
καὶ τῶν στομάτων οὐκ ἔστ’ ἐλάττων μὲν Ῥόδου,
Πεύκη δὲ λέγεται διὰ τὸ πλῆθος ὧν ἔχει
790 πευκῶν· ἐπ’ εὐθείας κατ’ αὐτὴν πελαγία
Ἀχιλλέως ἡ νῆσός ἐστι κειμένη.
Ἔχει δὲ πλῆθος χειρόηθες ὀρνέων
θέαν ἱεροπρεπῆ τε τοῖς ἀφικνουμένοις .
Οὐ δυνατὸν ἀπὸ ταύτης δ’ ἰδεῖν χώραν τινά
795 καίπερ ἀπεχούσης τῆς πέραν στάδια μόνον
τετρακόσι’, ὡς δὴ συγγράφει Δημήτριος.
(Οὗτοι δὲ Θρᾷκες Βαστάρναι τ’ ἐπήλυδες.)
Ὁ ποταμός
Τύρας βαθύς τ’ ὢν εὐβοτός τε ταῖς νομαῖς,
800 τῶν ἰχθύων διάθεσιν ἐμπόροις ἔχων,
ταῖς ὁλκάσιν τε ναυσὶν ἀνάπλουν ἀσφαλῆ.
Ὁμώνυμος δὲ τῷ ποταμῷ κεῖται πόλις
Τύρας, ἄποικος γενομένη Μιλησίων.
Ἐπὶ ταῖς δὲ καθ’ Ὕπανίν τε καὶ Βορυσθένην
805 ποταμῶν διπλαῖσι συμβολαῖς ἔστιν πόλις
κτισθεῖσα, πρότερον Ὀλβία καλουμένη,
μετὰ ταῦθ’ ὑφ’ Ἑλλήνων πάλιν Βορυσθένης
κληθεῖσα· ταύτην τὴν πόλιν Μιλήσιοι
κτίζουσι κατὰ τὴν Μηδικὴν ἐπαρχίαν·
810 διακοσίων σταδίων δὲ καὶ δὶς εἴκοσιν
ἀπὸ τῆς θαλάττης τὸν ἀνάπλουν Βορυσθένει
ἔχει ποταμῷ.
Οὗτος δὲ πάντων ἐστὶ χρειωδέστατος,
κήτη μεγάλα καὶ πολλὰ καὶ καρποὺς φέρων
815 τοὺς φυομένους νομάς τε τοῖς βοσκήμασιν .
Ῥεῖν δ’ αὐτὸν ἐπὶ μὲν ἡμερῶν λέγουσι πλοῦν
ὥς τετταράκοντα πλωτὸν, εἰς δὲ τοὺς ἄνω
τόπους ἄπλωτός ἐστι κοὐ περάσιμος·
ὑπὸ χιόνος γὰρ καὶ πάγων ἐξείργεται.
820 Ἀχίλλειος δρόμος,
ὅπερ ἐστὶν ᾐὼν σφόδρα μακρά [τε] καὶ στενή.
Ἡ Ταυρικὴ δὲ χερρόνησος λεγομένη
τούτοις συνάπτει, πόλιν ἔχουσ’ Ἑλληνίδα,
ἣν Ἡρακλεῶται Δήλιοί τ’ ἀπῴκισαν,
825 τοῖς Ἡρακλεώταις γενομένου χρησμοῦ τινος
τοῖς τὴν Ἀσίαν οἰκοῦσιν ἐντὸς Κυανέων
ἅμα Δηλίοισι χερρόνησον οἰκίσαι.
Τοῦτον εἰς τόπον τινές
τῆς Ταυρικῆς λέγουσιν ἀφικέσθαι ποτέ
830 κλαπεῖσαν Ἰφιγένειαν ἐκ τῆς Αὐλίδος.
Εἰσὶν δὲ τοῖς ὄχλοισιν οἱ Ταῦροι συχνοί,
βίον δ’ ἐνόρειον νομάδα τ’ ἐζηλωκότες,
τὴν δ’ ὡμότητα βαρβαροί τε καὶ φονεῖς,
ἱλασκόμενοι τὰ θεῖα τοῖς ἀσεβήμασιν.
835 Ἔπετ’ ἐπ’ αὐτοῦ τοῦ στόματος Μαιώτιδος
λίμνης τὸ Παντικάπαιόν ἐστιν ἔσχατον,
τοῦ Βοσπόρου βασίλειον ὠνομασμένον.
Ἄνωθε τούτων ἡ Σκυθὶς γῆ βάρβαρος
πρὸς τὴν ἀοίκητον συνορίζουσ’ ἐστὶ γῆν
840 καὶ πᾶσι τοῖς Ἕλλησιν ἀγνοουμένην.
Πρώτους δὲ παρὰ τὸν Ἴστρον εἶναι Καρπίδας
εἴρηκεν Ἔφορος, εἶτεν Ἀροτῆρας πρόσω
Νευρούς τε μέχρι γῆς πάλιν ἐρήμου διὰ πάγον ,
πρὸς ἀνατολὰς δ’ ἐκβάντι τὸν Βορυσθένην
845 τὴν λεγομένην Ὕλαιαν οἰκοῦντας Σκύθας
εἶναι, Γεωργοὺς δ’ ἐχομένους τούτων ἄνω,
ἔπειτα πάλιν ἔρημον ἐπὶ πολὺν τόπον,
ὑπὲρ δὲ ταύτην Ἀνδροφάγων Σκυθῶν ἔθνος,
ἐπέκεινα δ’ εἶναι πάλιν ἔρημον ἐχομένην.
850 Τὸν Παντικάπην διαβάντι, Λιμναίων ἔθνος
ἕτερά τε πλείον’ οὐ διωνομασμένα,
Νομαδικὰ δ’ ἐπικαλούμεν’, εὐσεβῆ πάνυ,
ὧν ούδὲ εἷς ἔμψυχον ἀδικήσαι ποτ’ ἄν·
οἰκοφόρα δ’, ὡς εἴρηκε, καὶ σιτούμενα
855 γάλακτι ταῖς Σκυθικαῖσί θ’ ἱππομολγίαις ·
ζῶσιν δὲ τήν τε κτῆσιν ἀναδεδειχότες
κοινὴν ἁπάντων τήν θ’ ὅλην συνουσίαν .
Καὶ τὸν σοφὸν δ’ Ἀνάχαρσιν ἐκ τῶν Νομαδικῶν
φησὶν γενέσθαι τῶν σφόδρ’ εὐσεβεστάτων.
860 Καὶ κατοικῆσαι τινας
εἰς τὴν Ἀσίαν ἐλθόντας, οὓς δὴ καὶ Σάκας
καλοῦσιν· εὐσημότατον εἶναί φησι δέ
τὸ Σαυροματῶν καὶ τῶν Γελωνῶν καὶ τρίτον
τὸ τῶν Ἀγαθύρσων ἐπικαλούμενον γένος.
865 Ἀπὸ τῶν δὲ Μαιωτῶν λαβοῦσα τοὔνομα
Μαιῶτις ἑξῆς ἐστὶ λίμνη κειμένη,
εἰς ἣν ὁ Τάναϊς
ἀπὸ τοῦ ποταμοῦ λαβὼν τὸ ῥεῦμ’ Ἀράξεως
ἐπιμίσγεθ’, ὡς Ἑκαταῖος εἶφ’ ὁ Τήϊος,
870 ὡς δ’ Ἔφορος ἱστόρηκεν, ἐκ λίμνης τινός,
ἧς τὸ πέρας ἔστ’ ἄφραστον . Ἐξίησι δέ
δίστομον ἔχων τὸ ῥεῖθρον εἰς τὴν λεγομὲνην
Μαιῶτιν εἰς τὸν Κιμμερικόν τε Βόσπορον.
[ΑΣΙΑ]
τὸν Τάναϊν, ὅστις ἐστὶ τῆς Ἀσίας ὅρος ,
875 τέμνων γε τὴν ἤπειρον ἑκατέραν δίχα,
πρῶτοι νέμονται Σαρμάται, δισχίλια
στάδι᾽ ἐπέχοντες ·
Εἶτα μετὰ τούτους ἐστὶ Μαιωτῶν γένος
Ἰαζαματῶν λεγόμενον, ὡς Δημήτριος
880 [ὁ συγγραφεὺς] εἴρηκεν, ὡς Ἔφορος λέγει
Σαυροματῶν λέγεται ἔθνος.
τούτοις ἐπιμεμίχθαι δὲ τὰς Ἀμαζόνας
τοῖς Σαυρομάταις λέγουσιν ἐλθούσας ποτὲ
ἀπὸ τῆς περὶ Θερμώδοντα γενομένης μάχης,
885 ἐφ’ οἷς ἐπεκλήθησαν Γυναικοκρατούμενοι.
εἶτ’ ἔστιν Ἑρμώνασσα Φαναγόρειά τε,
ἣν Τηΐους λέγουσιν οἰκίσαι ποτέ,
καὶ Σινδικὸς λιμήν, ἔχων οἰκήτορας
Ἕλληνας ἀπὸ τῶν ἐγγὺς ἥκοντας τόπων.
