Ortaçağ Avrupası’nın Ölümle Dansı

P. ÜLGEN, Ortaçağ Avrupası’nın Ölümle Dansı. İstanbul 2017. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 175 sayfa. ISBN: 9786053964421

Ortaçağ Avrupası XIV. yüzyıla kadar yeniliğe açık ve dinamik bir dönem olarak betimlenmektedir. Özellikle IX. yüzyılda su ve rüzgâr gücünün yaygın olarak kullanılmaya başlaması ve çarklı düzeneklerin geliştirilmesiyle birlikte Orta­çağ­da bir makineleşme sürecinin başladığı görülmektedir. Mühendislik başa­rı­la­rının yanı sıra tarım teknolojisi ve üretimi doğrudan etkileyen tarımsal me­totlar da geliştirilmiştir. Tarımdaki bu gelişmeler besin maddelerinin çeşit­len­mesini sağlamıştır. Ortaçağda tarımla birlikte taş ve demir işletmeciliğinin de ciddi ölçüde gelişim gösterdiğini söylemek mümkündür. XII. yüzyılda var olan düşünsel özgürlük ortamı modern bilimin gelişebileceği bir süreci de beraberinde getirmiştir. Bilim ve teknolojideki ilerlemelerin yanı sıra düşün­sel alanda da gelişme kaydetmiş olan Ortaçağ Avrupası XIV. ve XV. yüzyılda kilisenin mistisizme yönelişiyle yani rasyonalizmin yerini mistisizmin almasıy­la ve bunun beraberinde Ortaçağ insanının kutsal kitapların doğruluğu, istenç özgürlüğü gibi ilkel konuları tartışır hale gelmesiyle XIII. yüzyıl aydınlanması dur­ma noktasına gelmişti. Ancak Ortaçağ Avrupası’nın çöküşünün tek nedeni elbette ki, bu değildi. Zira XIV. yüzyılda Avrupa mücadele etmek durumunda olduğu pek çok zorlukla karşı karşıyaydı. İşte tüm bu zorluklar ve kaotik dö­nemler Ortaçağ Avrupası’nın Ölümle Dansı adlı bu eserde anlatılmaktadır.

Eserin Giriş (9-12) bölümünde Dünya’nın Sonu Mu? başlığı altında Orta­çağ’ın genel bir tarih bakış açısıyla değerlendirilmesi sonucu oluşan “karan­lık” bir dönem olduğu algısının yerleştiği ancak bu algının Ortaçağın geneline yansıtılmaması ve dinamizm ya da çöküş süreçlerinin çağ boyunca var olan devletler ve ülkelere göre değişkenlik gösterebileceğinin de göz önünde bu­lun­du­rulması gerektiği ifade edilmektedir. Giriş bölümünde Ortaçağ Avrupa kentlerinin genişlemesi, Avrupa ekonomisinin rasyonalite kazanmaya başla­ması ancak ekonomik gelişimin XIII. yüzyıl sonlarına doğru durma noktasına gelmesi ve XIV. yüzyıldaki felaket süreçleri kitabın temel bölümlerinde detay­lan­dı­rılmak suretiyle özetlenmektedir.

Birinci bölüm XIV. Yüzyılda Avrupa ‘da Kıtlık ve Salgın Hastalıklar (13-79) ana başlığı altında Kıtlık (14-26) ve Salgın Hastalıklar (27-79) alt başlıklarıyla anlatılmaktadır. Burada Ortaçağ’da Avrupa’da yaşanan coğrafi ve ekolojik değişimler ve bu iklimsel değişiklikler sonucunda 1315-1322 yılları arasında yaşanan ‘Büyük Kıtlık’ ve bu kıtlığın yıkıcı etkileri anlatılmaktadır. Avrupa’da yedi yıllık bu kıtlık sürecinin dışında dört büyük kıtlık ve bunun beraberinde gelen kriz dönemleri yaşanmıştır. Bu kıtlık ve kriz süreci Ortaçağ’da Avrupa nüfusunun yarısının yok olmasına sebep olmuştur. XIV. yüzyıl, kalan nüfusun şehirlerdeki tüccar ve finansörlerin para kaybetmeye başladığı, devletlerin savaşlara yöneldiği bir süreç olarak nitelendirilmektedir. Yine birinci bölüm­de krizle birlikte ortaya çıkan salgın hastalıklara değinilmektedir. Bu hastalık­lar cüzam ve veba gibi ölümcül hastalıklardır. Kitapta bu hastalıkların neden­leri, karakteristiği, hastalığın türleri, hastalığın görüldüğü bölge ve sınıflar ve bu hastalıkların yıkıcı sonuçları anlatılmaktadır. Ayrıca söz konusu bu hasta­lıklar karşısında insanın o dönemki çaresizliğine vurgu yapılmaktadır.

