LIBRI
Epigrafi, Çeviri ve Eleştiri Dergisi
  • tr
  • en
  • Ana Sayfa
  • Dergi Hakkında
  • Son Sayı
  • Arşiv
  • Yayın Etiği
  • Yayın Gönderme
  • Yazım İlkeleri
  • Yayın Süreci
  • İletişim
Anasayfa » 2019 » Tabakat-ı Nasırî (Moğol İstilasına Dair Kayıtlar)

Tabakat-ı Nasırî (Moğol İstilasına Dair Kayıtlar)

Tabakat-ı Nasırî (Moğol İstilasına Dair Kayıtlar)

Minhac-ı Sirac el-Cüzcanî

ISBN: 9786051554563
Sayfa: 327
Baskı Yılı: 2016
Baskı Yeri: İstanbul
Yayınevi: Ötüken Yayınları

LIBRI V (2019) 91-95
Geliş Tarihi: 28.06.2019 | Kabul Tarihi: 27.09.2019
Elektronik Yayın Tarihi: 03.11.2019
Telif Hakkı © Libri Kitap Tanıtımı, Eleştiri ve Çeviri Dergisi, 2019

pdf PDF indir

references PDF görüntüle

info Atıf Düzeni

Minhac-ı Sirac el-Cüzcanî, Tabakat-ı Nasırî (Moğol İstilasına Dair Kayıtlar). M. UYAR (Ed.), İstanbul 2016. Ötüken Yayınları, 327 sayfa. ISBN: 9786051554563

Ortaçağ tarihi çalışmalarının en büyük sıkıntılarından birisi olan dil çeşitliliği ülkemize olumsuz bir yönde yansımış ve bu alanla ilgili yapılan çalışmaları da zorlaştırmıştır. Bu zorluklar ise bilim dünyasını kesintiye uğratmaktadır. Bu sorunu ülkemiz adına giderebilmek için yabancı diller öğrenmemiz ve bolca çeviriler yapmamız gerekmektedir. Burada kitap tanıtımını yapacağımız eser ise Ortaçağ Müslüman tarih yazıcılığı açısından en önemli kaynak eserlerden birisi olan Minhac-ı Sirac el-Cüzcanî’nin Tabakat-ı Nasırî (Moğol İstilasına Dair Kayıtlar)’nin Farsça’dan Türkçeye çevirisidir. Eser ülkemizin önde gelen Mo­ğol tarihçilerinden olan Doç. Dr. Mustafa UYAR tarafından tercüme edilmiş­tir. Çalışma içerisinde söz konusu eserin Farsça metni de verilmektedir.

Eser, İçindekiler (7-8), Kısaltmalar (9), Önsöz (11-12) ile başlamaktadır. Eserin Giriş (13-33) kısmında Mehmet Fuad Köprülü’nün müellif hakkında bir alıntısından bahsedip akabinde müellifin hayatı hakkından doyurucu bilgiler verilmekte olup aynı zamanda kaleme aldığı bu eserin kaç bölümden mey­dana geldiği ve günümüzde hangi dillerde bulunduğu hakkında detaylı bilgi­ler verilmektedir. Tercüme (37-189) kısmında müellifin Moğollar hakkındaki yazıları verilmekte olup hatalı olan bilgileri ise dipnotlar şeklinde düzeltilmek­tedir. Eser, daha sonra okuyucuyu Ortaçağ ve konu edilen tarihi dönem ile ilgili oldukça detaylı literatür bilgisi sunan Kaynakça (190-196) ve eserin kul­lanımını oldukça kolaylaştıran Dizin (196-210) ile devam etmektedir. Son ola­rak da eser Farsça Metin (211-327) kısmı ile nihayete ermektedir.

