B. STRAUSS, Jül Sezar’ın Ölümü: Tarihteki En Ünlü Suikastın Öyküsü. İstanbul 2015. Say Yayınları, 368 sayfa (3 harita ve 16 resim ile birlikte). Çev. E. Duru. ISBN: 9786050204735

Barry Strauss tarafından 2015 yılında ‘The Death of Caesar: The Story of Fa­mous Assasination’ adıyla İngilizce yayımlanan çalışma 2015 yılında Ekin Du­ru tarafından ‘Jül Sezar’ın Ölümü: Tarihteki En Ünlü Suikastın Öyküsü’ başlığı altında Türkçe’ye çevrilmiştir. Çalışmada üç bölüm halinde incelenen Gaius Iulius Caesar’a geçilmeden önce ilk olarak MÖ I. yüzyılda yaşanan olayların tarihlerinin verildiği Kronoloji (9-10) ve Kişiler (11-20) kısımlarına yer verilmiş­tir. Iulius Caesar dönemindeki yaşayan önemli kişileri beş başlık halinde kısa bir şekilde tanıtılmış olan kitabın bu ilk kısımlarının ardından İtalya Yarıma­dası, Akdeniz’de Roma Cumhuriyeti’nin egemenlik alanı ve Roma kentinin haritası okuyucuyla paylaşılmaktadır.

Birinci bölüm, Roma’ya Dönüş (21-96) adını taşımakta olup bu bölümde Caesar’ın Hispanya’dan Roma’ya dönmesiyle başlamakta ve suikasta uğraya­cağı zamana kadarki olaylar ve kişiler anlatılmaktadır. Bölüm dört başlıktan oluşmaktadır. Bölümün birinci başlığı Sezar’la Birlikte Yol Almak’ta (23-36) MÖ Ağustos 46 yılında Kuzey İtalya’dan Roma’ya geçecek olan Caesar’ın Me­di­olanum kentine alayla girmesi konu edinmektedir. Bu alay geçişinde ken­te Caesar ile beraber giren Decimus, Marcus Antonius ve Octavianus’un üzerin­de durulmakta ve hayatları hakkında kısa bilgiler sunulmaktadır. Akabinde Mediolanum kentine giren bu dört kişi hakkında analizlere yer verilmektedir. İkinci başlık, En İyiler’de (37-52) optimates (en iyiler) ile populares (halkçılar) terimlerinin neyi ifade ettiği ve Caesar’la ne şekilde bir ilişkilerinin bulunduğu irdelenmektedir. Bu başlıkta ayrıca Brutus ve annesi Servilia, Cicero, Cato ve Porcia üzerinde de durularak anahtar bilgiler sunulmaktadır. Özellikle Mar­cus Iunuis Brutus’un Caesar’a karşı saf değiştirmesi anlatılmaktadır. Üçüncü başlık, Villada Alınan Karar (53-74) adını taşımaktadır. Bu başlık altında MÖ Ağustos 45’de Hispanya’dan İtalya’ya dönen Caesar’ın Labici’de bulunan vil­la­sındaki durumu dönemin historiografları Suetonius, Cassius Dio, Cicero, Damascuslu Nicolaus ve Caesar’ın kendi yazmış olduğu İç savaş ve Galia Savaşı gibi birincil kaynaklar doğrultusunda işlenmektedir. Bunun yanı sıra iç savaş sonrası görüş ayrılıklarının oluşması, Caesar’ın karakteri, Kleopatra ile ilişkisi, Roma halkının sevgisini kazanmak amacıyla yapmış olduğu reformlar ve Octavianus’u vasiyetnamesinde evlat edinmesi üzerinde durulmaktadır. Dördüncü başlık, Sezar’ın Son Seferi (75-96) Labici’deki villasından ayrılan Cae­sar’ın MÖ 45 yılı Ekim ayında Roma’ya dönüşüyle başlamaktadır. Ardın­dan diktatörlükten tanrılığa yükseltilen Caesar’ın durumu ve kendisine veri­len pater patriae (vatanın babası) ve imperator (imparator) gibi unvanları üzerinde durularak Romalıların Quirinus olarak bildiği Romulus ile bir karşı­laştırılmasına yer verilmektedir. Akabinde doğu seferi düzenleme düşünce­sinde olan Caesar’ın Roma’da işleri düzene koyup seferi gerçekleştirme ar­zusu okuyucuya nakledilmekle beraber Roma’da yaşanan olaylar anlatıl­maktadır.

