LIBRI
Epigrafi, Çeviri ve Eleştiri Dergisi
  • tr
  • en
  • Ana Sayfa
  • Dergi Hakkında
  • Son Sayı
  • Arşiv
  • Yayın Etiği
  • Yayın Gönderme
  • Yazım İlkeleri
  • Yayın Süreci
  • İletişim
Anasayfa » 2019 » Osmanlı Devleti’nin Arkeoloji Politikası

Osmanlı Devleti’nin Arkeoloji Politikası

Osmanlı Devleti’nin Arkeoloji Politikası

Burcu KUTLU DİLBAZ

ISBN: 9786058189614
Sayfa: 160
Baskı Yılı: 2018
Baskı Yeri: İstanbul
Yayınevi: Metamorfoz Yayıncılık

LIBRI V (2019) 153-156
Geliş Tarihi: 26.07.2019 | Kabul Tarihi: 18.10.2019
Elektronik Yayın Tarihi: 09.11.2019
Telif Hakkı © Libri Kitap Tanıtımı, Eleştiri ve Çeviri Dergisi, 2019

pdf PDF indir

references PDF görüntüle

info Atıf Düzeni

B. KUTLU DİLBAZ, Osmanlı Devleti’nin Arkeoloji Politikası. İstanbul 2018. Metamorfoz Yayıncılık, 160 sayfa (23 resim ile birlikte). ISBN:9786058189614

Burcu Kutlu Dilbaz, hazırlayıp sunduğu eserinde; kuşkusuz bugüne kadar üze­rinde çok fazla kafa yorulmamış bir konu üzerinde duruyor. Üzerinde yete­rince durulmamış diyoruz zira üzerinde yaşadığımız coğrafya çok büyük me­deniyetlere ev sahipliği yapmış Dünya’nın yedi harikalarından bazılarının bu coğrafyada yer aldığı düşünülürse, bu konuya ne kadar ilgi gösterilse de ye­terli olamayacağını söylemek mümkündür.

Yazar bu konudaki açığı bir nebze de olsa gidermek için, kitabında özellikle olayın hukuki yönlerini gözler önüne sermeye çalışmıştır. Bu kitabı okurken Osmanlı’nın dinamiklerine az çok vâkıf olmak da fayda var. Zira Osmanlı’nın içerisinde bulunduğu şartları ve Osmanlı’nın ürettiği politikalar ışığında ko­nulara eğilimlerini analiz etmemiz gerekmektedir. Osmanlı kuruluş felsefe­sinde sanat eserlerine gereken önemi vermedi (veremedi). Kuruluş ve yük­seliş aşamalarında devletin önceliklerini belirlerken pragmatist bir yol izlen­meğe bir anlamda mecbur olunduğundan, sanat ve sanat eserleri önem sıra­sında başlardaki yerini alamadı.

Ta ki yazarın da üzerinde durduğu gibi 18. yüzyıl ve sonrasında Avrupalı Devletlerin de bu konuya verdiği önemin de görülmesiyle beraber, Osmanlı Devleti elindeki hazinenin kıymetini daha fazla idrak etmeye başladı ve bu konuda başlangıç için yeterli olmayan adımları atmaya başladı. Yeterli değil, çünkü bu konuda birtakım hukuki adımlar atılma yoluna gidildi. Sonradan ge­lişen olaylar çerçevesinde adımların yetersiz kaldığı görülmüş ve adım adım bu eksiklikler kapatılmaya çalışılmıştır.