Çalışmanın Önsöz (11-12) kısmında editör, eser hakkında Mehmet Fuad Köprülü’nün görüşlerini vermekte olup eserin diğer bölümleri hakkında bil­giler vermekte ve ayrıca yabancı dillere de çevirilerinin olduğunu belirtmek­tedir. Son olarak da eserde emeği geçen Doç. Dr. Erkan GÖKSU, Doç. Dr. Dur­sun KÖSE ve Nazife Gövce’ye teşekkür edilmektedir.

Giriş (13-33) kısmını editör, Mehmet Fuad Köprülü’nün müverrih hakkın­daki bir yazısıyla başlatmıştır. Ardından Cüzcanî’nin hicri 589/miladi 1193 yı­lında Firuzkuh’da dünyaya geldiğini ve Delhi Türk Sultanlığı’nda en yüksek dinî-kazaî mevkilere kadar yükselmiş olduğu hakkında detaylı bilgiler ver­mektedir. Müellifin ölüm tarihi hakkında ise hiçbir malumatın bulunmadığını da ayrıyeten bildirmektedir. Giriş kısmının bir diğer kısmında ise müellifin eseri hakkında detaylı malumatlar verilmektedir.

Eserin ana bölümü Tercüme (37-189) adını taşımaktadır. Ana bölümünün ilk alt başlığı ise İslam (Ülkelerindeki) Hadiseler ve Kâfirlerin –Allah Onları Mahvetsin!– Hücumu (37-41) adıyla başlamaktadır. Bu başlıkta Müverrih ge­nel bir giriş yapmakta olup Moğol istilasını bazı hadis kitaplarına bağlamak­tadır. İslam Dünyasına Saldıran Türklerin İlki Olan Karahıtaylar (42-45) bölü­münde Moğol istilasından önce Karahitaylardan bahsetmiş olup ilk istilaları bunlardan başlatmıştır. İkincisi Çengiz Han –Allah Ona Lanet Etsin– (46-54) kısmında ise Cengizhan’ın Moğolları tek çatı altında birleştirmeye çalışması ve birleşmelerinin ardından da Otrar olayını anlatmaktadır. İslam Memleket­lerinde Gerçekleşen Olayların Anlatılması (55-60) alt başlığında ise Cengiz Han’ın Otrar bölgesine gelmesini ve Cengiz Han’ın bir rüyasını anlatmaktadır. Ayrıca Buhara ve Semerkant şehirlerinin Moğolların ele geçirilişini ve Moğol­ların Sultan Muhammed Harezmşah’ı takip etmelerinden de bahsetmekte­dir. Cengiz Han Ordusunun Ceyhun’dan Horasan Taraflarına Geçmesinin An­latımı (61-65) alt başlığında ise tüm Horasan halkının Moğollara karşı şehir­lerini tahkim etmeye çalıştıklarını fakat Moğolların gelişinden sonra birçok Horasan şehrini yağma edildiği anlatılmaktadır. Mel’un Çengiz Han’ın Ceyhun Nehri’ni Geçmesinin Anlatımı (66-67) kısmında ise Cengiz Han’ın bizzat Hora­san’a geçip ele geçirilemeyen Nasrkuh Kalesi’ni ele geçirilişini anlatılmakta­dır.

Celalü’d-din Mengübirni Harezmşah’ın Gazne’ye Gelişi Ve Orada Karşılaş­tığı Hadiselerin Anlatımı (68-70) alt başlığında ise Moğol saldırılarına karşı Gazne’de bir ordu kurulmaya çalışıldığı ve bu ordunun da birkaç başarısından sonra da yenildiği zikredilmiştir. Velh, Toharistan ve Bamiyan Kalelerinin Düş­mesinin Anlatımı (71)’nda, Velh Kalesi’nin Moğollar tarafından ele geçirilişi an­latılmaktadır. Horasan Şehirlerinin Düşmesi Ve Halkının Şehid Olmasının Anla­tımı (72-76) alt başlığında ise Cengiz Han’ın oğullarından bahsedilip, Mo­ğolla­rın Merv, Nişabur ve Herat’ı ele geçirişlerinden bahsedilmektedir. Ayrı­yeten müellif duyduğu bir hikâyeyi de anlatmaktadır. Horasan Vilayetinin Ve Tekrar Eden Olaylarının Anlatımı (77-80) alt başlığında ise Moğolların aldığı birkaç mağlubiyetten sonra Horasan Bölgesi’nde kendilerine karşı ayaklan­malar çık­ması ve bunun üzerine Moğollar’ın tekrar Horasan’ı talan etmeleri ele alınmış­tır. Kaliyün Ve Fivar Kalelerinin Moğol Ordusu Tarafından Ele Ge­çirilmesinin An­latımı (81-84) alt başlığında ise Moğolların Kaliyün ve Fivar ka­lelerini ele geçi­rilişlerinden bahsedilmektedir.