İkinci bölüm, Taşlardaki Kan (97-193) adını taşımakta olup çalışmanın en önemli bölümü olarak öne çıkmaktadır. Bu bölüm kendi içerisinde altı başlık­tan oluşmaktadır. Bölümün başında MÖ 15 Mart 44 yılında suikasta uğraya­cak olan Gaius Iulius Caesar’a karşı oluşturulan plan üzerinde durulmakla beraber buna müteakiben Caesar’ın cenaze töreni anlatılmaktadır. Bölümün birinci başlığı, Komplonun Doğuşu (99-124) ismini taşımaktadır. Burada Gaius Cassius Longinus ile Brutus’un ilişkisi üzerinde durulmakta ve bu bağlamda komploculardan Brutus özellikle irdelenmektedir. Akabinde Caesar’ın eski adamlarından Decimus’tan bahsedilerek komplodaki yeri anlatılmaktadır. İkinci başlık, Suikastçılar Aranıyor’da (125-150) Cassius, Brutus ve Deci­mus’un kendilerine yardım edecek yandaş aramaları konu edilmekle beraber suikast planının oluşturulması anlatılmaktadır. Yine bu bölümde suikastçıla­rın Cicero ve Marcus Antonius ile aralarındaki bağ incelenmekle beraber Marcus Antonius’un Caesar’a olan bağlılığı üzerinde durulur. Üçüncü başlık, Sezar Evden Ayrılıyor (151-174) adını taşımaktadır. Bu başlık altında MÖ 15 Mart 44’de evinden Senatus’a gidecek olan Caesar’ın karısı Calpurnia’nın rüyasından bahsedilerek konuya girilmektedir. Ayrıca kâhin Spurinna’dan bah­sedilerek Caesar ile dostluğuna ve diktatöre söylemiş olduğu kehanet üze­rinde durulur. Ardından suikastçıların Roma kentinde olası durumlar için almış oldukları tedbir anlatılır. Dördüncü başlık, Cinayet’te (175-194) MÖ 15 Mart 44’de gerçekleşen suikast hakkında betimlemelere yer verilmektedir. Bu bağlamda Senatus salonu, suikastçıların kullanmış olduğu hançerler ve Caesar’ın suikast sırasındaki tepkisi Suetonius, Cassius Dio, Plutarkhos ve Appianus gibi antik historiograflar ve biyograflar tarafından etraflı bir şekilde anlatılmaktadır. Beşinci başlık, Bıçak Sırtında Bir Cumhuriyet (195-222) ismini taşımakta olup suikast sonrası Roma kentinin durumu anlatılmaktadır. Bu doğrultuda suikast gerçekleştikten sonra Senatus’ta ve Roma’da yaşanan anarşi ortamı betimlenmekte ve Brutus’un kararsız kalan halka hitaben ko­nuşması aktarılır. Akabinde MÖ 17 Mart 44’de Capitolinus’ta Brutus’un Ro­ma halkına hitaben yaptığı konuşmasında suikastı meşrulaştırma çabası üzerinde durulur. Altıncı başlık, Unutulmayacak Bir Cenaze Töreni (223-240) adını taşımaktadır. Burada MÖ 18 Mart 44’de halka açık düzenlenen cena­zede Brutus’un ve Marcus Antonius’un durumu üzerinde durulmakla birlikte Caesar’ın vasiyetnamesine odaklanılır. Vasiyetnamesinde Octavia­nus’un ev­latlık alınması, servetinin büyük kısmını yine Octavianus’a bırak­ması ve Roma halkına bağışı üzerinde durulmaktadır. Akabinde Gallia’da Caesar’ın ya­nında bulunan Marcus Antonius ve Decimus’un bu vasiyetna­meye bakış açıları okuyu­cuyla paylaşılmaktadır. Özellikle Caesar’ın eski adamlarından De­ci­mus’un durumu ele alınmaktadır.

