LIBRI
Epigrafi, Çeviri ve Eleştiri Dergisi
  • tr
  • en
  • Ana Sayfa
  • Dergi Hakkında
  • Son Sayı
  • Arşiv
  • Yayın Etiği
  • Yayın Gönderme
  • Yazım İlkeleri
  • Yayın Süreci
  • İletişim
Anasayfa » 2019 » İbn Haldun’un Mukaddime’sinde Maişet Yolları

İbn Haldun’un Mukaddime’sinde Maişet Yolları

 

İbn Haldun’un Mukaddime’sinde Maişet Yolları

Ozan SAĞSÖZ

ISBN: 9786057947253
Sayfa: 171
Baskı Yılı: 2018
Baskı Yeri: İstanbul
Yayınevi: Vakıfbank Kültür Yayınlar

LIBRI V (2019) 7-10
Geliş Tarihi: 28.12.2018 | Kabul Tarihi: 07.01.2019
Elektronik Yayın Tarihi: 17.01.2019
Telif Hakkı © Libri Kitap Tanıtımı, Eleştiri ve Çeviri Dergisi, 2019

pdf  PDF indir

references  PDF görüntüle

info  Atıf Düzeni

O. SAĞSÖZ, İbn Haldun’un Mukaddime’sinde Maişet Yolları. İstanbul 2018. Vakıfbank Kültür Yayınları, 171 sayfa ( 3 Tablo ile birlikte). ISBN: 9786057947253

Tarihin, diğer disiplinler ile diyalektik bir anlatı inşası çabaları genel olarak modern tarih çalışmalarına dair bir kaygıymış gibi görülmektedir. Bu doğrul­tuda geçtiğimiz yüzyılda özellikle batı menşeili tarih yazımında önemli çaba­lar gösterilmiş, geliştirilen kuramsal altyapılarla “tarih olgusu” yeniden şekil­lendirilmeye çalışılmıştır. Düşünce tarihinden, mekân-tarih ilişkisine kadar birçok mesele yapı sökümüne uğramış, yer yer bu söküm doğrultusunda yeni tarih anlayışları inşa edilmiştir. Tüm bunların temel sebebinin sosyoloji, fel­sefe ve siyaset bilimi gibi beşerî bilimlerin geçtiğimiz yüzyıllarda kendilerine yeni yollar çizmesiyle bağlantılıdır. Bu minvalde tarih “bilimi” de diğer beşerî bilimlerin dönüşümüne dâhil olmuş, tüm bu bilimlerin dönüştürülmesinde katkısı olduğu gibi, bu bilim dallarınca da büyük bir dönüşüme uğramıştır. Günümüz tarihçiliği tüm bu süreci “modern” tarihçilik ile açıklama eğilimi gösterse de tarihin diğer disiplinler ile etkileşiminin kökenlerini “moderni­teye” atfetmek oldukça yetersiz bir çabadır. Zira henüz bu kavramların hiçbiri oluşmamışken yaşadığı dönemin tarih perspektifinin çok daha dışında bir metin ortaya koyan İbn Haldun hâlihazırda bu disiplinlerarası altyapıyı çok daha öncesinde kurmuştu. İbn Haldun’u doğrudan tarihçi olarak adlandır­mak bu sebepten ötürü oldukça yetersiz görünmektedir. Günümüz perspek­tifinden bakıldığında onun için “antropolog”, “sosyolog” ve “siyaset bilimci” gibi yakıştırmalarda bulunmak abartılı değil, eksiktir. Bu açıdan bakıldığında onu disiplinlerarası bir beşerî bilimci olarak görmek bir mecburiyet olarak karşımıza çıkıyor.

1332 senesinde Tunus’ta dünyaya gelen İbn Haldun, uzun seneler siya­setle uğraşmış ve siyasetin doğal bir sonucu olarak siyasi çalkantıların orta­sında kalmıştır. Hiçbir zaman ilimden uzak kalmamasına rağmen onun tam manasıyla eser üretmeye kendini adadığı dönem 1375-1383 seneleri arası olarak görülmektedir. 7 cilt olarak kaleme aldığı el-İber adlı eseri onun tarihe dair telif ettiği en ayrıntılı metindir. Fakat bu eseri giriş olmaksızın sunmak istemeyen İbn Haldun, eserine giriş mahiyeti taşıyan “Mukaddime”yi kaleme alır. 5 ayda kaleme aldığı bu eser İslâm tarih yazımında eşsiz bir nitelik taşı­maktadır. Hatta Mukaddime’nin muhteviyatı günümüz bilimsel çalışmaları ile karşılaştırıldığında bir girişten daha çok teorik arka plan izlenimi uyandır­maktadır.