 Gur, Garcistan Ve Firuzkah Olaylarının Anlatımı (85-88) alt başlığında, Mo­ğolların Firuzkuh Kalesi’nin ele geçirilişini ve bizzat müellif Cüzcanî’nin de sa­vunduğu Tülek Kalesi olayları anlatılmaktadır. Seyfrud Kalesi Olaylarının Zikri (89-95) başlığında ise Moğolların Seyfrud Kalesi’ni kuşatması ve burada kale halkının çektikleri sıkıntılar anlatılmaktadır. Ayrıca müellif eserinin bazı kısım­larında bazı nasihatlerde bulunmaktadır. Bu nasihatlerinin biri de bu­rada yer almaktadır. Garistan’ın Eşyar Kalesi Ve Diğer Kaleler Hakkındaki Olayların An­latımı (96-97) başlığında ise Moğolların Eşyar Kalesi’nin ele ge­çirmesini anlata­rak bu kale ile birlikte Garistan’daki tüm kalelerin Moğolların ellerine geçtiğini anlatmaktadır. Cengiz Han’ın Türkistan Tarafına Dönmesi Ve Cehenneme Git­mesinin Anlatımı (98-102) başlığında ise Cengiz Han’ın be­timlemesi yapılmış ve Cengiz Han’ın üç özelliğinden bahsedilmiştir. Bu özel­likleri de hikâyelerle desteklenmeye çalışılmıştır. Ayrıca müellif tarafından Çengiz Han’ın ölümün­den de bahsedilmiştir.

Üçüncüsü Tuşi Bin Çengiz Han (103-104) alt başlığında ise Cengiz Han’ın oğlu Cuci’den bahsedilmiş olup onun karakteri ve ölümü üzerinde durulmuş­tur. Dördüncüsü Oktay Bin Çengiz Han (105-111) alt başlığında ise Çengiz Han’ın oğlu Ögeday’dan bahsedilmiş olup onun Müslümanlara karşı ılıman bir yaklaşımı olduğu dile getirilmiştir. Müellif bu durumu da birkaç hikâye an­lata­rak pekiştirmeye çalışmıştır. Oktay’ın Irak Ve Türkistan Ülkelerine Asker Sevk Etmesinin Anlatımı (112-116) başlığında ise Moğolların Horasan üzerin­den Irak ve Azerbaycan bölgelerini yağmalamasından bahsedilmiştir. Ayrıca Fars, Kir­man, Gur ve Horasan meliklerinin Moğollara bağlılık bildirmeleri an­latılmış ve Moğol­ların Sistan Bölgesi’ne yönelmeleri süreci ortaya konmuş­tur. Moğol Or­dularının Gur, Gazne Ve Lehaver (Luhur/Lahor) Tarafına Sevki­nin Anlatımı (117-121) alt başlığında ise Moğolların Gazne, Sistan ve Gur böl­gelerine yönel­melerini ve bu­radaki ileri gelenlerle Moğollar arasındaki çatış­maları anlatıl­maktadır. Oktay bin Çengiz Han’ın Ölümünün Anlatımı (122-123) başlığında Moğolların kuvvetinin azaldığı döneme girdiği bir hikâyeye dayandırılarak per­çinlenmiştir. Ayrıca müel­lif Ögeday’ın ölümünden sonraki halefin nasıl geçe­ceği hakkındaki bir takım Mo­ğol adetlerini anlatmıştır.