890 Ταύτας περιέχει τὰς πόλεις διακειμένας
νῆσος κατὰ τὴν Μαιῶτιν ἄχρι τοῦ Βοσπόρου
χώραν ἀπολαμβάνουσα πολλὴν πεδιάδα ,
ἥτις τὰ μὲν τοῖς ἕλεσι καὶ τοῖς ποταμίοις
ἀδιάβατος τοῖς τενάγεσί τ’ ἐν τῷ πέραν ,
895 ἃ δὲ τῇ θαλάττῃ τῇ τε λίμνῃ γίνεται.
Τὸ δὲ στόμ᾽ ἐκπλέοντι Κιμμερὶς πόλις,
ἀπὸ Κιμμερίων μὲν βαρβάρων κεκλημένη,
κτίσις τυράννων δ᾽οὖσα τῶν ἐν Βοσπόρῳ,
Κῆπός τ᾽ ἀποικισθεῖσα διὰ Μιλησίων.
900 ….Μοσύνοικοι…
ἔθεσι νόμοις ἔργοις τε βαρβαρώτατοι·
φασὶν γὰρ ἐν ξυλίνοισιν ὑψηλοῖς τ’ ἄγαν
πύργοις ἐνοικεῖν πάντας, ἐν φανερῷ δ’ ἀεὶ
ἕκαστα πράττειν, τὸν δ’ ἑαυτῶν βασιλέα
905 δεδεμένον ἐν πύργῳ τε συγκεκλεισμένον
τηρεῖν ἐπιμελῶς, τὴν ἀνωτάτω στέγην
ἔχοντα, τοῖς φρουροῦσι δ’ αὐτὸν ἐπιμελές
εἶναι, νὸμίμως ἵνα πάντα προστάττῃ ποιεῖν·
εἰ δὲ παραβαίη , κόλασιν αὐτοῦ λαμβάνειν
910 φασὶν μεγίστην, μὴ διδόντας τὴν τροφήν.
Κερασοῦς Σινωπέων ἄποικος
καθ’ ἣν ἔρημος κειμένη
παρήκει νῆσος Ἄρεως λεγομένη.
Τιβαρηνοὶ ᾤκουν ἔθνος ὁμοχώριον,
915 γελᾶν πάνυ σπεύδοντες ἐκ παντὸς τρόπου,
εὐδαιμονίαν ταύτην [μεγίστην] κεκρικότες .
Ἀμισὸς ἐν τῇ Λευκοσύρων γῇ κειμένη
Φωκαέων ἀποικία,
τέτταρσι πρότερον ἔτεσιν οἰκισθεῖσα γάρ
920 τῆς Ἡρακλείας ἐλαβ’ Ἰωνικὴν κτίσιν,
Κατὰ τὴν πόλιν ταύτην δὲ τῆς Ἄσίας σχεδόν
στενότατος αὐχήν ἐστιν εἰς τὸν Ἰσσικόν
κόλπον διήκων τήν τ’ Ἀλεξανδρούπολιν,
τῷ Μακεδόνι κτισθεῖσαν· ἡμερῶν δ’ ὁδόν
925 εἰς τὴν Κιλικίαν ἑπτὰ τῶν πασῶν ἔχει·
τὸ τῆς Ἀσίας λέγεται γὰρ ἰσθμωδέστατον
εἰς τὸν περὶ αὐτὸν ὄντα συνάγεσθαι μυχόν.
Ὁ δ’ Ἡρόδοτος ἔοικεν ἀγνοεῖν, λέγων
ἐκ τῆς Κιλικίας [ἀνδρί γ’ εὐζώνῳ μολεῖν
930 πένθ’ ἡμερῶν εἰς Πόντον εἶναι τὴν ὁδόν.
Ἔθνη δ’ ἔχει τὰ πάντα] πεντεκαίδεκα
ἡ χερρόνησος, ὧν τρία μὲν Ἑλληνικά,
Αἰολικὸν εἶτ’ Ἰωνικὸν καὶ Δωρικόν,
τὰ λοιπὰ τῶν μιγάδων δὲ χωρὶς βάρβαρα.
935 Κίλικες μὲν οὖν Λύκιοί τε πρὸς τούτοις ἅμα
Κᾶρες Μαριανδυνοί τε παραθαλάττιοι
οἰκοῦσι Παφλαγόνες τε καὶ Παμφύλιοι·
Χάλυβες δὲ τὴν μεσόγειον οἵ τε πλησίον
Καππάδοκες οἵ τε νεμόμενοι τὴν Πισιδικήν
940 Λυδοί τε καὶ πρὸς τοῖσδε Μυσοὶ καὶ Φρύγες.
Εἶτεν Σινώπη πόλις ἐπώνυμος μιᾶς
Ἀμαζόνων, ὧν πλησίον τὸ χωρίον,
ἥν ποτε μὲν ᾤκουν εὐγενεῖς ὄντες Σύροι,
μετὰ ταῦτα δ’, ὡς λέγουσιν, Ἑλλήνων ὅσοι
945 ἐπ’ Ἀμαζόνας διέβησαν, Αὐτόλυκός τε καί
σὺν Δηϊλέοντι Φλόγιος, ὄντες Θετταλοί,
ἔπειτα δ’ Ἁβρώνδας γένει Μιλήσιος·
ὑπὸ Κιμμερίων οὗτος δ’ ἀναιρεῖσθαι δοκεῖ·
μετὰ Κιμμερίους Κῷος, πάλιν δὲ Κρητίνης,
950 οἱ γενόμενοι φυγάδες· ὅρων Μιλησίων·
οὗτοι συνοικίζουσι δ’ αὐτήν, ἡνίκα
ὁ Κιμμερίων κατέδραμε τὴν Ἀσίαν στρατός.
Καταντικρὺ δὲ Καράμβεως ἐν τῇ πέραν
κεῖται μέγιστον
955 ἀπότομον εἰς θάλατταν ὑψηλόν τ’ ὄρος,
Κριοῦ μέτωπον λεγόμενον,
νυχθήμερον πλοῦν ἀπέχον ἐκ Καράμβεως.
Ὧν δὴ τόπων [λέγουσιν] ἄρξαι Φινέα,
τὸν τοῦ Τυρίου Φοίνικος, ὑστέροισι δέ
960 χρόνοις κατέλθεῖν ἐξ Ἰωνίας στόλον
Μιλησίων κτίσαι τε ταύτας τὰς πόλεις,
ἃς εἰς Ἄμαστριν ὕστερον συνήγαγεν
ἐπὶ τῶν τόπων κτίσασ’ ὁμώνυμον πόλιν
Ἄμιστρις, Ὀξυάθρου μὲν ἱστορουμένη
965 θυγάτηρ ὑπάρχειν, ὡς λόγος, τοῦ Περσικοῦ,
τοῦ δ’ Ἡρακλείας γενομένη Διονυοίου
γυνὴ τυράννου.
Παρθένιος… Οὗτος ὁ ποταμός
πλωτὸς καταφέρων ῥεῖθρον ἡσυχώτατον.
970 Ἐν δ’ αὐτῷ λόγος
Ἀρτέμιδος εἶναι λουτρὸν ἐπιφανέστατον.
[Εἶτ’ ἔστιν] Ἡράκλεια, Βοιωτῶν κτίσις
καὶ Μεγαρέων· ἐντὸς δὲ ταύτην Κυανέων
κτίζουσιν ὁρμηθέντες ἀπὸ τῆς Ἑλλάδος,
975 καθ’ οὓς χρόνους ἐκράτησε Κῦρος Μηδίας.
Σαγγάριος… Οὗτος ὁ ποταμός
ἐκ τῆς ὑπὲρ Θυνῶν τε καὶ Φρυγῶν [χθονός]
φερόμενος ἐξίησι διὰ τῆς Θυνίδος.
Ὕπιος · ἐφ’ αὐτῷ δ’ ἔχει
980 μεσηγὺ τὴν Προυσιάδα λεγομένην πόλιν.
Her şeyin en lüzumlusudur komodia,
ey tanrısal kral Nikomedes, sahiptir şunlara:
her bir şeyi hem kısa ve açıkça anlatmaya
hem de akıllı bir yargıcı tümüyle ayartmaya.
5 Bu nedenle anlatımın inandırıcılığını sınadıktan sonra
bu eser vasıtasıyla seninle görüşmek istedim,
hem kısalığını tetkik etmek hem herkes için ortak bir faydayı
senin aracılığınla öğrenme heveslilerine sunayım diye,
hem de bir araya getirilmiş olan bu kullanışlı eseri
10 yayınlamak için iyi tasarlanmış bir şekilde.
İlkin koymak istiyorum açıkça ortaya
tüm eserin açıklamasını.
İzin verin girişe biraz söz eklememe:
Karar verdim az ve öz şekilde
15 bütün işler hakkında oldukça kısa konuşmaya.
Yazdıklarım şöyledir: Öldükten sonra dahi
ünleri hepimizin nezdinde
uzun süre yaşayıp duran Pergamon’daki krallar için,
Stoik Diogenes’in öğrencisi olmuş
20 ve uzun bir süre Aristarkhos ile eğitim görmüş olan
özbeöz Attikalı bilginlerden biri,
Troya’nın zapt edilişinden şimdiki yaşamına değin
süregelen bir zamandizinini aldı kaleme.