İbn Haldun kendisinden sonra yaşayan birçok düşünce insanı ve tarihçiyi etkilemiştir; hatta Osmanlı döneminde İbn Halduncu isimler karşımıza çık­maktadır. Fakat İbn Haldun’un tam manasıyla uluslararası bir üne kavuşması geçtiğimiz yüzyılda olmuş, bu minvalde geniş bir İbn Haldun kitaplığı oluş­muştur. Bu açıdan Türkiye’de de telif metinler üretilmekle beraber, dünyanın diğer yerleri ile karşılaştırıldığında Türkiye’de yapılan İbn Haldun çalışmaları niceliksel açıdan oldukça cılız kalmıştır. Tanıtımını yapmakta olduğumuz Ozan Sağsöz’ün İbn Haldun’un Mukaddime’sinde Maişet Yolları eseri bu açı­dan dilimizde yapılan önemli bir telif çalışması olarak görülüyor. Kendisinin eseri Ahmet Tabakoğlu danışmanlığında hazırladığı yüksek lisans çalışmasına dayanmaktadır. Bizim bu kitabı tanıtmaktaki temel gayemiz, İbn Haldun ki­taplığı açısından büyük önem arz ettiği kanaatinde olduğumuz bu kitabın daha geniş kitlelere ulaşabilmesi ve okuyucu adaylarının nelerle karşılaşaca­ğına dair bir içerik oluşturmaktır.

Vakıfbank Kültür Yayınları’ndan 2018 senesinde çıkan bu çalışma 3 ana bölümden oluşmaktadır. Eserin temel gayesi İbn Haldun’un maişet üzerine değindiği hususları iktisadi bir gözle incelemek ve değerlendirmektir. Çalış­manın “Giriş” bölümünde çalışmanın metodolojisi ve amacı açıklanır ve bi­rinci bölüme geçilir. Birinci bölüm “İbn Haldun’dan Önce Yakındoğu’da Tarih Bilimi” başlığını taşımaktadır. Yazar bu bölümde antik çağdan başlayarak İbn Haldun’a kadar gelen süreçte tarih biliminin nasıl bir dönüşümden geçtiğini gözler önüne serer. Lakin bunu yaparken İbn Haldun’un perspektifi gözden kaçırılmamıştır. Zira ilgili bölümde İbn Haldun’un kendisinden önceki tarihçi­ler üzerine yaptığı sınıflandırmalar, eleştiriler ve övgüler perspektifinde bir anlatı sunulur. İbn Haldun’un “büyük tarihçiler” olarak atıfta bulunduğu ta­rihçiler titizlikle incelenmiştir. Bu bölümde İbn Haldun’un el-İber adlı eseri hakkında da bilgiler sunulmuş ve onun tarihçiliği incelenmiştir. Yazar bu bö­lümde İbn Haldun’un hayatı ve Mukaddime’yi yazma sürecini paralel ele al­mış ve onun deneyimlerinin esere katkısını gözler önüne sermiştir. İlgili bö­lümde Mukaddime’nin modern dillere yapılan çevirilerinden söz edilir. Ayrıca Mukaddime’nin tarihçiliğe getirdiği yeni perspektif ele alınır. Bölümün diğer bir konusu ise Mukaddime’nin kısımları ve nazariyelerinin incelenmesidir, burada İbn Haldun’un toplumsal kategorizasyonu incelenir ve onun perspek­tifinden bu kategorizasyona ışık tutulur. İlk bölüm esas olarak İbn Haldun’un tarihe nasıl baktığı ve onun Mukaddimesinin nasıl şekillendiği üzerine kurul­muştur.