Beşincisi Çağatay Bin Çengiz Han (124-126) başlığında ise müellif Çağa­tay’ı yererek bazı hikâyeler anlatmıştır. Altıncı alt başlık olan Köyük Bin Oktay (127-129)’da ise Göyük Han’ın başa geçişinin hikâyesi anlatılarak Çin, İran, Hindis­tan, Horasan ve Irak bölgelerine ordu sevk etmesi sürecinin ayrıntıları ortaya kon­muştur. Müslümanların Kerametinin Anlatımı (130-132) alt başlı­ğında ise Göyük döneminde Müslümanlar aleyhinde yapılan planın ters düz olmasını an­latmıştır. Mel’un Köyük’ün Ölümünün Anlatımı (133-135) alt baş­lığında ise Göyük Han’ın ölümü bir hikâyeye bağlanarak anlatılmıştır. Yedin­cisi Batu Bin Tuşi Bin Çengiz Han (136-139) başlığında ise Batu’nun kim ol­duğu ve kendisine verilen bölgeler anlatılmakta olup ayrıca Batu’nun Müslü­manlığa bakışı da or­taya konmaktadır. Müellif bu kısımda bir de Moğollarda ölü gömme gelene­ğine değinmektedir.

Sekizincisi Menkü Han Bin Toli Bin Çengiz Han (140-142) alt başlığında mü­ellif Cengiz Han’ın oğlu Toluy’un oğullarından bahsetmekte olup Menkü’nün tahta geçişini anlamakta ve Moğollar içindeki huzursuzluğu da dile getirmek­tedir. Mül­hitlerin Sukutunun Anlatımı –Allah Tümüne Lanet Et­sin– (143-147) başlığında ise Moğolların, Batinîler üzerindeki seferini anlat­maktadır ve ayrıca müellif bu konu ile ilgili başından geçen birkaç olayı da kaydetmektedir. Min­hac-ı Sirac İçin –Top­rağı Güzel Olsun– (148-149) alt baş­lığında ise Moğollar ta­rafından Batinîlerin ka­lelerinin ele geçilişi anlatılmak­tadır. Şemsü’d-din Muhte­şem’in Başına Gelen Ola­yın Anlatımı (150-152) baş­lığında, Batinîler ile ilgili bir olayı dile getirmekte olup bu olayı da hikâyenin sonunda bir nasihat ile perçin­lemektedir. Ayrıca aynı baş­lıkta kısaca Moğol­lardan da bahsetmekte olup Menkü Han’ın ölümüne de değin­miştir.

Dokuzuncu alt başlık olan Hülavu Bin Toli Bin Çengiz Han (153-154)’da, Hü­lagü Han’ın Münke Han tarafından görevlendirilişi ve Batı seferine çıkışı hak­kında bilgi verilmektedir. Darü’l-Hilafe Hadisesinin Anlatımı (155-161) bö­lü­münde ise, Moğolların Irak Bölgesi’ne yönelmelerini ve Moğollar ile bölge aha­lisi arasındaki, Bağdat Abbasi Halifesi dâhil, çatışmalar anlatılmaktadır. Emirü’l- Mü’minin’in (El-Must’asım Billah) –Allah Ondan Razı Olsun!– Şehade­tinin Anla­tımı (162-165) alt başlığında ise, müellif Abbasi Halifesi’nin akıbeti­nin ne ol­duğu ve Hülagü ile Berke arasındaki anlaşmazlığın sebebine değin­miştir. Ayrıca Moğolların Bağdat’ı yağmalamasının sonrasına da değinilmiştir. Hülavu’nun Haleb ve Şam tarafına Yönelmesinin Anlatımı (166-168) alt baş­lığında ise, Mo­ğolların Bağdat yağmasın­dan sonra Irak ve Suriye’ye doğru ilerlemelerinden bahsedilmiştir. Meyyafarikin Müslümanlarının Kerametinin Anlatımı (169-170) başlığında ise Moğolların Meyyafarikin Kalesi’ni kuşat­ması anlatılmaktadır. Meyyafarikin Müslümanlarının Başka Bir Kerametinin Anlatımı (171) bölü­münde ise, Melik Bedrü’d-din Lülü MusulÎ’nin oğlunun gördüğü rüyayı ve bu rüya sonucunda yaptığı faaliyetler an­latılmaktadır.