Yazar, kitabında adım adım bu hukuki yaptırımlara değinmiş, eksik yönle­rinin diğer bir nizamname ile nasıl giderilmeye çalışıldığını anlatmaya çalış­mıştır. Bu konularda yayımlanan nizamnameler ve yönetmelikleri içerikleri ile beraber vermiştir. Biz bugün burada bu konuda yazarın verdiği bilgiler ışı­ğında kitabın içeriğini bir şablon olarak da olsa vermeye çalışacağız. Giriş (7-13), kısmında, genel bir değerlendirme çerçevesinde Osmanlı Devleti’nde arkeolojik çalışmaların hız kazanması ve özellikle Avrupa’nın Rönesans ile başlayan uyanışının Osmanlıya nasıl sirayet ettiğine değinilmiştir. Birinci Bö­lüm Osmanlı Devleti’nin Arkeoloji Anlayışı (13) başlığını taşımaktadır. Yazar bu bölümde; alt başlıklar açarak, tanımlar çerçevesinde arkeolojik eser ta­nımı, arkeolojik esere sahip olma hakkı, arkeolojik eserin korunması, arkeo­lojik eserin önemi ve arkeolojik eserin tahribi gibi konuları örnekler çerçeve­sinde açıklamaya çalışmış bunu yaparken de resim ve kaynaklarla dayanak oluşturmaya çalışmıştır.

Eserin İkinci Bölümü Arkeolojik Eserlerin Yurtdışına Çıkarılması (29)’dır. Yazar eserinin ikinci bölümünde de tıpkı birinci bölümde olduğu gibi konuyu alt başlıklar halinde açıklamayı tercih etmiş. Beş alt başlık açtığı bölümde: Kaçırılan Arkeolojik Eserler, İzinli Olarak Çıkarılan Eserler, Yurtdışından Gelen­lere Arkeolojik Eserin Verilmesi, Yurtdışındaki Müzelerde Bulunan Esere Ekle­mek İçin Verilmesi, Müze-i Hümayun’a Taşıma Masrafına Karşılık Verilmesi, Hediye Edilen Arkeolojik Eserler, Yurtdışından Gelen Hediyeler, Yurtdışına Gi­den Hediyeler, Satılan Arkeolojik Eserler ve Değişimi Yapılan Arkeolojik Eser­ler hakkında bilgi verilen bölümde; Osmanlı Devleti’nin arkeolojik eserlerin taşınmasında ve yerleştirilmesinde titiz davranmaya çalıştıysa da yer yer bü­yük zorluklarla karşılaştığına değinilmiştir. “Merkeze yakın yerlerde, izin alın­dıysa, araştırmalar mükemmel bir güvenlik içinde yürütülür. Ancak Osmanlı İmparatorluğu’nun uzak bölgelerinde, yani bütün kazı ekiplerinin “para av­cısı” olarak görüldüğü yerlerde, bu her zaman söz konusu olmayabilir” deni­len bölümde; eserlerin taşınmasının belli başlı şartlar altında yapılması ge­rektiğine değinilmiş ve bu konuda karşılaşılan zorluklar örneklenmiştir.

Eserin üçüncü bölümü Arkeolojik Kazı Teknikleri ( 57) başlığını taşımakta­dır. Kazı İzinleri, Kazı İzni İçin İzlenecek Yol ve İzin Örnekleri, Kazı İzni Belgesi Verilmesi İçin Gerekli Koşullar, Kazı İznini Kimler Alabilir, Kazı İznini Kimler Alamaz Ve Yasaklar, İzinsiz Kazılar, Kazı Yerleri, Kazı Yapılamayacak Yerler, Kazı Yapılan Yerlerde Arazi Hakkı, Kazı Ceza Kuralları, Taşınamayan Eserlerde Ceza Kuralları, Taşınabilen Eserlerde Ceza Kuralları, Kazıyı Durdurma Kural­ları, Kazı Görevlileri, Kazı Masrafları, Kazılarda Uygulanan Teknikler, Kazı­larda Arkeolojik Eserin Resmini Çizme ve Fotoğrafını Çekme, Kazılarda Model Alma, Kazılarda Harita Çizimi, Arkeolojik Eserin Taşınma İşlemleri, Yurt İçinde Taşınma İşlemleri ve Yurt Dışında Taşınma İşlemleri, başlıkları altında yazar konuyu detaylandırmak adına alt başlıkları tekrar alt başlıklar altında anlatma yoluna gitmiştir. Yazar bu bölümde bilhassa cezalar konusunu açıklarken yö­netmeliklerden faydalanmış ve her konuya ait yönetmeliği numarasıyla be­raber vermiştir. Bulunan eserin kayıt aşamasına kadar geçen süreci yönet­melikler ışığında açıklamıştır.