Bin kırk yılı düzenli bir şekilde
25 sistemli olarak anlattı, sayarak
kentlerin zapt edilişlerini, orduların nakledilişlerini,
halkların göçlerini, barbarların seferlerini,
ve donanmaların taarruzlarını ve seyirlerini,
yarışma düzenlemelerini, ittifakları, anlaşmaları, savaşları,
30 kralların işlerini, kudretli kişilerin yaşamlarını,
sürgünleri, seferleri, tiranlıkların devrilişlerini;
karmakarışık sorulan her şeyin özetini;
tercih etti bunu da açıklamayı ölçüyle,
komik tarzda, anlaşılırlığı nedeniyle,
35 gözeterek iyi hatırlanabilir olduğunu bu şekilde.
Aldı yaşamdan benzer şeyi tasvir ederek;
Mesela birisi kavrayıp taşımak isterse
bağlanmamış dalların çoğunu, tutamaz bunları maharetle
(fakat taşıyabilir) bağlarsa kolayca;
40 dolayısıyla hemen kavrayamaz (ölçüyle) bağlanmamış bir anlatımı da.
Ölçüyle yoğrulmuş bir anlatımı ise
akılda tutabilir isabetli ve etkileyici bir şekilde;
Zira kendi içinde yayılan bir zarafeti olur,
tarih araştırması ve ölçülü anlatım birleştiğinde.
45 Haliyle bu kişi, toparladıktan sonra çağın başlıca olaylarını
sundu kral Philadelphos’un nezaketine,
tüm dünyada meydana gelmiş bu şeyler
sağladı Attalos’a da ebedî bir nam,
aldığı için adı bilimsel eserin başlığını
50 Ben de duyduğum zaman, şimdiki kralların içinde
(senin) tek başına krala yaraşır bir dürüstlük sergilediğini,
bizzat kendim keşfetmek ve gelip görmek istedim
bir kralın nasıl göründüğünü,
bizzat kendim de bildirebileyim diye diğerlerine.
55 Bir danışman seçtim bu amaçla (kendime),
senin babana yardımcı olan biriydi de bu,
duyduğumuz üzere, önceden krallık işlerinde
ve senin nezdinde de, ey kral, onurlandırılan biri samimiyetle
her bakımdan. Apollon Didymaion’dan bahsediyorum,
60 hem orakl veren hem de Mousa’ların lideri olan.
En çok da onun yanında ikna olup
sözü gereği geldim senin (öğrenme sevdalısı kişilerin yanında
ortak diye salık verdiğin) ocağına.
Tanrı da amacıma eşlik etsin!
65 Zira kimileri için dağınık şekilde araştırılan şeylerden
senin için kaleme aldım kısaca kolonileri,
kentlerin kuruluşlarını ve tüm yeryüzündeki
bölgelerin bir gemiyle seyredilebilir ve yürünebilir yerlerini.
Bunlardan büyük kısmı hem aşikâr hem de kesin olduğu için,
70 çoğunlukla kısaltarak sunacağım;
Oysa bir o kadar da açıkça bilinmeyen yerleri,
ele alacak anlatı ayrıntısıyla.
öyle ki, ey kral, (bu sayede) dünyanın özeti çıkarılmış
tam bir tasvirini bulunduracaksın elinde:
75 büyük ırmakların özgül doğalarını ve akış yönlerini,
iki kıtanın ayrıntılı konumunu,
her birinde hangi Hellen kentleri var,
(bunları) kimler kurdular, hangi dönemler boyunca iskân ettiler,
aynı halktan ve de yerel halktan olanları,
80 hangi soylar barbarlara komşudur,
hangilerinden karışık olarak bahsedilir, nasıl kırsal bir hayat (sürdüklerini),
kimlerin kültürlü, kimlerin en misafir sevmez olduğunu,
gelenekleri, görenekleri ve işlerinde son derece barbar olanları;
halklardan hangisinin en büyük ve kalabalık olduğunu,
85 her birinin hangi yasaları ve yaşam tarzlarını kullandıklarını,
ticaret merkezlerinden son derece gönenç sahibi olanları,
Avrupa karşısındaki tüm adaların konumunu,
sonra da Asya yakınında uzananların konumunu,
buralarda olduğu söylenen kentlerin kuruluşlarını,
90 tek tek tüm bölgelerin geçitlerini
ve birkaç mısrada da tüm çevre yollarını.
Bunu işiten kişi memnun olmuş olmayacak sadece,
aynı zamanda faydalı bir kazancı öğrenip nakledecek,
hiç olmadı, yeryüzünde ne zaman nerede bulunduklarını,
95 vatanının hangi topraklarda yer aldığını,
ve öncesinde (orada) hangi halkların var olduğunu,
hangi kentlerle akrabalık kurduklarını.
Odysseus’un seyahatine girişmeden,
efsanelerin anlattığı gibi,
100 kendi özelinde kalarak anlatınca kısaca, pürneşeyle,
sadece insanların farklı türdeki yaşamlarını değil,
tüm halkların kentlerini ve yasalarını öğrenecek.
Seni son derece kudretli bir lider
ve iyiliksever bir hami olarak ele alan bu derleme
105 sahip çıkacak yaşamına ilgili halk yığınları sayesinde;
Hatta ey kral, herkese, uzaktakilere dahi
ününü duyuracak haber ileterek
bir yerden diğerine sana ilişkin.
Başındayım henüz derlememin,
110 ekleyerek yararlandığım yazarları
dayandırıyorum güvenilirliğini araştırmaya dayalı bilgiye;
Elbette en çok, coğrafyayı enlemleri ve
bölgeleriyle son derece özenli bir şekilde yazan
Eratosthenes’e güvendim;
115 ve Ephoros’a ve de beş kitapta kuruluşlardan bahseden
Khalkisli Dionysios’a,
Kallatisli tarih yazarı Demetrios’a,
Timosthenes’e ve Sicilyalı Kleon’a
[denizin ve karaların yerini gösteren]
120 ve vatandaşı…
…
… anlatan…
… yerlerini…
…Kallisthenes’i de takip ederek
125 … hatta…
Sicilyalı olan, Tauromenion’dan Timaios’u
ve de Herodotos tarafından derlenenlerden (yararlandım);
Bunları bizzat kendim inceledim özenle
ve güvenilirliğinden ötürü başvurdum
130 kendi görgü tanıklığıma zira ben
sadece Hellas’ı değil aynı zamanda
Asya boyunca uzanan kentleri de görmüş; Adiyatik civarında
ve Ionia Denizi’nde uzanan kentleri de tek tek bilen;
hem Tyrrhenia’nın hem de
135 batıya doğru Sicilya sınırlarını ve
Afrika ile Kartaca’nın büyük bir kısmını ziyaret etmiş biriyim.
Başlayacağım pek çoğunu kısaltarak vazifeme;
İlkin sıralayacağım Avrupa boyunca yer alan toprakları.
AVRUPA
Atlas Denizi’nin ağzının
140 yüz yirmi stadia olduğunu söylerler;
bunu çevreleyen ülkelerin yakınında
bir yanda Afrika bulunur diğer yanda ise Avrupa Burnu.
Bunların her iki yanında uzanan, kimilerince
Herakles Sütunları olarak denilen adalar
145 birbirinden otuz stadia mesafededirler.
Sütunlardan birinin yakınında Massalia
kenti vardır, Mainake denilen aynı kent
en uzak yerdedir Avrupa yönünde
Hellenlerin bütün kentleri arasında.
150 Burnun karşısından dolaşan kişi için
güneşin batışına doğru bir günlük deniz yolculuğu vardır.
Sonra gelir Erytheia adındaki ada
küçük de olsa,
inek ve sığır sürüleri vardır
155 benzeyen hem Mısır boğalarına
hem de Epeiros yakınlarındaki Thesprotialılarınkine.
Etiyopya’nın ise batıya doğru yayılan halka,
sahip olduğunu söylerler, bir koloni geldikten sonra.
Bunun yakınında ise … kenti bulunur,
160 Tyroslu tüccarların Gadeira’yı koloni olarak aldığı,
rada büyük deniz hayvanlarının olduğu
söylentisi anlatılır. Bunun ardından iki günlük
deniz seyahati sonunda gönençli bir ticaret merkezi
olan ünlü Tartessos (gelir), kudretli kent,
165 Keltike’den nehirle gelen kalayı,
altını ve bakırı çokça işleten.
Sonra Keltike denen ülke
Sardinya boyunca denize kadar uzanır,
batıya doğru büyük bir halktırlar.
170 Zira doğuda tüm ülke civarında
yaşar Hintler, güneyde ve güney rüzgârının
estiği yönde ise uzanır Etiyopyalılar.
Keltler batı rüzgârından yazın güneşin battığı yere kadar
uzanır, kuzey yönünde ise İskitler.
175 İndoslular yaz gün dönümü ile
kış gün dönümü ortalarında yaşarlar; Keltler ise,
söylenceye göre, iskân ederler yeniden batıdan ekinoksa kadar.
Bu soyların dördü de iskân ettikleri yerlerin uygunluğu
ve mevcudiyetleri bakımından eşittir birbirine.
180 Etiyopyalıların arazisi İskitlerinkinden daha geniştir,
hatta pek çoğu da ekilmemiştir, zira
bunların bir kısmı çok sıcakken, diğer kısmı çok sulaktır.