Kitabın ikinci bölümünü XIV. Yüzyılda Avrupa’da Savaşlar ve Finansal Kriz (81-116) oluşturmakta ve Savaşlar (81-110) ve Finansal Kriz (111-117) alt başlıkları ile anlatılmaktadır. Burada Ortaçağ Avrupası’nda yaşanan savaşlar ve bu savaşların en önemlisi olan Yüzyıl Savaşları’na değinilmektedir. Kitabın devamında savaşlar, salgın hastalıklar ve kıtlığın yol açtığı finansal krizden söz edilmektedir. Avrupa’nın Ortaçağ’daki en ünlü bankaları ve bankaların ekonomik zayıflama hatta çöküş süreçleri değerlendirilmektedir.

Kitabın son ana bölümü Kilise’de Kaos ve Heretikler (117-154) başlığıyla anla­tılmaktadır. Burada kilisede yaşanan hizipleşme ve bu hizipleşmelerin ne­den­lerine değinilmektedir. Zira XIV. yüzyıl kilise ve papalık açısından so­runlu bir yüzyıl olmuştur. Ortaçağ Avrupası’nın Ölümle Dansı adlı bu eser XIV. Yüzyıldaki Önemli Olaylar (155) başlığı altında verilen kronolojik bir liste ile sonlandırılmıştır.

Kitapta genel olarak Avrupalıların felaketler yüzyılı olarak niteledikleri XIV. yüzyıl anlatılmaktadır. Anlatımda felsefi kavram ve akımlar ile mistik unsurlar bir arada kullanılmaktadır. Çalışmada resimler ve şiirlere yer verilmiş olması anlatılan konulara farklı bakış açıları getirmiştir. Bilimsellikten uzaklaşmadan yalın, rafine ve anlaşılır bir dille yazılmış olan bu kitap hem Ortaçağ araştırma­cıları hem de alana meraklı tüm okuyucuların dikkatini çekebilecek, Ortaçağ algısının farklı yönleriyle tasvir edildiği bir eserdir.

Ortaçağ Avrupası’nın Ölümle Dansı

P. ÜLGEN, Ortaçağ Avrupası’nın Ölümle Dansı. İstanbul 2017. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 175 sayfa. ISBN: 9786053964421

Ortaçağ Avrupası XIV. yüzyıla kadar yeniliğe açık ve dinamik bir dönem olarak betimlenmektedir. Özellikle IX. yüzyılda su ve rüzgâr gücünün yaygın olarak kullanılmaya başlaması ve çarklı düzeneklerin geliştirilmesiyle birlikte Orta­çağ­da bir makineleşme sürecinin başladığı görülmektedir. Mühendislik başa­rı­la­rının yanı sıra tarım teknolojisi ve üretimi doğrudan etkileyen tarımsal me­totlar da geliştirilmiştir. Tarımdaki bu gelişmeler besin maddelerinin çeşit­len­mesini sağlamıştır. Ortaçağda tarımla birlikte taş ve demir işletmeciliğinin de ciddi ölçüde gelişim gösterdiğini söylemek mümkündür. XII. yüzyılda var olan düşünsel özgürlük ortamı modern bilimin gelişebileceği bir süreci de beraberinde getirmiştir. Bilim ve teknolojideki ilerlemelerin yanı sıra düşün­sel alanda da gelişme kaydetmiş olan Ortaçağ Avrupası XIV. ve XV. yüzyılda kilisenin mistisizme yönelişiyle yani rasyonalizmin yerini mistisizmin almasıy­la ve bunun beraberinde Ortaçağ insanının kutsal kitapların doğruluğu, istenç özgürlüğü gibi ilkel konuları tartışır hale gelmesiyle XIII. yüzyıl aydınlanması dur­ma noktasına gelmişti. Ancak Ortaçağ Avrupası’nın çöküşünün tek nedeni elbette ki, bu değildi. Zira XIV. yüzyılda Avrupa mücadele etmek durumunda olduğu pek çok zorlukla karşı karşıyaydı. İşte tüm bu zorluklar ve kaotik dö­nemler Ortaçağ Avrupası’nın Ölümle Dansı adlı bu eserde anlatılmaktadır.