Dördüncü Bölüm ise Arkeolojik Eser Yönetmelikleri (105)’dir. Bu bölüm kendi içinde Yönetmeliklere Genel Bir Bakış, 1869 Arkeolojik Eser Yönetme­liği, 1874 Arkeolojik Eser Yönetmeliği, 1884 Arkeolojik Eser Yönetmeliği ve 1906 Arkeolojik Eser Yönetmeliği alt başlıklarından oluşmaktadır. Burada ya­zar son bölümde çeşitli aralıklarla çıkartılan dört tane yönetmeliğin sırasıyla hangi şartlar neticesinde çıkartıldığı, hatta bir yönetmeliğin eksik kalan yön­lerinin diğer yönetmelik ile kapatılmaya çalışıldığını bir süreç içerisinde ver­meye çalışmıştır.

Yazar Sonuç (143) kısmında, Osmanlı topraklarının dünya kültür mirasında büyük bir yer kapladığını, ancak bunun öneminin çok sonraları anlaşılmaya başlandığını ve bu noktada geç kalınmışlığın acısının çekildiğine değinmiş ve bu manada yapılmaya çalışılan iyi niyetli çabaların yer yer bilgisizlikten yer yer başka niyetlerin de işin içerisine katılması sonucunda istenilen noktaya ulaşmakta zorluk çekildiğinden bahsetmiştir. Avrupa’nın bu açıdan uyanışı­nın çok daha erken olmakla beraber bu farkındalığını bizim topraklarımızda bir sömürge aracı olarak kullandığına da değinmiştir. Zamanında önlemler almakta zorlansak dahi zararın neresinden dönülürse bunun kar bilinmesi ve yönetmelikler ve hukuki tedbirler neticesinde hiç olmazsa elimizde bulunan eserleri bir nebze de olsa korumak hatta alabilecek durumda olduğumuz ta­rihi eserleri yabancı ülkelerden almak noktasında yapabileceğimiz bir şeyler olduğu noktasında yazar bizi uyarmaktadır.

Kitap hakkında bizim değerlendirmemiz, bakıldığı zaman yazar, ülkemiz topraklarında arkeolojik kazıların zaman içerisinde bir noktadan sonra evril­diğini ve gerçek amacına ulaşmaya çalıştığını gösterse de kitabın içerdiği ko­nular ile kitabın hacmi birbiri ile doğru orantılı görünmemektedir. Özellikle fıkıh gibi başlı başına bir konu teşkil edebilecek noktadan da eseri açıklamaya çalışması ve farklı konulara da değinmesi yani her konuya az da olsa değine­yim düşüncesi kitabın zayıf noktası gibi görünse de bu konudaki çalışmaların azlığı ve özellikle verilen bilgilerin hukuki ve bilimsel kaynaklarla desteklen­mesi kitabı bu konulara ilgi gösteren ve bu tür konularda çalışma yapmak isteyen okurlar açısından önemli bir başvuru kaynağı haline getirdiği göz önüne alındığında bu tür çalışmaların devamının gelmesini diler emeği geçen herkese teşekkür ederiz.

Akdeniz Üniversitesi
Tarih Bölümü

Hatice ÇİFTCİ (Doktora Öğrencisi)
muverrih006@gmail.com.tr

  • Atıf Düzeni
  • Direkt Link
H. Çiftci, Osmanlı Devleti’nin Arkeoloji Politikası. Yazar: B. Kutlu Dilbaz, Libri V (2019) 153-156.