Çalışmanın son bölümü, Geri Dönüş Yolunda (241-308) adını taşımaktadır. Üç başlıktan oluşan bu son bölümün birinci başlığı İtalya İçin Mücadele (243-272) ismini taşımaktadır. Bu bölümde Apollonia’da bulunan Octavianus’a Caesar’ın suikast haberinin ulaşmasıyla başlanmakla birlikte Octavianus’un duruma tepkisi ve tedbirleri ele alınmaktadır. Yine suikast sonrası Marcus Antonius’un elde ettiği konumu ve gücünü koruma amacıyla Octavianus, De­cimus ve Senatus’a karşı verdiği mücadele; giriştiği MÖ 43 Nisan 21 tarihli Mutina Savaşı’ndan ve sonuçlarından bahsedilerek anlatılmaktadır. Akabin­de savaş sonrası Decimus ve Octavianus arasındaki ilişki anlatılmakta, Deci­mus’un suikastçılardan olmasından dolayı Octavianus’un kendisiyle iyi ilişki­ler içine girmemesine değinilir. İkinci başlık, İntikam’da (273-298) ağırlıklı do­ğu­da bulunan Cassius ve Brutus üzerinde durulmaktadır. Bu bağlamda con­sul’lüğe seçilen Octavianus’un Caesar suikastçılarını vatan haini ilan etme­siyle patlak veren mücadele incelenmektedir. Ardından Octavianus’un Cas­sius ve Brutus’a karşı Marcus Antonius ve Marcus Lepidus ile ikinci trium­vir’liği kurması anlatılmaktadır. Akabinde Cassius ve Brutus’a katılma ama­cında olan Decimus’un yakalanarak Marcus Antonius’un emriyle öldürülmesi anlatılır. Ardından MÖ 42 tarihli Philippi Savaşı anlatılarak ikinci triumvir’liğin Roma Cumhuriyetini kontrol altına alması ve üçlü yönetim neticesinde doğu­nun yönetimini ele geçiren Marcus Antonius ve batıyı kontrol eden Octavia­nus arasındaki ilişki incelenerek MÖ 31 yılında yaşanan Actium Savaşı’nın sonuçları anlatılmaktadır. Son başlık Augustus (299-308) adını taşımaktadır. Burada MÖ 29 yılında Roma’ya dönen Octavianus’un politikaları üzerinde durularak bu tarihten itibaren uygulamalarına yer verilmektedir. Özellikle Octavianus’un Caesar’ı ilahlaştırarak bir tanrı statüsünde ibadet edilmesini sağlaması anlatır. Ardından Brutus ve Cassius’un Roma’da bıraktığı derin izlerden bahsedilerek bölüm sonlandırılmaktadır.

Kitap, Teşekkür (309-312), Notlar (313-346), Kaynaklar (347-360) ve Dizin (361-368) kısımlarıyla son bulmaktadır. Sonuç olarak, yazar, çalışmasında ağır­lıklı dönemin kaynakları ışığında Caesar suikastını etraflı bir şekilde anlat­maktadır. Roma tarihinde Caesar’ın güç, ihtiras ve kibri sonucunda uğradığı suikast ile cumhuriyet’in nasıl yavaş yavaş principatus’a evrildiği yaşanan ka­os ortamıyla birlikte gözler önüne serilmektedir.