Keltler ise Hellen geleneklerini kullanırlar,
Hellas’a son derece bağlı oldukları için
1185 ağırlarken misafir olarak gelenleri
sürdürürler toplantılarını müzikle,
modernleşmek adına rekabet ederek onunla.
Boreios adı verilen bir stel uzanır en uzağında
bunların; (burada) dalgalı denize doğru
190 bir burun çıkartan yüksek bir tepelik vardır.
stel yakınında Keltlerin toprakları
sonlandıktan sonra en uzakta kalan Enetler
ve Adriyatik’e doğru Tuna (Nehri) içinde
yaşayanlar iskân ederler.
195 Tuna’nın kaynağını buradan aldığını söylerler.
Sardinya Denizi’ne doğru uzanan yerlerde
Kartaca’dan gelerek koloniyi alan
Afrika-Fenikelileri yaşar; Bundan sonra, derler ki,
Tartessoslular ikamet eder; ardından ise komşu İberyalılar.
200 Bu yerlerin üstünde ise Bebrykler uzanır.
Bundan sonra aşağıda deniz kenarı boyunca
Ligyrialılar ve Massalialı Phokaialıların
kolonize ettiği Hellen kentleri yer alır:
ilkin Emporion ikinci olarak da Rhode;
205 bu kenti Rhodoslular gemilere hükmetmeden önce
kurdular. Bunların ardından Massalia’yı kurmuş olan
Phokaialılar İberya’ya gelerek Agathe ve Rhodanousia’yı aldılar
büyük Rhodanos Nehri’nin boylu boyunca aktığı.
Sonra son derece büyük olan kent
210 Massalia gelir, Phokaia kolonisi olan.
Söyledikleri üzere bu kenti
Ligyria topraklarında kurdular
Salamis Savaşı’ndan yüz yirmi yıl önce.
Timaios böyle anlatır kuruluşunu.
215 Sonra Tauroeis ve yakınındaki
Olbia kenti bulunur, bir de onların uzağında Antipolis.
Ligyria’dan sonra, önceden
Hellas’tan gelip yerleşen
hatta Tyrrhenialılarla ortak bölgede bulunan Pelasglar gelir.
220 Tyrrhenia’yı ise Atys’ün Lydialı oğlu Tyrrhenos
Umbria üzerinden geldiği zaman kurdu.
Geçişte ise açık deniz adaları uzanır:
Korsika ve Sardinya, en büyük olduğu
söylenen Sicilya’dan sonra; ve bir zamanlar
225 Sirenler ve Kirke’nin adaları denilenler.
Pelasgların üzerinde ise
Kirke ile Odysseus’un oğlu
Latinos’un iskân ettiği Umbrialılar gelir,
Auson’un birleştirmeye karar verdiği
230 Ausonlar ise iç kesimdedirler.
Bu halklar içinde Rhome kenti bulunur,
güç bakımından aynı isme sahiptir ve
tüm dünyanın Latium’daki ortak bir yıldızıdır.
Romulus’un kendi adından ad vererek
235 kurduğunu söylerler bu kenti.
Latiumlulardan sonra Opikia’da
Aornos adı verilen gölün yakınındaki Kyme kenti
gelir, evvelden Khalkisliler kolonize etmişlerdir,
sonra ise Aiolialılar; orada Kerberos’a ait
240 bir yeraltı kehanet merkezi bulunur. Odysseus’un
Kirke’nin adasından denize açıldıktan sonra oraya geldiğini söylerler.
Neapolis aldı orakl gereği
Kyme’den Aornos’a doğru uzanan yerleşkeyi.
Ausonları da içine alan Saunitler bunların yakınında
245 iskân ederler; bunlardan sonra iç kesimlerde
beraberce yaşar Leukanialılar ve Kampanialılar.
Bunların hemen yanında ilkin Sybarislilerin
kolonize ettiklerini söyledikleri Poseidonia adı verilen
kente kadar yeniden Oinotrialılar yaşarlar.
250 (Sonra) Pers baskısından kaçarak gelen
Phokaialıların kurduğu, Massalialıların ve Phokaialıların
kenti Elea gelir; [Asya boyunca uzanan
Phokaia kenti oldukça iyi insanların ikamet ettiği bir kenttir].
Tiren geçişinde ise yedi adacık yer alır
255 Sicilya’dan pek de uzak olmayan,
bunları Aiolos’un adaları olarak nitelerler,
bunlardan birine de haklı olarak “Kutsal” denir:
zira ondan, uzak mesafeden dahi herkesçe,
açık bir şekilde yanan ateş,
260 lavların patlayışı sırasında ateşin yukarı doğru yandığı,
hem (lavların oluşturduğu) oluşumlar hem de sert ve ezici çapmalar görülür.
Onlardan biri de Lipara adında
bir Dor kolonisine sahiptir, Knidos ile akraba.
Ardından gönençli Sicilya Adası gelir,
265 önceden İberyalılara ait
barbar dillerine bölündüğünü söylerler.
Ülkenin eş-kenarlı olmayan doğal şekli
sebebiyle İberyalılarca evvelden
Trinakria, hâkimiyetinin ardından Sikelos’un
270 zamanla Sicilya denildiğini söylerler. Ardından
bu adada Theokles, Khalkis’ten
sefere çıktıktan sonra, Troya’nın onuncu soyundan
olduğu söylenen Hellen kentleri vardır; Theokles Atina’dan
gelen soya aitti, hatta söylenceye göre,
275 Ionialılarla, sonrasında da kolonist Dorlarla birlikte geldiler.
Aralarında anlaşmazlık baş gösterince,
Khalkisliler Naksos’u, Megaralılar Hybla’yı kurdular,
İtalya’nın Zephyrion Burnu tarafına ise Dorlar
hakim oldu. Korinthoslu Arkhias bunlara
280 el koyduktan sonra Dorlarla birlikte
adını sınırındaki gölden alan, şimdilerde
onlar tarafından Syrakousai denilen kenti kurdular.
Bunların ardından Naksosluların kurduğu Leontinelilerin kenti
Rhegion’un ötesinde yer alır,
285 Sicilya Boğazı’nda bulunan
Zankle, Katane, Kallipolis adında kolonileri vardır.
Bunlardan iki kent yeniden Euboia ve
Mylai adlarıyla kolonileştirildiler,
sonra Tauromenion ve Himera kentleri gelir.
290 bütün bu kentler Khalkislilere aittir.
Dorlara ait olanları da göstermek gerekir:
Megaralılar Selinous’u kurdular, Gelalılar Akragas’ı,
Samos’tan gelen Ionialılar Messene’yi,
Syrakousailılar ise Kamarina denilen yeri.
295 Onlar bunu temelden yükseltip
yaklaşık kırk altı yıl ikamet ettiler.
İşte bunlar Hellen kentleridir;
Kentçiklerden geri kalanlar ise barbarlarındır,
Bu yerleri Kartacalılar tahkim etti.
300 İtalya ise bitişiktir Oinotria’ya,
barbarlarla karışıktı önceden bu;
hâkimiyetinden sonra Italos’un
aldı bu adı; daha sonra kolonileri dolayısıyla
nitelendirildi “batıdaki büyük Hellas” şeklinde.
305 Şüphesiz deniz kıyısındadır Hellen kentleri;
İlkin Terina gelir, önceden Krotonialıların kolonize ettiği
ve onları da iskân eden Lokrislilerin kurduğu
Hipponion ve Medma.
Rhegion kenti ve Rhegionlular gelir sonra,
310 oradan çok kısa yelken açımıyla
Sicilya’ya geçilir. Karar verirler Khalkisliler ise
Region’u kolonize etmeye, yakınlarda
ise Epizephyrioi olarak söylenen Lokrisliler bulunur.
İlkin bu kentlerin Zaleukos’un şart koşmayı uygun gördüğü
315 yazılı yasaları kullandıklarını söylerler;
(Bunlar) Opountioi Lokrislilerinin kolonistleridir;
bazıları ise (bunu) Ozolai’daki Lokrislilerin kurduklarını söylerler.
Bunlardan, ilkin Kaulonia gelir.
Kroton’dan bir kolonidir bu.
320 Zamanla adı Kaulonia olan bu kent,
kentin yakınında bulunan
bir vadiden alır adını.
Bunun ardından, önceden son derece gönençli
ve son derece talihli insanlarla dolu olan kent gelir,
325 Akhalı Myskelos’un kolonize etmeye karar verdiği Kroton.
Kroton’dan sonra gelir Pandosia ve Thourionlular;
bunlarla sınır olan Metapontion da buradadır.
Peloponnesos’tan gelen Akhaların kurduğunu
söylerler tüm bu kentleri.
330 Sonra İtalya’dakilerin en büyüğü olan,
adını Taras isimli bir kahramandan alan,
Lakedaimonia kolonisi talihli Taras kenti gelir.
Zira Parthenialılar önceden uygun ve güvenli olan,
doğal olarak da münasip bu yeri inşa ettiler.
335 Zira adada iki limanı bir araya getiren (bu yer)
sahiptir tüm gemiler için korunaklı bir sığınağa.
Çok uzun zaman önce büyük, ünlü,
önemli, zengin ve güzel olan Sybaris vardı,
adını Sybaris Nehri’nden alan,
340 Akhaların kudretli kolonisi,
son derece şaşalı şekilde yönetilen;
insana yaraşır olmayan şekilde kibirlenen
yaklaşık on binlerce vatandaş
el birliğiyle yerle yeksan etti bu görkemli kenti,
345 tam anlamıyla iyi işler yapmayı doğru şekilde öğrenemedikleri için.
