Mimarlık Üzerine

VITRUVIUS, Mimarlık Üzerine. İstanbul, 2017. Alfa Yayınları, 456 sayfa. Çev. Ç. Dürüşken. ISBN: 9786051714431

Kitap, Vitruvius ve Prof. Dr. Çiğdem Dürüşken’in kısa özgeçmişleri ile başlamakta, İçindekiler (5-9) ve çevirmen tarafından hazırlanan “Vitruvius ve De Architectura Üzerine” isimli Sunuş (11-18) bölümleri ile devam etmektedir.
Mimarlığın Temel Bilgileri ve Şehir Planlaması isimli 1. Kitap (19-56), kitabın yazar için, Ceasar’a olan minnettarlığına karşılık olarak, mimarlık sanatının tüm esaslarını kaleme aldığı bir inceleme olduğunun aktarıldığı bir Önsöz (21-22) ile başlamakta, 1. Bölüm Mimarlık Eğitimi (22-31), 2. Bölüm Mimarlığın İlkeleri (31-35), 3. Bölüm Mimarlığın Bölümleri (35-36), 4. Bölüm Şehirler İçin Sağlığa Uygun Yerlerin Seçimi (36-41), 5. Bölüm Surlar ve Kulelerin İnşası (41-45), 6. Bölüm Rüzgarlar ve Şehir Planlaması (46-54), 7. Bölüm Tapınak Alanlarının Seçimi (55-56)’nin incelendiği alt bölümler ile devam etmektedir.
İnşaatın Başlangıcı ve İnşaat Malzemeleri isimli 2. Kitap (57-97)’ın Önsöz (59-61) bölümünde yazar, İskender ve onun emri ile İskenderiye şehrini kuran mimar Dinokrates konusunda bilgi aktarırken, kendisinin de bir gün kralın takdirini en üst düzeyde kazanmak için elinden geleni yapacağını vurgulamaktadır. 1. Kitapta, mimarlık sanatının işlevini ele aldığını belirten yazar, bu kitapta ise, doğal malzemeleri ve işlevlerini konu etmektedir. Bu konuyu da, 1. Bölüm İlk İnsanların Yaşamı ve Medeniyete Geçiş (62-66), 2. Bölüm Varlığın Temel Unsurları (66-67), 3. Bölüm Tuğla (67-70), 4. Bölüm Kum (70-71), 5. Bölüm Kireç (72-73), 6. Bölüm Puteoli Volkanik Tozu (73-75), 7. Bölüm Taş Ocakları ve Taşlar (76-78), 8. Bölüm Duvar Örme Teknikleri (78-89), 9. Bölüm Kerestelik Ağaçlar (90-96), 10. Bölüm Yayla ve Ova Köknarı (96-97) olmak üzere 10 bölümde detaylandırmaktadır.
3. Kitap (99-134), Tapınaklar ana başlığını taşımaktadır ve ölümsüz tanrıların tapınaklarının mimari detaylarını aktaracağını belirttiği, Önsöz (101-103) ile başlamakta, 1. Bölüm Simetrinin Kökeni ve Tapınak Mimarisine Uyarlanışı (103-107), 2. Bölüm Tapınak Biçimleri (108-113), 3. Bölüm Sütun Aralığına Göre Tapınak Planları (114-120), 4. Bölüm Tapınak İnşası: Temeller (120-123), 5. Bölüm İyon Düzeni Sütunların Oranları (123-134) alt bölümler ile devam etmektedir.
3. Kitapta başladığı tapınak detaylandırılması, Korint, Dor ve Etrüsk Düzeni Tapınaklar isimli IV. Kitap (135-170)’ta da devam etmektedir. Bu kitaba ait kısa bir ön tanıtımın verildiği Önsöz (137) bölümü ile başlayan kitabın daha sonraki bölümleri, 1. Bölüm Üç Sütun Düzeninin Kökeni ve Korint Sütun Başlığı (138-143), 2. Bölüm Sütunların Üst Yapı Elemanları ve Kökenleri (143-151), 3. Bölüm Dor Tapınaklarının Simetrisi (151-157), 4. Bölüm Kutsal Oda ve Ön Girişi (157-159), 5. Bölüm Tapınak Cephesinin Yönü (159-160), 6. Bölüm Tapınak Kapıları (160-163), 7. Bölüm Etrüsk Düzenini Sürdüren Tapınaklar (164-166), 8. Bölüm Daire Planlı Tapınaklar (166-170), 9. Bölüm Sunaklar (170)’dır.