İkinci bölüm ise “İbn Haldun’da İktisadî Vaziyetler” başlığını taşımaktadır. Bölüm, İbn Haldun’un tarihi nasıl disiplinlerarası incelediğinin anlaşılması ba­kımında büyük önem arz etmektedir. Zira İbn Haldun içerisinde bulunduğu ve kendisinden önce yaşayan devletlerin iktisadî vaziyetleri hakkında tefer­ruatlı bilgiler sunmaktadır. Bu bölümde İbn Haldun’un iş bölümüne dair fikir­leri, modern iktisat teorisyenlerinin fikirleri ile karşılaştırmaları bir şekilde ele alınmıştır. İbn Haldun ve öncesindeki İslamî yazarların iş bölümü meselesin­deki örnekleri, modern teorilerle kıyaslanmış, benzerlikleri ve çelişkileri de­ğerlendirilmiştir. İhtiyaçlar meselesi de ilgili bölümün önemli bir başlığıdır. Yazar bu başlıkta İbn Haldun üzerine telif edilen diğer eserlerdeki İbn Haldun ihtiyaçlar meselesini dikkatle ele alarak kendi anlatısını geliştirmiştir. Burada temel olarak İbn Haldun’un ihtiyaç türlerini sınıflandırma şekli ve bu sınıflan­dırmanın onun nazariyeleri kapsamında incelenmesidir. Bu bakımdan onun görüşleri Gazali gibi ilim insanları ile de kıyaslanmıştır.

Üçüncü bölüm’ün başlığı “İbn Haldun’a göre Geçim Yolları”dır. Bu bö­lümde İbn Haldun’un perspektifinden geçim meselesi ele alınır. Bu konu ele alınırken toplumsal kategorizasyon temelli görüşleri incelenir. İbn Haldun’un “tabiî” ve “tabiî” bulmadığı geçim yolları üzerin geliştirdiği fikirler incelenir. Bu bölümde geçim üzerinden vergi meselesi de ele alınır ve vergi/refah iliş­kisi modern iktisat teorileri ile karşılaştırılarak anlatılır. Bu bölümde İbn Hal­dun’un fikirleri sadece iktisadi kuramlar ile karşılaştırılmakla kalmamış antro­polojik verilerle de kıyaslamalar yapılmıştır. Geçim meselesi incelenirken İbn Haldun’unda bir parçası olduğu “İslâm” perspektifi incelemeye dâhil edilmiş­tir. Hatta yazar İbn Haldun’un geçim meselesine “dini” mi, yoksa “iktisadi” mi, baktığını dikkatle incelemiştir. Yazar bahsi geçen mesleklere de titiz bir bakış sunmuştur. Eser üçüncü bölümünün ardından sonuç bölümüyle son bulur. İlgili bölümde tüm bu meselelerin genel bir tartışması ve incelemesi bulunmaktadır.

Sonuç olarak ilgili eser ortaçağ iktisat tarihi ve İbn Haldun çalışmaları ba­kımından önemi haiz bir çalışmadır. Yazar İbn Haldun’un iktisadi durumlar hakkındaki görüşlerini “maişet” üzerinden inceler. Burada en dikkati geçen İbn Haldun’un geliştirdiği birçok nazariyenin sonraki yüzyıllarda habersiz bir biçimde erken modern ve modern iktisat teorisyenleri tarafından tekrarlan­mış olmasıdır. Bu durum hem eserin önemini arttırırken hem de İbn Hal­dun’un çok bilinmeyen bir yönüne daha ışık saçar. Zira İbn Haldun’un “tarih”, “sosyoloji” ve “antropoloji” gibi alanlardaki öncül fikirleri uzun yıllardır bilinse de, onun iktisat üzerine olan fikirleri bu eser sayesinde daha anlaşılabilir kı­lınmıştır.

Akdeniz Üniversitesi
Tarih Anabilim Dalı

Doğan Mert DEMİR (PhD)
doganmdemir@gmail.com

  • Atıf Düzeni
  • Direkt Link
D. M. Demir, İbn Haldun’un Mukaddime’sinde Maişet Yolları. Yazar: O. Sağsöz, Libri V (2019) 7-10.