Zira onların Zaleukos’u takiben, yasalara
hiçbir şekilde uymadıklarını, (aksine)
seçerek lakayıtlığı ve miskin bir yaşamı,
derler ki, zamanla küstahlığa ve kibre sürüklendiler,
350 Olympialıların oyununu bozacak,
hatta Zeus’un saygınlığını da şu hileyle
ortadan kaldıracak kadar:
Zeus için Elislilerle aynı zamanda, bol ödüllü
bir gymnastik (oyunu) düzenlediler, ki
355 böylece her biri sokulup ödül alma yoluna
teşvik olsun diye Hellas’ı terk etmeye.
Yakınlarda bulunan Krotonlular ise
yaklaşık yirmi yılın ardından
yüz doksan yıl daha her şeye göğüs geren Sybarislileri
360 var güçleriyle yendiler kısa zamanda.
İtalya’dan hemen sonra Ion geçişi
bulunur; Girişine doğru gelince
Iapygialılar otururlar. Onlardan sonra Oinotrialılar
ve Messapialıların limanı Brentesion (bulunur).
365 Bunların karşısında ise Keraunia Dağları yer alır.
Messapialıların (topraklarını) ise iskân eder (komşu Daunialılar,
onlardan sonra Samnitler, onlardan sonra da) Umbrialılar (gelir).
Onların Lydialılarınkine son derece benzer
gösterişli bir yaşamı tercih ettiklerini söylerler.
Sonra gelir Adriyatik denilen deniz,
370 Theopompos bunun yerini sanki Karadeniz’e doğru
bir boğaz oluşturur şekilde yazar, Kykladlara
çok benzer adalara sahip olduğunu,
hatta bunlardan birine Apsyrtides,
birine Elektrides, birine de Libyrnides (adaları) dendiğini.
375 Yaklaşık bir buçuk milyonu bulan barbar kitlesinin
Adriyatik Körfezi’ni çepeçevre saran
en verimli ve meyve dolu bölgeyi
iskân ettiğini anlatırlar.
Derler ki, hayvanları dahi ikiz doğurur.
380 Yakın olmalarına rağmen Karadeniz civarındaki
hava yer değiştirir bu bölgelerin üzerinde.
Zira karlı hava çok fazla soğutmasa da
nemli kalır tamamen donuncaya kadar.
Hava değişimleri ani ve rahatsız edicidir,
385 en çok da yaz boyunca. Yıldırımlar
ve kasırgalar mevcuttur,
Typhon adını taşıyan. İç kesimde Enetlere ait
yaklaşık elli kent bulunur.
Bunların Paphlagonia topraklarından geldiklerini
390 ve Adriyatik civarında koloni kurduklarını söylerler.
Tunalı denilen Trakyalılar Enetlere komşudurlar.
Onlara bağlı iki ada bulunur
(ve oradan) en iyi kalitedeki kalayı tedarik ederler.
Bunların karşısında Ismenoi ve Mentorlar yer alır.
395 Eridanos Nehri, son derece elverişli kehribar taşır,
derler ki, yarı saydam şekilde taşlaşmış,
kavak ağaçlarından damlayan reçine sonucu.
Zira, evvelden, bazıları der ki
Phaethon’u burada yıldırım çarpmıştır;
400 bu sebepten de halkın büyük bir çoğunluğunun
siyah giysiler giydiğini ve matem tuttuğunu söyler.
Bunların yakınındaki ülkeye
Pelagonia ve Libyrnialılar tarafından hükmedilir.
Boulinoi halkı bunlara bağlıdır.
405 Sonra hemen hemen eşit büyüklükteki
Hyllis Yarımadası gelir, Peloponnesos’a kıyasla;
burada Hyllosların, Helen soyundan olan
on beş kenti kolonize ettiği söylenir;
zira Herakles’in oğlu Hyllos’un kurucu olarak seçildiğini,
410 zamanla bunların, yakınlarındaki halklara
yabancılaştığını anlatırlar,
Timaios ve Eratosthenes’in dediği üzere.
Bunlara doğru Syrakousialıların bir kolonisine
sahip Issa adında bir ada yer alır.
415 Bunlardan sonra yer alan Illyris ülkesi
pek çok halka ev sahipliği yapar; zira
İliryalıların çok kalabalık olduğunu ve
onlardan bazılarının iç bölgeye yayılarak koloni kurduklarını,
(böylece) Adriyatik tarafındaki deniz kenarını kapladıklarını,
420 hatta bazılarının asil yönetimlere,
bazılarınınsa bağımsızlaşmak için monarşiye
tâbi olduklarını söylerler; Onların çok fazla
dindar, fazlasıyla adil ve misafirperver olduklarını,
sosyal düzeni sevdiklerini,
425 muntazam bir yaşamın peşinden koştuklarını söylerler.
Bunlardan çok da uzak olmayan Pharos Adası
yerleşkesidir Parosluların ve
Knidoslular kolonize etmiştir Melaina Korkyra denilen (adayı).
Ülkenin, onların nezdinde
430 Lykhnitis olarak adlandırılan gerçekten de büyük bir gölü vardır.
Yakında ise bir ada bulunur, bazıları der ki
Diomedes geldikten sonra yaşamını orada geçirmiştir,
bu yüzden de Diomedeia denir adına.
Barbar Brygler ise karşısında yer alır bunların.
435 Deniz kıyısında da Epidamnos yer alır, bir Hellen kenti,
Korkyralıların kolonize ettiği düşünülen.
Enkheleis ikamet ederler Bryglerin karşısında
bir zamanında Kadmos’un hüküm sürdüğü.
Korkyralıların ve Korinthosluların
440 yerleşkesi olan Apollonia komşudur bunlarla,
Orikon ise bir sahil kentidir Hellen soylu.
Zira rüzgârlar vasıtasıyla Ilion’dan sürüklenerek
geri gelen Euboialılar kurar (onu).
Ardından Thesprotialıların ve Khaonialıların halkları
445 küçük bir bölgeyi kolonize ederler barbarlara ait.
Korkyra ise bir adadır Thesprotia’nın karşısında.
Thesprotialılardan sonra otururlar Molossialı denilenler
bir zamanlar Pyrrhos’un karaya çıkardığı,
Neoptolemos’un oğlu ve (buradadır) Pelasg kurması,
450 Zeus’un Dodone kehanet merkezi.
İç bölgede ise karışık barbarlar yer alır,
derler ki, bunlar kehanet merkezi yakınında ikamet ederler.
Molossoslulardan sonra ise Ambrakia gelir
Korinthos kolonisi, Kypselos’un ilk çocuğu
455 Gorgos’un kolonize ettiği. Ardından
Argos Amphilokhikon denilen yer gelir;
Amphilokhos’un kurduğu düşünülen, kahin Amphiaraos’un oğlu.
Bunların üzerinde ise barbar kolonileri vardır.
Anaktorion kenti de deniz kıyısında yer alır;
460 Bunu Akarnanialılar ve Korinthoslular
kolonize ettiler. Sonra ise Akarnania gelir.
Kimileri onu Alkmeon’un iskân ettiğini,
kimileri ise onun oğlu Akarnan’ın kurduğunu söyler.
Bunun karşısında pek çok ada yer alır;
465 en önce Leukas, Korinthos yerleşkesi;
Sırasıyla Kephallenialıların adası, yakınında Ithake,
ve de Peloponnesos’a yakın uzanan
Zakynthos. Ardından Ekhinades adındaki (adalar) gelir
karşı kıyıdaki Akheloos (Nehri’ne) doğru uzanan.
470 (Şimdi) sırasıyla Hellas’ı tekrardan inceleyeceğiz
tüm yerlerini, Ephoros’un izinde,
başından itibaren soy soy açıklayacağız.
Akarnanialıların ardından Aitolia gelir,
Elis’ten koloni alan;
475 zira evvelden Kuretler iskân ederlerdi onu;
Aitolia adını verdi Aitolos
Elis’ten gelip kovduktan sonra onları.
Rhion yakınında ise yer alır Naupaktos kenti
Dorların kurduğu Temenos ile beraber.
480 Ardından Aitolialılar haricinde bu çevrede yaşar Lokrisliler,
Ozolai dedikleri; göçmen olan bu Lokrisliler
Euboia’nın karşı kıyısına komşu olan Lokrislilerden gelirler.
Delphoi (kenti) ve gerçeğe uygun kehanet veren
Pythikon kehanet merkezi bunlarla sınır komşusudur.
485 Sonra Phokisliler gelir, görünen o ki bunları
Korinthoslularla beraber ilk kez buraya gelen Phokos kolonize etmiştir;
(Phokos’un) soyu Sisyphos oğlu Ornytos’a dayanır.
Bunun yakınında ise Boiotia yer alır,
son derece geniş ve elverişli ülke;
490 zira söylenceye göre yegâne üç denizden faydalanır:
Güneye bakan ve mevsimine göre
Adriyatik’e, Sicilya ticaret merkezine
hatta Kıbrıs’a, Mısır’a ve adalara
yelken açılan limanları vardır.