Moğolların –Allah Onlara Lanet Etsin!– Çöküşünün Anlatımı (172) alt baş­lı­ğında ise Moğollar hakkında bir kasideden bahsedilmiştir. İmam Yahya A’kab’ın –Allah Ondan Razı Olsun!– Kasidesi (173-180) başlığında ise müellif, Moğolların yıkılışını İmam Yahya A’kab’ın kasidelerine bağlamış ve bu olayı ast­ronomiyle de perçinlemiştir. Onuncusu Moğol Berke Han Bin Tuşi Bin Çen­giz Han –Üzerine Rah­met Olsun!– (181-182) alt başlığında ise Berke Han hak­kında bazı bilgiler veril­mekte olup, onun Hindistan’a gönderdiği elçilere de değin­mektedir. Berke Han’ın Müslümanlıktaki Katiyetinin Anlatımı (183-187) başlı­ğında ise müellif Berke Han’ın Müslümanlık dinine olumlu bakışını anlat­makta­dır ve bunu birkaç hikâye vererek daha da kesinleştirmeye çalışmıştır. Bu Kita­bın Neticesi (188-189) adlı son başlıkta ise müellif eserini sonlandırdı­ğından ve bunun karşılığında aldığı hediyelerden bahsetmiştir.

Tabakat-ı Nasırî adlı eser Ortaçağ-İslam Dünyası’nda önemli bir yere sa­hip­tir. Eser sadece siyasi olayları ihtiva etmemekte olup bunun yanında Mo­ğollar hak­kında pek çok bilgiler vermektedir. Buna örnek olarak Moğollardaki ölü gömme geleneği, Cengiz yasası ve Moğollarda fal bakmanın önemi gibi pek çok konuda bilgiler vererek bunları da çoğu kez hikâyelerle perçinlemek­tedir. Mü­ellifin eseri toplam yirmi üç tabakattan oluşmaktadır. Eser Hz. Âdem’den baş­layarak müelli­fin dönemine kadar (H. 658/ M. 1260) gelmek­tedir. Eser genel İslam tarihi nite­liği taşıdığı için önemli bilgiler ihtiva etmek­tedir. Umut ederiz ki yeni nesil tarih­çilerimiz de eserin geriye kalan kısımlarını tercüme ederek Türk tarih literatü­rüne önemli katkılar sağlarlar.

Akdeniz Üniversitesi
Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Enstitüsü

Osman YURDAKAL (Lisans Öğrencisi)
osmaanyurdakal@gmail.com

  • Atıf Düzeni
  • Direkt Link
O. Yurdakal, Tabakat-ı Nasırî (Moğol İstilasına Dair Kayıtlar). Yazar: Minhac-ı Sirac el-Cüzcanî, Editör: G. Ferrero, Libri V (2019) 91-95.