Kalıcı bağlantı adresi: http://www.libridergi.org/2019/lbr-0202

20 Kasım 2019 Şenkal Kileci
← Yunan Düşüncesinin Kaynakları
Sezarların Kadınları →

Yayın Gönderme

Çalışmalarınızı Editöryal Prensiplere ve Yazım İlkelerine göre düzenledikten sonra,  libri@akdeniz.edu.tr adresine gönderebilirsiniz.

eISSN: 2458-7826

PhaseKapakWeb
PhaseKapakWeb
PhaseKapakWeb

SAYI I (2015)

SAYI II (2016)

SAYI III (2017)

SAYI IV (2018)

Search for Publication

En çok okunanlar

  • Plutarkhos, Paralel Yaşamlar: Agesilaos
    Plutarkhos, Paralel Yaşamlar: Agesi...
  • Aşk, Seks & Tragedya (Klasik Çağ Aşkları Aramızda Nasıl Devam Ediyor?)
    Aşk, Seks & Tragedya (Klasik Ç...
  • İskitler, Hunlar ve Göktürkler’de Din ve Sanat
    İskitler, Hunlar ve Göktürkler’de D...
  • Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı
    Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı
  • Ortaçağ Avrupası’nın Ölümle Dansı
    Ortaçağ Avrupası’nın Ölümle Dansı
  • Büyük İskender
    Büyük İskender
  • Antigonus the One-Eyed: Greatest of the Successors
    Antigonus the One-Eyed: Greatest of...
  • Piri Reis ve Kolomb Sonrası Türk Haritacılığı
    Piri Reis ve Kolomb Sonrası Türk Ha...
  • Anadolu Selçukluları: Bir Hanedanın Evrimi
    Anadolu Selçukluları: Bir Hanedanın...
  • Pseudo-Plutarkhos, Nehirler ve Dağ İsimleri Hakkında
    Pseudo-Plutarkhos, Nehirler ve Dağ ...
  • Yüceliğe Hakaret Davasında Cornelius Savunması
    Yüceliğe Hakaret Davasında Corneliu...
  • Arkaik Dönem İonia Üretimi Ticari Amphoralar
    Arkaik Dönem İonia Üretimi Ticari A...
  • Plutarkhos, Moralia: Şans Üzerine
    Plutarkhos, Moralia: Şans Üzerine
  • Tarihe Yön Veren Büyük Komutanlar: İskender, Hannibal ve Sezar’ın Liderlik Dehası
    Tarihe Yön Veren Büyük Komutanlar: ...
  • Barbarlıktan Medeniyete Vikingler
    Barbarlıktan Medeniyete Vikingler

PhaseKapakWeb

eISSN: 2149-7826

Libri

  • Ana Sayfa
  • Dergi Hakkında
  • Son Sayı
  • Arşiv
  • Yazım İlkeleri
  • Yayın Süreci
  • İletişim

Popüler Yayınlar

  • Plutarkhos, Paralel Yaşamlar: Ag...
  • Aşk, Seks & Tragedya (Klasi...
  • İskitler, Hunlar ve Göktürkler’d...
  • Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Ça...
  • Ortaçağ Avrupası’nın Ölümle Dans...
  • Büyük İskender
  • Antigonus the One-Eyed: Greatest...

Son Çıkan Yayınlar

  • Bağdat’tan Kalan Miras Yunan Bilimi Nasıl Korundu ve Geliştirildi? 2 Mart 2021
  • Ilısu Barajı Kurtarma Kazıları 2 Mart 2021
  • Giyinmenin Kısa Tarihi 2 Mart 2021
  • URARTU Doğu’da Değişim 1 Mart 2021
  • Paleolitik’ten Kalkolitik Çağ’a Barınma ve Yerleşim Yerleri 1 Mart 2021
  • Eskiçağda Cinsiyet ve Kadın 1 Mart 2021
  • Luvi Uygarlığı Anadolu ve Ege Arasında Kimlik, Kültür, Dil ve Din Luviler ve Batı Anadolu’nun Luvik Grupları Cilt II 1 Mart 2021

Yayın Arama

Arşiv

Flag Counter
  • Ana Sayfa
  • Dergi Hakkında
  • Son Sayı
  • Arşiv
  • Yayın Etiği
  • Yayın Gönderme
  • Yazım İlkeleri
  • Yayın Süreci
  • İletişim
Copyright © 2015 www.libridergi.org
  • Türkçe