495 (Aulis çevresinde içinde Tanagrialıların kentini
barındıran bulunur şu topraklar.
Ötesinde ise, iç bölgede Thespiai kentini.)
Üçüncü olarak da Euripos geçişinin çıkışından
ulaşılır Makedonya ve Thessalialıların bölgesine;
500 bu geçidin üzerinde de sahil kenti Anthedon yer alır.
Thebai, Boiotia’nın en büyük kentidir
ve devamında komşudur Dor kenti Megara ile.
Zira onu Dorlar inşa ettiler hep birlikte
sayıca fazla olan Korinthoslular ve Messenialılar ile.
505 Lider olduğu dönemde bu ismin Onkhestos oğlu Megareus’in
adından türetilerek verildiğini söylerler.
Sınır komşusudur Megaris (Bölgesi) ile Boiotia.
Burada sonlanır Korinthos ve Kenkhreai körfezleri,
her iki yanda da kara ile oluşturdukları
510 dar bir geçitle birleşirler.
Hemen sonra Peloponnessos uzanır,
derin körfezler ve pek çok burun barındıran,
büyük Malea Burnu ve Tainaron denilen burun (buradadır).
Buradadır tanrıya layık Poseidon Tapınağı
515 Lakonialılarca inşa edilen.
Kuzey kısımlarını zapt eder Peloponnesos’un,
önceden görkemli Korinthos kentini iskân eden
Sikyonlular ve diğer Akhaialılar;
Elisliler ve Messenialılar ise iskân ederler
520 batı ve batı rüzgârına doğru olan sınırları;
güneyi ve güney rüzgârını ise
Lakonialılar ve Argoslular. Şu kentler de zapt eder
Güneş’in yükselişine doğru Akte (burnunu):
İç bölgededir Phleiasia ve
525 buralardaki en büyük halk Arkadialılarındır.
Söylerler, Arkadialıların yerel halk olduğunu,
sonradan Aletes’in Korinthosluları,
Phalkes’in Sikyon’u, Tisamenos’un
Akhaia’yı kolonize ettiğini; hükümdar Oksylos’un
530 Elis’i, Kresphontes’in Messenia’yı,
Eurysthenes ve Prokles’in Lakedaimon’u,
Kissos’un Temenos ile beraber Argos’u,
Akte civarını ise, söylenceye göre,
Agelaos ve Temenos’un damadı olan Deïphontes’in yönettiğini.
535 Son derece büyük ve zengin Krete Adası
karşısında uzanır Peloponnessos’un,
Dor (adası) Rhodos’a enlemesine uzanır
Lakonia’daki Malea Burnu hizasında ve
başından beri iskân edilir
540 son derece kalabalık ve kentlerle.
Eteokratlar olarak adlandırdıkları kişiler vardır
kendi içlerinde, en eski kolonistler.
Hellen Denizi’ne hâkim olanların
ilk Giritliler olduğunu söylerler ve ada kentlerini
545 mesken tuttuklarını; bunlardan bazılarının
beraber koloni kurduklarını, söyler Ephoros,
ve adaya verilen adın Kres diye
yerel halkın kralı olan birinden aldığını,
hatta Lakonia’dan bir günlük deniz yolculuğu uzakta olduğunu.
550 Megaralıların Astypalaia kolonisi
bir adadır açık denizde yer alan,
ve Kres geçidinde bulunur. (Yer alır) Kythera ise
Lakonia önlerinde; ardından Epidauros’un karşısında
önceleri Oinone adıyla anılan ada bulunur,
555 bu aldı Aigina adını Asopis kızı Aigina’dan
Aiakos iskân ettikten sonra.
Yakınında bulunur, söylentiye göre, Salamis
bir zamanlar Aiakos oğlu Telamon’un krallık yaptığı.
Sonra Athenai gelir; ilkin Pelasgların
560 kolonist olarak elde ettiğini, hatta mitosa göre,
onlara Kranaoslular, sonra ise hakimiyeti zamanında Kekrops’un
Kekropisliler dendiğini,
daha sonraki zamanlarda ise Erekhtheus alınca
kentin yönetimini adını Athena’dan aldığını söylerler.
565 Herodotos da yazarak anlatır bunları.
Attika’dan Sounion’u dolaşınca
önceden doğası gereği Euboia denilen ada uzanır;
bu ada önceleri, dediklerine göre, Makris olarak adlandırılırdı,
daha sonra zamanla tekrar alır bu adı
570 sözü edilen Asopis’in (kızı) Euboia’dan.
Burada birlikte yaşadıklarını söylerler evvelden
karışık olarak ilk kolonist Leleglerin;
Attika’dan geldikten sonra Erekhtheus oğlu Pandoros’un
buradakiler arasında en büyük kent olan Khalkis’i kurduğunu
575 söylerler, Athenai soyundan olan Aiklos’un ise Eretria’yı,
Kothos’un da aynı şekilde deniz kıyısındaki Kerinthos’u
ve Dryopeslilerin Karystos olarak adlandırılan (kenti);
Perrhaibosluların kurması olmuştur Hestiaia.
Adacıklar uzanır yakınında:
580 Skyros, Peparethos, Skiathos; bunlar arasından,
Peparethos’u ve onun yakınında uzanan Ikos Adası’nı
Giritliler Knossos’tan geldikleri zaman
kolonize ettiler, Staphylos ile birlikte;
Skyros ve Skiathos’u ise, söylenceye göre, Trakya’dan gelen
585 Pelasglar (kolonize etti); bunların tümünü
tekrardan birlikte kolonize etti Kalkhisliler, kendi başlarına kaldıkları zaman.
İskân eder Lokrisliler Euboia’nın karşısını,
dediklerine göre, bunları ilkin Amphiktyon yönetti,
Aitolos ile kan bağı olan Deukalion’un oğlu,
590 sonra ise Physkos, babası Lokros’un,
Leleglere kendisinden Lokrisliler adını veren.
Bunların ardından ele geçirdi Dorlar
epey eski ve küçük olan Erineos, Boion ve Kytinion kentlerini
ve sonunda da Pindos’u;
595 Hellen oğlu Doros iskân etti bunları.
(İşte) bunların tümü Dor kolonisidir.
Sonra Herakleia kenti bulunur onların yakınında,
evvelden Lakonialıların on bin kolonisti
Trakhis’e göndererek kurdukları.
600 Bunun ardından Pylaia gelir deniz kıyısındaki;
bu kentte yer alır Amphyktion Agorası.
Sahilden içeri doğru uzanır Malia Körfezi.
Burada bulunur Spartalı Ekhion’un kurması
Ekhinos kenti ve Malialıların diğer kentleri.
605 Ondan sonra gelir Phthiotisli Akhaialılar deniz kıyısındaki.
Magnesialılar ise Pelion (Dağı) çevresinde yaşar.
Bunların ötesinde Larisa yer alır,
verimli ve ürün getiren arazilere sahip,
görkemli ve varlıklı kent
610 ve (yer alır) diğer pek çokları;
Bunun arasından akar uzun Peneios Nehri,
yararak dar Tempe (vadisini)
Boibeis olarak adlandırılan derin göle, Pelion yakınındaki.
Thessalia’ya komşudur Athamania,
615 Dolopia, Perrhaibia ve Ainianialıların
bir araya getirdiği halklar; düşünülür bunların Haimonialı
Lapithai ve Myrmidonlardan oluşan halklar olduğu.
Tempe’nin yukarısında bulunur Olympos’un yakınında
uzanan Makedonyalıların bölgesi.
620 O bölgeyi, derler, fani Makedon yönetti.
Ayrıca Aksios (Nehri’nin) ötesinde
Lynkestai ve Pelasgların halkı yer alır;
Strymon (Nehri) boyunca ise Bottiaia halkı.
Pek çok kent vardır iç kesimde:
625 son derece görkemlileri Pella ve Beroia;
ve deniz kıyısındakiler Thettalonike ile Pydna.
Aineas denilen burnu dolaşınca
gelir bir dor kenti, Potidaia,
önceden Korinthos kurması olan,
630 daha sonra da Kasandreia adı verilen.
Antigoneia denilen kent ise iç kesimdedir.
Sonradan bir kent olan Olynthos gelir,
Makedonyalı Philippos’un silah gücüyle
fethederek yok ettiği kent. Olynthos Bölgesi’nden sonra
635 Arethousa ve kıstakta uzanan Pallene yer alır.
Derler ki, önceden Phlegra denilen bu yeri,
iskân etmiştir tanrılar savaşına katılan Gigantlar.
Bundan sonra Akhaia’dan gelip demir atan Pellenelilerin
kendilerinden ad verdiklerini söylerler.
640 Ardından Toronikos denilen körfez gelir,
önceden Mekyberna diye bir yerin bulunduğu.
Ardından buralarla aynı adı taşıyan Torone gelir.
Sonra açık denizdeki Lemnos gelir,
Hephaistos’u besleyen, Dionysos’un ilk oğlu Thoas’ın iskân ettiği,
645 daha sonra ise sahip olan bir Attika kolonisine.
Athos (Dağı)’nın çevresini dolaşınca
sahil kenti Akanthos gelir, Andrialıların kolonisi.
Hemen yanında Kserkses’in kestiği söylenen
yedi stadia uzunluğunda bir kanaldan bahsedilir.