İçeriğinin, kamu binalarının tasarım detayları olduğunun aktarıldığı bölüm olan, Önsöz (173-174) ile başlayan ve 1. Bölüm Forum ve Bazilika (175-178), 2. Bölüm Senato Binası (178-179), 3. Bölüm Tiyatro (179-183), 4. Bölüm Armoni (183-187), 5. Bölüm Tiyatrodaki Ses Güçlendirici Çanaklar (187-191), 6. Bölüm Tiyatro Planı (192-196), 7. Bölüm Yunan Tiyatroları (196-197), 8. Bölüm Tiyatronun Kurulacağı Yerin Akustiği (198), 9. Bölüm Sahne Binasının Arkasındaki Portikolar ve Yürüyüş Yolları (199-202), 10. Bölüm Hamam (202-209), 11.Bölüm Palaestra (209-213), 12.Bölüm Limanlar, Tersaneler (214-217) alt bölümleri devam eden kitap, Kamu Binalar isimli V. Kitap (171-217)’dır.
Özel Konutlar isimli VI. Kitap (219-255) içeriğinin, bu tip konutlara ait mimari detayları olduğu belirten, Önsöz (221-224) ile başlamakta ve 1. Bölüm İklim ve Mimari (224-229), 2. Bölüm Oran ve Optik (230-231), 3. Bölüm Evlerin Planı (231-240), 4. Bölüm Evlerin Cephesinin Yönü (240-241), 5. Bölüm Sosyal Konum ve Evler (242-243), 6. Bölüm Çiftlik Evleri (243-246), 7. Bölüm Yunan Evleri (247-252), 8. Bölüm Temeller ve Altyapılar (252-255) bölümleri ile devam etmektedir.
İnce İş isimli VII. Kitap (257-292), VI. Kitaba konu olan özel konutların, daha güzel ve sağlam görünmesi için gerekli detayları kapsadığını belirten bölüm, Önsöz (259-265)’dür. 1. Bölüm Zemin Kaplamaları (265-270), 2. Bölüm Sıva İçin Kireç Hazırlama (270-271), 3. Bölüm Kemerli Tavanlar ve Sıvalar (271-275), 4. Bölüm Rutubetli Yerlerde ve Yemek Odalarında Sıva İşçiliği (275-277), 5. Bölüm Duvar Resimlerine Dair (278-283), 6. Bölüm Mermer Tozu (283), 7. Bölüm Doğal Boyalar (284-285), 8. Bölüm Zincifre (285-286), 9. Bölüm Zincifrenin Hazırlanışı (286-288), 10. Bölüm Yapay Renkler: Siyah (288-289), 11.Bölüm Mavi ve Yanık Sarı (289), 12.Bölüm Kurşun Beyazı, Bakır Yeşili, Yapay Kırmızı Zırnık (290), 13.Bölüm Mor (290-291), 14.Bölüm Yapay Boyalar, Aşı Sarısı, Malakit Yeşili ve Hint Çividi (291-292) alt bölümleri ile de özel konutların ince imalatlarında kullanılacak malzemeler hakkında bilgi verilmektedir.
Hayatımızın, hayattan tat almamızın ve günlük yaşantımızın ayrılmaz bir parçası olan suyun anlatıldığı, Su isimli VIII. Kitap (293-324)’ta yine diğer kitaplarda olduğu gibi, kitabın içeriğinin aktarıldığı Önsöz (295-297) ile başlamakta ve 1. Bölüm Su Bulma Yöntemleri (297-300), 2. Bölüm Yağmur Suyu ve Nehir Suyu (300-302), 3. Bölüm Suların Ayırt Edici Özellikleri (303-313), 4. Bölüm Suyun Test Edilmesi (314), 5. Bölüm Su Terazisi (314-317), 6. Bölüm Su Kemerleri, Sarnıçlar, Kuyular (317-324) alt bölümleri ile devam etmektedir.
Güneş Saatleri ve Su Saatleri isimli IX. Kitap (325-366)’ta öncelikle, yazarın kitapları kaleme alırken yetkin kişilerden faydalandığı ve bu kitabın kapsadığı konuları aktardığı bir Önsöz (327-333) bulunmaktadır. Kitabın diğer bölümleri de, 1. Bölüm Burçlar Kuşağı ve Gezegenler (334-340), 2. Bölüm Ayın Evreleri (341-342), 3. Bölüm Güneş ve Takımyıldızlar (342-343), 4. Bölüm Kuzey Takımyıldızları (344-350), 5. Bölüm Güney Takımyıldızları (351-354), 6. Bölüm Astrolojiye Dair (354-355), 7. Bölüm Analemma Çizimi (356-359), 8. Bölüm Güneş Saatleri, Su Saatleri ve Mucitleri (359-366) isimli alt bölümlerdir.
Makineler isimli X. Kitap (367-423) kitabın son ana başlığıdır. Ana başlıktan da anlaşıldığı üzere, makine inşasının esas alındığı bu kitap, Önsöz (369-370), 1. Bölüm Temel Bilgiler (371-374), 2. Bölüm Yük Kaldırmaya ve Çekmeye Yarayan Düzenekler (374-385), 3. Bölüm Makinelerin Hareketi (385-390), 4. Bölüm Su Basmaya Yarayan Düzenekler: Tambur ve Tekerlek (390-391), 5. Bölüm Su Değirmeni (392), 6. Bölüm Su Burgusu (392-394), 7. Bölüm Ktesibios’un Tulumbası (395-397), 8. Bölüm Su Orgu (397-399), 9. Bölüm Yol Ölçer (400-403), 10. Bölüm Catapulta ya da Scorpio (403-406), 11.Bölüm Ballista (406-409), 12.Bölüm Mancınıkların Ayarlanması (410), 13.Bölüm Kuşatma Makineleri (410-413), 14.Bölüm Tosbağa (413-415), 15.Bölüm Hegetor’un Tosbağası (416-418), 16.Bölüm Savunma Araçları (418-423) alt bölümlerinden oluşmaktadır.
Kaynakça (425-430) ile devam etmekte olan kitap, Dizin (431-456) bölümü ile sonlanmaktadır.