B. STRAUSS, Jül Sezar’ın Ölümü: Tarihteki En Ünlü Suikastın Öyküsü. İstanbul 2015. Say Yayınları, 368 sayfa (3 harita ve 16 resim ile birlikte). Çev. E. Duru. ISBN: 9786050204735

Barry Strauss tarafından 2015 yılında ‘The Death of Caesar: The Story of Fa­mous Assasination’ adıyla İngilizce yayımlanan çalışma 2015 yılında Ekin Du­ru tarafından ‘Jül Sezar’ın Ölümü: Tarihteki En Ünlü Suikastın Öyküsü’ başlığı altında Türkçe’ye çevrilmiştir. Çalışmada üç bölüm halinde incelenen Gaius Iulius Caesar’a geçilmeden önce ilk olarak MÖ I. yüzyılda yaşanan olayların tarihlerinin verildiği Kronoloji (9-10) ve Kişiler (11-20) kısımlarına yer verilmiş­tir. Iulius Caesar dönemindeki yaşayan önemli kişileri beş başlık halinde kısa bir şekilde tanıtılmış olan kitabın bu ilk kısımlarının ardından İtalya Yarıma­dası, Akdeniz’de Roma Cumhuriyeti’nin egemenlik alanı ve Roma kentinin haritası okuyucuyla paylaşılmaktadır.

Birinci bölüm, Roma’ya Dönüş (21-96) adını taşımakta olup bu bölümde Caesar’ın Hispanya’dan Roma’ya dönmesiyle başlamakta ve suikasta uğraya­cağı zamana kadarki olaylar ve kişiler anlatılmaktadır. Bölüm dört başlıktan oluşmaktadır. Bölümün birinci başlığı Sezar’la Birlikte Yol Almak’ta (23-36) MÖ Ağustos 46 yılında Kuzey İtalya’dan Roma’ya geçecek olan Caesar’ın Me­di­olanum kentine alayla girmesi konu edinmektedir. Bu alay geçişinde ken­te Caesar ile beraber giren Decimus, Marcus Antonius ve Octavianus’un üzerin­de durulmakta ve hayatları hakkında kısa bilgiler sunulmaktadır. Akabinde Mediolanum kentine giren bu dört kişi hakkında analizlere yer verilmektedir. İkinci başlık, En İyiler’de (37-52) optimates (en iyiler) ile populares (halkçılar) terimlerinin neyi ifade ettiği ve Caesar’la ne şekilde bir ilişkilerinin bulunduğu irdelenmektedir. Bu başlıkta ayrıca Brutus ve annesi Servilia, Cicero, Cato ve Porcia üzerinde de durularak anahtar bilgiler sunulmaktadır. Özellikle Mar­cus Iunuis Brutus’un Caesar’a karşı saf değiştirmesi anlatılmaktadır. Üçüncü başlık, Villada Alınan Karar (53-74) adını taşımaktadır. Bu başlık altında MÖ Ağustos 45’de Hispanya’dan İtalya’ya dönen Caesar’ın Labici’de bulunan vil­la­sındaki durumu dönemin historiografları Suetonius, Cassius Dio, Cicero, Damascuslu Nicolaus ve Caesar’ın kendi yazmış olduğu İç savaş ve Galia Savaşı gibi birincil kaynaklar doğrultusunda işlenmektedir. Bunun yanı sıra iç savaş sonrası görüş ayrılıklarının oluşması, Caesar’ın karakteri, Kleopatra ile ilişkisi, Roma halkının sevgisini kazanmak amacıyla yapmış olduğu reformlar ve Octavianus’u vasiyetnamesinde evlat edinmesi üzerinde durulmaktadır. Dördüncü başlık, Sezar’ın Son Seferi (75-96) Labici’deki villasından ayrılan Cae­sar’ın MÖ 45 yılı Ekim ayında Roma’ya dönüşüyle başlamaktadır. Ardın­dan diktatörlükten tanrılığa yükseltilen Caesar’ın durumu ve kendisine veri­len pater patriae (vatanın babası) ve imperator (imparator) gibi unvanları üzerinde durularak Romalıların Quirinus olarak bildiği Romulus ile bir karşı­laştırılmasına yer verilmektedir. Akabinde doğu seferi düzenleme düşünce­sinde olan Caesar’ın Roma’da işleri düzene koyup seferi gerçekleştirme ar­zusu okuyucuya nakledilmekle beraber Roma’da yaşanan olaylar anlatıl­maktadır.