650 Ardından Amphipolis gelir. Boyunca akar
Büyük Strymon Nehri sürüklenerek denize kadar,
“Nereidlerin Dans Pisti” denilen yere doğru.
Bu nehir üzerinde iç kesime doğru bulunur
Berga denilen yer; Antiphanes’in vatanı,
655 yazan inanılmaz ve gülünç efsanevi hikâyeleri.
Amphipolis’ten sonra ise Oisyme gelir,
ilkin Thassosluların, daha sonra ise Makedonyalıların kenti olan,
adını Makesse’nin kızı Emathia’dan alan.
Sonra Neapolis ve Thasos Adası gelir
660 söylenceye göre, iskân ettiği önceden barbarların;
daha sonra Kadmos ve Thasos ile birlikte
Asya’dan geçerek gelen Fenikelilerin; şimdi de olduğu
gibi gelir adı Thasos’un Thasos’tan.
Yukarı bölgeyi Trakyalılar kaplar,
665 Karadeniz’deki Tuna (Nehri’ne) kadar yayılarak.
Deniz kıyısında yer alanlardan Abdera kenti
daha önceden onu kuran Abderos’tan alır adını,
sonrasında ise Diomedes’in
misafir katleden atlarınca öldürüldüğü sanılır.
670 Bu kenti birlikte iskân etti Teoslular,
Perslerin (baskısından) kaçan.
Bir nehir yanında yer alır
Nestos adı verilen; doğusunda ise
uzun Bistonis Gölü bulunur,
675 adını Trakyalı Bistonialılardan alan.
Sonra Maroneia gelir, orada bir zamanlar
Ismaros’taki Kikonların koloni kurduklarını anlatırlar;
daha sonra ise bu kurma Khiosluların oldu.
Karşıda ise Samothrake bulunur
680 karışık meskûnlara sahip olan Troya’nın adası.
Zira bazıları der ki, önceden Atlas’ın söz konusu kızı olan
Elektra, Dardanos ve Iasion’u doğurduğu sırada
Troyalılar vardı burada;
Iasion’un Demeter’in heykeline
685 bir saygısızlıkta bulunduğunu söylerler
ve tanrı tarafından yıldırımla çarpılarak öldüğünü;
Dardanos’un ise bu toprakları terk edip
Ida eteklerinde bir kent kurduğunu
Dardania adında, kendi adından gelen.
690 Troya soyundan olan Samothrakelilerin,
bu yerden dolayı Trakyalı olarak adlandırıldıklarını ve
dindarlıklarından dolayı da bu topraklara bağlı kaldıklarını (söylerler).
Yardım ettikleri için onlara
bir kıtlık zamanında Samoslular;
695 Samos’tan bazı kimseleri kabul ederek yerleşmeci yaptılar.
Ainos kenti ise Maroneia’dan sonra gelir,
Mitylene’den Aitolialı göçmenlerin bulunduğu;
(Ardından) Trakya Kherrhonesosu yer alır,
Kardia’dır buradaki ilk kent;
700 Miletoslular ve Klazomenailılarca kurulmuştur
esasen, (sonradan) tekrardan kuruldu Atinalılarca
hâkim olunca Miltiades Kherronessos’a.
Sınırında(dır) Lysimakheia. Lysimakhos
kurdu bu kenti, kendi adından ad vererek.
705 Sırasıyla yer alır; Miletosluların Limnai kenti,
sonra Aiolialıların Alopekonnesos kenti,
ardından kökeni bir Attika kolonisine dayanan Elaious (gelir),
kurulumuna Phorbas’ın iştirak ettiği düşünülen.
Ardından boğazdaki Sestos ve Madytos gelir,
710 Lesbosluların yerleşkeleri.
Sonra Krithote kenti ve Paktye;
Miltiades’in kurduğunu söyledikleri.
Kherrhonnesos’tan sonra Trakya uzanır
Marmara (kıyısında) ve (sonra) Perinthos gelir
715 Samosluların kolonisi. Hemen yanında Selymbria,
Megaralıların Byzantion’dan önce kurdukları.
Sonra ise Megaralıların bahtlı Byzantion’u.
Bunların ardından ise Karadeniz (yer alır), görünür ki,
onun yerini Kallatisli Demetrios
720 dikkatle araştırıp tasvir etmiştir.
Onun topraklarını inceleyeceğiz parça parça.
Zira Philia denilen Byzantionluların arazisi
yer alır Karadeniz’in ağzının yakınında.
Sonra Salmydessos denilen bir sahil şeridi uzanır,
725 yedi yüz stadia uzunluğunda, bütünüyle limansız,
oldukça sığ ve demir atması zor;
gemilere son derece düşman bir yer.
Sonra iyi limanlı Thynias Burnu gelir,
Trakya Astikesi’nin en uzağında başlayan.
730 Ardından ise sınırdaş kent Apollonia;
Kyros’un hâkimiyetinden elli yıl önce
Miletosluların gelerek
bu topraklara kurdukları kent.
Zira (bunlar) pek çok koloniyi Ionia’dan,
735 Önceden barbar saldırıları yüzünden
misafirsevmez denilen, (sonraları) iyi davranışları vesilesiyle
misafirsevere dönüştürdükleri Karadeniz’e gönderdiler.
Haimos adı verilen (dağın) eteklerinde
yer alır Mesembria kenti,
740 Trakya ve Getai topraklarını birleştiren;
iskân ettiği Kalkhedonluların
ve Megaralıların, sefere çıktığı sırada
Dareios, İskitya üzerine. Haimos Dağı
benzerdir Kilikia Taurosu ile yüksekliği
745 ve yerinin uzunluğu açısından.
Zira uzanır Adriyatik topraklarına kadar
Krobyzis ve Karadeniz sınırlarından.
(Ardından) Odessos (gelir), Miletosluların kurduğu,
Astyages, Media’yı yönettiği sırada;
750 Trakya Krobyzoslularını çevreler bu (kent).
Dionysopolis (gelir sonra), Krounoi da denilen,
önceden yakınında su akıntısı olduğu için.
Daha sonra ise vurunca
bir Dionysos heykeli denizden karaya
755 yeniden adlandırıldığını söylerler Dionysopolis olarak.
Krobyzis ile İskitya sınırında bir ülke vardır
Hellenlerle karışık sakinleri olan.
… Bizone … bu kasabanın ise
kimileri barbarların, kimileri de
760 Mesembria’nın kolonisi olduğunu söyler.
Kallatis (gelir ardından)
Herakleialıların kolonisi olan
kehanet gereği ve kuruldu bu
Amyntas, Makedonya’nın yönetimini ele aldığı zaman.
765 Tomoi ise bir kolonisidir Miletosluların.
İskitlerin berisinde yaşarlar.
Istros kenti
aynı isimli nehirden almıştır adını.
Bu kenti
770 Miletoslular kurdular, barbar İskitlerin
ordusu Asya’dan geçip Kimmerleri
Bosporos’tan itibaren kovaladıkları sırada.
Tuna Nehri (gelir ardından);
Bu (nehir) batıdaki topraklardan
775 beş kol halinde akarak dökülür;
ikisi ise ayrılarak Adriyatik’e dökülür.
Şüphesiz ki, Keltike’ye kadar fark edilir,
ve yazın uzun süre akmaya devam eder;
zira kışın yağan yağmurlarla
780 dolarak kabarır, akışını korur
yağan kardan ve daima orada biriken buzlardan,
yaz boyu da akıntısını
aynı yoğunlukta devam ettirir.
785 İçinde büyük pek çok ada yer alır
denildiğine göre, bunlardan
denizle ağızları arasında uzananı
Rhodos’tan daha küçük değildir,
çok sayıda çam ağacı barındırması nedeniyle
790 Peuke olarak adlandırılır; hemen aşağısındaki açıklarda
Akhilleos Adası uzanır.
Çok sayıda uysal kuşlara sahiptir.
Gelenlere tanrısal gösteriler sunar.
Buradan karayı görmek mümkün değildir
795 sadece dört yüz stadia uzaklıkta olmasına rağmen,
tıpkı Demetrios’un yazdığı gibi.
(bunlar da Trakyalı ve göçmen Bastarnialılardır).
Derindir Tyras Nehri
ve otlakları bitektir,
800 balık tacirleri için satış yerleri vardır,
gemiler ve ticaret gemileri için güvenli bir yukarı akıntısı bulunur.
Nehirle aynı ismi taşıyan Tyras kenti
Miletosluların bir kolonisi olmuştur.
İki nehrin buluştuğu yerde,
805 Hypanis ve Borysthenes’in, kurulmuş bir kent
yer alır; önceden Olbia adıyla anılan
sonra ise Helenlerce yeniden Borysthenes adı verilen;
Miletoslular inşa etti bu kenti
Med yönetimi sırasında;
810 Borysthenes Nehri için
denizden yukarı akıntı mesafesi
iki yüz kırk stadia’dır.
Pek çok nehir içinde bu, son derece önemlidir,
İri ve bol deniz mahsulü ile ürünler getirir,
815 büyükbaş hayvanlar için ise yeşeren otlaklar sağlar.
Onun yaklaşık kırk günlük geçilebilir bir yelken açımına
uygun aktığını söylerler; yukarı bölgelere
doğru ise gemi ulaşımına ve girişine uygun değildir;
kar ve buzlanma yüzünden işlemez.