Kalıcı bağlantı adresi: http://www.libridergi.org/2018/lbr-0177

18 Ocak 2019 Aykan A.
← Pro Rege Deiotaro/Kral Deiotaros Savunması
Koranza ile Lagina →

eISSN: 2458-7826

Yayın Gönderme

Çalışmalarınızı Editöryal Prensiplere ve Yazım İlkelerine göre düzenledikten sonra,  libri@akdeniz.edu.tr
adresine gönderebilirsiniz.

SCImago Journal & Country Rank

eISSN: 2458-7826

    PhaseKapakWeb
    PhaseKapakWeb
    PhaseKapakWeb PhaseKapakWeb PhaseKapakWeb

    SAYI I (2015)

    SAYI II (2016)

    SAYI III (2017)

    SAYI IV (2018)

    Search for Publication

    En çok okunanlar

    • Arkaik Dönem İonia Üretimi Ticari Amphoralar
      Arkaik Dönem İonia Üretimi Ticari A...
    • Plutarkhos, Moralia: Şans Üzerine
      Plutarkhos, Moralia: Şans Üzerine
    • Tarihe Yön Veren Büyük Komutanlar: İskender, Hannibal ve Sezar’ın Liderlik Dehası
      Tarihe Yön Veren Büyük Komutanlar: ...
    • Barbarlıktan Medeniyete Vikingler
      Barbarlıktan Medeniyete Vikingler
    • Yunan ve Roma’da Ölü Kültü
      Yunan ve Roma’da Ölü Kültü
    • Antikçağ’dan Bugüne Glykon Kültü
      Antikçağ’dan Bugüne Glykon Kültü
    • Plutarkhos, Paralel Yaşamlar: Pompeius & Karşılaştırma
      Plutarkhos, Paralel Yaşamlar: Pompe...
    • Tarihi Dönemlere Ayırmak Şart mı?
      Tarihi Dönemlere Ayırmak Şart mı?
    • Gracchus Kardeşler
      Gracchus Kardeşler
    • Persler: Anadolu’da Kudret ve Görkem (The Persians: Power and Glory in Anatolia)
      Persler: Anadolu’da Kudret ve Görke...
    • Konstantinopolis: Şehrin Dokusu
      Konstantinopolis: Şehrin Dokusu
    • Manisa Müzesi Heykeltıraşlık Eserleri
      Manisa Müzesi Heykeltıraşlık Eserle...
    • Cumhuriyet Dönemi Roma Vergi Sistemi
      Cumhuriyet Dönemi Roma Vergi Sistem...
    • Antik Kentler: Antik Yakındoğu, Mısır, Yunan ve Roma’da Kentsel Yaşamın Arkeolojisi.
      Antik Kentler: Antik Yakındoğu, Mıs...
    • L. Catilina Söylevi
      L. Catilina Söylevi

    PhaseKapakWeb

    eISSN: 2149-7826

    Libri

    • Ana Sayfa
    • Dergi Hakkında
    • Son Sayı
    • Arşiv
    • Yazım İlkeleri
    • Yayın Süreci
    • İletişim

    Creative Commons Lisansı
    Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

    Son Çıkan Yayınlar

    • Strabon, Geographika (Coğrafya): Kitap XI.1-14 20 Mart 2025
    • Stamped Amphora Handles from Magarsus 18 Şubat 2025
    • New Dedications from Phaselis to Apollon Epidamos, Artemis Pergaia and Hephaistos 28 Aralık 2024
    • New Inscriptions from Olympos (Lykia) 21 Aralık 2024
    • New Inscriptions from Nikaia XVI: Votives to Zeus (Bronton and Gorzaios) 18 Aralık 2024
    • New Reading of I.Mylasa I, 403 15 Aralık 2024
    • A Wandering Jewish Tombstone 9 Aralık 2024
    • Eine Gruppe neuer Grabinschriften aus Kestel bei Bursa 27 Mart 2024

    Yayın Arama

    Arşiv

    Flag Counter
    • Ana Sayfa
    • Dergi Hakkında
    • Son Sayı
    • Arşiv
    • Yayın Etiği
    • Yayın Gönderme
    • Yazım İlkeleri
    • Yayın Süreci
    • İletişim
    Copyright © 2015 www.libridergi.org
    • Türkçe
    • English (İngilizce)