Kalıcı bağlantı adresi: http://www.libridergi.org/2019/lbr-0194

20 Kasım 2019 Şenkal Kileci
← Geldim Gördüm Yendim
Hellenistik ve Roma Döneminde Kilikia Pe­dias (Çukurova) Yerleşimleri →

Yayın Gönderme

Çalışmalarınızı Editöryal Prensiplere ve Yazım İlkelerine göre düzenledikten sonra,  libri@akdeniz.edu.tr
adresine gönderebilirsiniz.

eISSN: 2458-7826

PhaseKapakWeb
PhaseKapakWeb
PhaseKapakWeb PhaseKapakWeb PhaseKapakWeb

SAYI I (2015)

SAYI II (2016)

SAYI III (2017)

SAYI IV (2018)

Search for Publication

En çok okunanlar

  • Kartacalıların Kralı Hannon’un Herakles Sütunları’nın Ötesindeki Libya Topraklarının Bölümlerine İlişkin  Seyrüseferi
    Kartacalıların Kralı Hannon’un Hera...
  • The Harbour of All This Sea and Realm: Crusader to Venetian Famagusta
    The Harbour of All This Sea and Rea...
  • Bizans: Yeni Roma İmparatorluğu
    Bizans: Yeni Roma İmparatorluğu
  • Pausanias, Hellas’in Tasviri I. 1. 1 – I. 3. 5
    Pausanias, Hellas’in Tasviri I. 1. ...
  • Anadolu Selçukluları: Ortaçağ Ortadoğusu’nda Saray ve Toplum
    Anadolu Selçukluları: Ortaçağ Ortad...
  • Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens – İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi
    Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens – İ...
  • Pseudo-Skylaks, Seyrüsefer
    Pseudo-Skylaks, Seyrüsefer
  • Küçük Asya’nın Tarihöncesi: Karmaşık Avcı Toplayıcılarından, Erken Kentsel Toplumlara
    Küçük Asya’nın Tarihöncesi: Karmaşı...
  • Batıya Göçün Sanatsal Evreleri
    Batıya Göçün Sanatsal Evreleri
  • Athens Numismatic Museum: The Zarifis Donation
    Athens Numismatic Museum: The Zarif...
  • Antikçağda Kitap
    Antikçağda Kitap
  • Antik Çağda Seyahat
    Antik Çağda Seyahat
  • Kader Üzerine
    Kader Üzerine
  • Bizans İmparatorluğu Tarihi
    Bizans İmparatorluğu Tarihi
  • Târih-i Güzîde (Zikr-i Pâdîşâhân-i Selçukiyân)
    Târih-i Güzîde (Zikr-i Pâdîşâhân-i ...

PhaseKapakWeb

eISSN: 2149-7826

Destekleyenler

Libri

  • Ana Sayfa
  • Dergi Hakkında
  • Son Sayı
  • Arşiv
  • Yazım İlkeleri
  • Yayın Süreci
  • İletişim

Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

Popüler Yayınlar

  • Kartacalıların Kralı Hannon’un H...
  • The Harbour of All This Sea and ...
  • Bizans: Yeni Roma İmparatorluğu
  • Pausanias, Hellas’in Tasviri I. ...
  • Anadolu Selçukluları: Ortaçağ Or...
  • Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens ...
  • Pseudo-Skylaks, Seyrüsefer

Son Çıkan Yayınlar

  • Küçük Topla Egzersiz Hakkında 8 Temmuz 2022
  • Çok Arkadaşa Sahip Olmak Hakkında 6 Nisan 2022
  • Determinations Concerning Grave Stelae with Banquet Relief Found in the Surroundings of Yalova in the Context of the Old and New Findings 25 Mart 2022
  • Herakleitos of Rhodiapolis: Addenda et Corrigenda to TAM II 911 18 Şubat 2022
  • New Honorary Inscriptions from Termessos for Emperor Hadrianus and His Wife Sabina 29 Aralık 2021
  • A New Funerary Inscription from Olympos (Lycia) and an Addendum to TAM II 1075 29 Aralık 2021
  • Two New Epitaphs from Termessos 29 Aralık 2021

Yayın Arama

Arşiv

Flag Counter
  • Ana Sayfa
  • Dergi Hakkında
  • Son Sayı
  • Arşiv
  • Yayın Etiği
  • Yayın Gönderme
  • Yazım İlkeleri
  • Yayın Süreci
  • İletişim
Copyright © 2015 www.libridergi.org
  • Türkçe