820 Akhilleios Dromos
bir nehir kıyısıdır, oldukça uzun ve dar.
Taurike Kherrhonesosu denilen yer
bunlarla birleşir, Herakleia ve Delosluların
kolonisi olan bir Hellen kentine sahipti;
825 bir kehanet verilmesi üzerine
Asya’da Kyaneia (Adaları’nın) ötesini iskân eden Herakleialılara,
Deloslularla beraber Kherronesos’u kolonize ettiler.
Bazılarının bu Taurike
topraklarına Iphigeneia Aulis’ten
830 kaçırıldığı zaman geldiğini söylerler.
Taurisliler oldukça kalabalıktırlar,
dağlarda süren kırsal bir yaşama
ve vahşete meraklıdırlar; barbar ve katildirler.
Kutsal şeylere saygısızlıklarıyla hürmet gösterirler.
835 Daha sonra orada Maiotis Gölü’nün ağzının
en uzak noktasında Pantikapaion yer alır,
Bosporos Krallığı olarak adlandırılan.
Bunların ötesinde barbar İskit ülkesi bulunur,
iskân edilmemiş topraklara sınırdır
840 ve pek çok Hellen tarafından da bilinmemektedir.
İlk (İskitlerin) Tuna civarındaki Kapris olduğunu
aktarır Ephoros, sonra Aroteres ve
ilerisinde Neuroi, buzlanma nedeniyle ıssız olan yere kadar,
Borysthenes’ten doğuya doğru dönünce
845 Hylaia denilen İskit sakinleri bulunduğunu,
bunların yukarısında ise Georgoi (çiftçiler),
sonra tekrardan ıssız topraklar yer aldığını,
bunun ötesinde ise Androphagon (insanyiyen) İskit halkı yer aldığını,
öteki tarafın ise yine ıssız olduğunu.
850 Pantikapes’i geçince, Limnai halkı
ve özel bir isimleri olmayan ama çoban boyları olarak
adlandırılan diğer birçoğu (gelir) ve hepsi dindardırlar,
hiçbir canlıya zarar vermezler;
Dendiğine göre, evlerini taşırlar ve
855 İskitlere özgü kısraklara ait sütle beslenirler;
Kurulumlarını yaptıktan sonra
hepsi bir arada ortak bir yaşam sürerler.
Ve son derece dindar olan çoban boylarından
Anakharsis’in son derece bilge olduğunu söyler.
860 Bazıları Asya’ya gelerek
yerleşmişlerdir ki bunlara Sakalar adı verilir;
Sauromatların, Gelonların ve
Agathyrsa olarak adlandırılan üçüncü soyun da
son derece ünlü oldukları söylenir.
865 Ardından Maiotis Gölü gelir
adını Maiotai’dan alan.
Araksis Nehri’nden akan
Tanais Maiotis Gölü’ne karışır,
Teoslu Hekataios’un dediği gibi;
870 Ephoros’un anlattığına göre ise, ucu bucağı bilinmeyen
bir gölden gelmektedir. Çift ağızlı
bir akıntıyla dökülür sözü edilen Maiotis’e
ve Kimmer Bosporosu’na.
[ASYA]
Asya sınırını iki kara parçasına
875 bölen Tanais’ı
ilkin Sarmatlar iskân eder,
iki yüz stadia’yı kapsayarak;
sonra bunların ardından Iazamaton denilen
Maiotislilerin soyu gelir, dediğine göre
880 tarih yazarı Demetrios’un; Ephoros’un dediğine göre ise
Sauromatların halkı olarak söylenir.
Amazonların Thermedon’da olan
savaştan dönerlerken Sauromatlar ile
karıştıklarını söylerler, onlarca
885 Gynaikokratoumenoi olarak adlandırıldılar.
Sonra Hermonassa ve Phanagoreia gelir,
Bir zamanlar Teosluların kolonize ettiği
ve bu yerlerin yakınlarına gelen
Hellen kolonistlerini barındıran Sindikos Limanı (gelir).
890 Maiotis’in aşağısından Bosporos topraklarına kadar
bir tarafta sulak alanlar, ırmak ve uca doğru lagünler
diğer tarafta da deniz ve gölle
ulaşılamaz olan ve
pek çok ovayı içeren ada
895 bu yerleşik kentleri bulundurur.
Ağızdan yelken açınca Kimmeris kenti gelir,
adını Kimmerli barbarlardan alan,
Bosporos’ta tiranların yerleşmesi olan.
Kepoi ise Miletoslularca kolonize edilmiştir.
900 Mosynoikoslular son derece barbarlardır
gelenekleri, yasaları ve işleriyle.
Zira pek çoğunun ağaçtan kulelerde ve
tepelerde yaşadıklarını, her bir işlerini
açıkta yaptıklarını, kendilerinin kulede bağlı
905 ve bir çatı katında hapsedilmiş olan krallarını
itinayla gözettiklerini, ayrıca yasaya uygun şekilde
her şeyi düzenleyebilsin diye
bekçilerle koruduklarını söylerler.
Şayet bir hata yaparsa yermek vermeyerek
910 en büyük cezayı verdiklerini söylerler.
Kerasous Sinopelilerin kolonisidir.
Boylu boyunca ıssızdır,
yanında Ares denilen ada yer alır.
Tibarenoi halkı da aynı bölgeyi iskân eder,
915 her şeye her şekilde gülmeye can atarlar
bu büyük mutluluğu tercih ettikleri için.
Amisos, Phokaia kolonisidir,
Beyaz-Suriyelilerin yöresinde uzanır.
Zira Herakleia’dan dört yıl önce
920 kolonileşerek Ionia’ya ait bir kurmayı aldı.
Asya yakınındaki bu kent boyunca
son derece dar bir berzah yer alır, Issos Körfezi’ne
ve Makedonya tarafından kurulan
İskenderun’a uzanan. (Buradan) Kilikia’ya
925 yedi günlük mesafededir.
Zira Asya’nın (bu kısmı) çepeçevre
iç kısma doğru bir boğaz gibi birleşir.
Herodotos bilmiyor gibi görünüyor ki
Kilikia’dan Karadeniz’e yüksüz bir adamın
930 gelmesi beş günlük yoldur der.
(Bu) yarımada toplamda on beş halka
sahiptir, bunlardan üçü Hellendir:
Aiol, sonra Ion ve Dor,
geri kalanı ise karışık halklar haricinde barbardırlar.
935 Kilikialılar, Lykialılar ve aynı zamanda
bunların yanında Karialılar, Mariandynia,
Paphlagonia ve Pamphylialılar deniz kenarında yaşarlar.
İç kesimi ise Khalybesliler, yakınını Kappadokialılar,
Pisidia’ya yayılan Lydialılar ve
940 bunlara ilaveten Mysia ve Phrygialılar iskân ederler.
Sonra Sinope kenti gelir, Amazonlardan biriyle anılan,
bunların yakınındaki bölgeyi
bir zamanlar soylu Syrialılar iskân ederlerdi;
Bunlardan sonra ise, dediklerine göre, Hellenler arasından,
945 Thessalialı Autolykos ve Phlogios, Deïleon ile beraber,
Amazonlara karşı sefere çıktılar.
Ardından da Miletos soylu Habrondas,
Kimmerlerce öldürüldüğü düşünülen.
Kimmerlerden sonra sınırdaşları Miletoslular tarafından
950 sürgün edilmiş olan Koslu Kretinesler gelir.
Bunlar burayı beraber kolonileştirdiler,
Kimmer ordusu Asya’yı talan ettiği sırada.
Karambis’in tam karşısındaki yerde
büyük, nehirsiz ve dağlık olan
955 ve Kyrou Metapon denilen dağ
denize doğru uzanır,
Karambis’ten bir gün bir gece yelken açım mesafesidir.
Bu toprakları Phineus’in yönettiğini söylerler,
Tyroslu Phoiniks’in oğlu;
960 daha sonraları Ionia’dan bir Miletos ordusunun
geldiğini ve bu kentleri kurduğunu (söylerler).
Sonra Amastris bu topraklarda bu kentleri birleştirerek
kendi adını verdiği Amastris kentini
kurdu; Pers Oksyathes’in
965 sözü edilen kızının, mitosa göre,
Herakleia tyranı Dionysios’un
karısı olduğu (söylenir).
Parthenios… Bu nehir
gemilerle geçilebilir, son derece sakin bir akıntıyla akar.
970 Kıyısında, hikâyeye göre,
görkemli Artemis hamamı vardır.
Sonra Boiotia ve Megara kurması Herakleia gelir,
Hellas’tan harekete geçtikten sonra
Kyaneailıların yakınlarındaki yeri kurdular,
975 Kyros Mediayı yönettiği sırada.
Sangarios… Bu nehir
yukarıdan Thynia ve Phrygialılara ait yerden
Thynis boyunca akarak denize dökülür.
Hypios; kıyısında ortalara doğru
980 Prousias denilen kent bulunur.
Anonymus, (Khioslu Skymnos’a Ait Olduğu Söylenen) Anonymus Periegesis. Çev. Ş. Kileci. Libri II (2017) 56-127. DOI: 10.20480/lbr.2017010
Kalıcı bağlantı adresi: http://www.libridergi.org/2017/lbr-0092