İkinci bölüm, Taşlardaki Kan (97-193) adını taşımakta olup çalışmanın en önemli bölümü olarak öne çıkmaktadır. Bu bölüm kendi içerisinde altı başlık­tan oluşmaktadır. Bölümün başında MÖ 15 Mart 44 yılında suikasta uğraya­cak olan Gaius Iulius Caesar’a karşı oluşturulan plan üzerinde durulmakla beraber buna müteakiben Caesar’ın cenaze töreni anlatılmaktadır. Bölümün birinci başlığı, Komplonun Doğuşu (99-124) ismini taşımaktadır. Burada Gaius Cassius Longinus ile Brutus’un ilişkisi üzerinde durulmakta ve bu bağlamda komploculardan Brutus özellikle irdelenmektedir. Akabinde Caesar’ın eski adamlarından Decimus’tan bahsedilerek komplodaki yeri anlatılmaktadır. İkinci başlık, Suikastçılar Aranıyor’da (125-150) Cassius, Brutus ve Deci­mus’un kendilerine yardım edecek yandaş aramaları konu edilmekle beraber suikast planının oluşturulması anlatılmaktadır. Yine bu bölümde suikastçıla­rın Cicero ve Marcus Antonius ile aralarındaki bağ incelenmekle beraber Marcus Antonius’un Caesar’a olan bağlılığı üzerinde durulur. Üçüncü başlık, Sezar Evden Ayrılıyor (151-174) adını taşımaktadır. Bu başlık altında MÖ 15 Mart 44’de evinden Senatus’a gidecek olan Caesar’ın karısı Calpurnia’nın rüyasından bahsedilerek konuya girilmektedir. Ayrıca kâhin Spurinna’dan bah­sedilerek Caesar ile dostluğuna ve diktatöre söylemiş olduğu kehanet üze­rinde durulur. Ardından suikastçıların Roma kentinde olası durumlar için almış oldukları tedbir anlatılır. Dördüncü başlık, Cinayet’te (175-194) MÖ 15 Mart 44’de gerçekleşen suikast hakkında betimlemelere yer verilmektedir. Bu bağlamda Senatus salonu, suikastçıların kullanmış olduğu hançerler ve Caesar’ın suikast sırasındaki tepkisi Suetonius, Cassius Dio, Plutarkhos ve Appianus gibi antik historiograflar ve biyograflar tarafından etraflı bir şekilde anlatılmaktadır. Beşinci başlık, Bıçak Sırtında Bir Cumhuriyet (195-222) ismini taşımakta olup suikast sonrası Roma kentinin durumu anlatılmaktadır. Bu doğrultuda suikast gerçekleştikten sonra Senatus’ta ve Roma’da yaşanan anarşi ortamı betimlenmekte ve Brutus’un kararsız kalan halka hitaben ko­nuşması aktarılır. Akabinde MÖ 17 Mart 44’de Capitolinus’ta Brutus’un Ro­ma halkına hitaben yaptığı konuşmasında suikastı meşrulaştırma çabası üzerinde durulur. Altıncı başlık, Unutulmayacak Bir Cenaze Töreni (223-240) adını taşımaktadır. Burada MÖ 18 Mart 44’de halka açık düzenlenen cena­zede Brutus’un ve Marcus Antonius’un durumu üzerinde durulmakla birlikte Caesar’ın vasiyetnamesine odaklanılır. Vasiyetnamesinde Octavia­nus’un ev­latlık alınması, servetinin büyük kısmını yine Octavianus’a bırak­ması ve Roma halkına bağışı üzerinde durulmaktadır. Akabinde Gallia’da Caesar’ın ya­nında bulunan Marcus Antonius ve Decimus’un bu vasiyetna­meye bakış açıları okuyu­cuyla paylaşılmaktadır. Özellikle Caesar’ın eski adamlarından De­ci­mus’un durumu ele alınmaktadır.

Çalışmanın son bölümü, Geri Dönüş Yolunda (241-308) adını taşımaktadır. Üç başlıktan oluşan bu son bölümün birinci başlığı İtalya İçin Mücadele (243-272) ismini taşımaktadır. Bu bölümde Apollonia’da bulunan Octavianus’a Caesar’ın suikast haberinin ulaşmasıyla başlanmakla birlikte Octavianus’un duruma tepkisi ve tedbirleri ele alınmaktadır. Yine suikast sonrası Marcus Antonius’un elde ettiği konumu ve gücünü koruma amacıyla Octavianus, De­cimus ve Senatus’a karşı verdiği mücadele; giriştiği MÖ 43 Nisan 21 tarihli Mutina Savaşı’ndan ve sonuçlarından bahsedilerek anlatılmaktadır. Akabin­de savaş sonrası Decimus ve Octavianus arasındaki ilişki anlatılmakta, Deci­mus’un suikastçılardan olmasından dolayı Octavianus’un kendisiyle iyi ilişki­ler içine girmemesine değinilir. İkinci başlık, İntikam’da (273-298) ağırlıklı do­ğu­da bulunan Cassius ve Brutus üzerinde durulmaktadır. Bu bağlamda con­sul’lüğe seçilen Octavianus’un Caesar suikastçılarını vatan haini ilan etme­siyle patlak veren mücadele incelenmektedir. Ardından Octavianus’un Cas­sius ve Brutus’a karşı Marcus Antonius ve Marcus Lepidus ile ikinci trium­vir’liği kurması anlatılmaktadır. Akabinde Cassius ve Brutus’a katılma ama­cında olan Decimus’un yakalanarak Marcus Antonius’un emriyle öldürülmesi anlatılır. Ardından MÖ 42 tarihli Philippi Savaşı anlatılarak ikinci triumvir’liğin Roma Cumhuriyetini kontrol altına alması ve üçlü yönetim neticesinde doğu­nun yönetimini ele geçiren Marcus Antonius ve batıyı kontrol eden Octavia­nus arasındaki ilişki incelenerek MÖ 31 yılında yaşanan Actium Savaşı’nın sonuçları anlatılmaktadır. Son başlık Augustus (299-308) adını taşımaktadır. Burada MÖ 29 yılında Roma’ya dönen Octavianus’un politikaları üzerinde durularak bu tarihten itibaren uygulamalarına yer verilmektedir. Özellikle Octavianus’un Caesar’ı ilahlaştırarak bir tanrı statüsünde ibadet edilmesini sağlaması anlatır. Ardından Brutus ve Cassius’un Roma’da bıraktığı derin izlerden bahsedilerek bölüm sonlandırılmaktadır.

Kitap, Teşekkür (309-312), Notlar (313-346), Kaynaklar (347-360) ve Dizin (361-368) kısımlarıyla son bulmaktadır. Sonuç olarak, yazar, çalışmasında ağır­lıklı dönemin kaynakları ışığında Caesar suikastını etraflı bir şekilde anlat­maktadır. Roma tarihinde Caesar’ın güç, ihtiras ve kibri sonucunda uğradığı suikast ile cumhuriyet’in nasıl yavaş yavaş principatus’a evrildiği yaşanan ka­os ortamıyla birlikte gözler önüne serilmektedir.