Eserin Giriş (9-12) bölümünde Dünya’nın Sonu Mu? başlığı altında Orta­çağ’ın genel bir tarih bakış açısıyla değerlendirilmesi sonucu oluşan “karan­lık” bir dönem olduğu algısının yerleştiği ancak bu algının Ortaçağın geneline yansıtılmaması ve dinamizm ya da çöküş süreçlerinin çağ boyunca var olan devletler ve ülkelere göre değişkenlik gösterebileceğinin de göz önünde bu­lun­du­rulması gerektiği ifade edilmektedir. Giriş bölümünde Ortaçağ Avrupa kentlerinin genişlemesi, Avrupa ekonomisinin rasyonalite kazanmaya başla­ması ancak ekonomik gelişimin XIII. yüzyıl sonlarına doğru durma noktasına gelmesi ve XIV. yüzyıldaki felaket süreçleri kitabın temel bölümlerinde detay­lan­dı­rılmak suretiyle özetlenmektedir.

Birinci bölüm XIV. Yüzyılda Avrupa ‘da Kıtlık ve Salgın Hastalıklar (13-79) ana başlığı altında Kıtlık (14-26) ve Salgın Hastalıklar (27-79) alt başlıklarıyla anlatılmaktadır. Burada Ortaçağ’da Avrupa’da yaşanan coğrafi ve ekolojik değişimler ve bu iklimsel değişiklikler sonucunda 1315-1322 yılları arasında yaşanan ‘Büyük Kıtlık’ ve bu kıtlığın yıkıcı etkileri anlatılmaktadır. Avrupa’da yedi yıllık bu kıtlık sürecinin dışında dört büyük kıtlık ve bunun beraberinde gelen kriz dönemleri yaşanmıştır. Bu kıtlık ve kriz süreci Ortaçağ’da Avrupa nüfusunun yarısının yok olmasına sebep olmuştur. XIV. yüzyıl, kalan nüfusun şehirlerdeki tüccar ve finansörlerin para kaybetmeye başladığı, devletlerin savaşlara yöneldiği bir süreç olarak nitelendirilmektedir. Yine birinci bölüm­de krizle birlikte ortaya çıkan salgın hastalıklara değinilmektedir. Bu hastalık­lar cüzam ve veba gibi ölümcül hastalıklardır. Kitapta bu hastalıkların neden­leri, karakteristiği, hastalığın türleri, hastalığın görüldüğü bölge ve sınıflar ve bu hastalıkların yıkıcı sonuçları anlatılmaktadır. Ayrıca söz konusu bu hasta­lıklar karşısında insanın o dönemki çaresizliğine vurgu yapılmaktadır.

Kitabın ikinci bölümünü XIV. Yüzyılda Avrupa’da Savaşlar ve Finansal Kriz (81-116) oluşturmakta ve Savaşlar (81-110) ve Finansal Kriz (111-117) alt başlıkları ile anlatılmaktadır. Burada Ortaçağ Avrupası’nda yaşanan savaşlar ve bu savaşların en önemlisi olan Yüzyıl Savaşları’na değinilmektedir. Kitabın devamında savaşlar, salgın hastalıklar ve kıtlığın yol açtığı finansal krizden söz edilmektedir. Avrupa’nın Ortaçağ’daki en ünlü bankaları ve bankaların ekonomik zayıflama hatta çöküş süreçleri değerlendirilmektedir.

Kitabın son ana bölümü Kilise’de Kaos ve Heretikler (117-154) başlığıyla anla­tılmaktadır. Burada kilisede yaşanan hizipleşme ve bu hizipleşmelerin ne­den­lerine değinilmektedir. Zira XIV. yüzyıl kilise ve papalık açısından so­runlu bir yüzyıl olmuştur. Ortaçağ Avrupası’nın Ölümle Dansı adlı bu eser XIV. Yüzyıldaki Önemli Olaylar (155) başlığı altında verilen kronolojik bir liste ile sonlandırılmıştır.

Kitapta genel olarak Avrupalıların felaketler yüzyılı olarak niteledikleri XIV. yüzyıl anlatılmaktadır. Anlatımda felsefi kavram ve akımlar ile mistik unsurlar bir arada kullanılmaktadır. Çalışmada resimler ve şiirlere yer verilmiş olması anlatılan konulara farklı bakış açıları getirmiştir. Bilimsellikten uzaklaşmadan yalın, rafine ve anlaşılır bir dille yazılmış olan bu kitap hem Ortaçağ araştırma­cıları hem de alana meraklı tüm okuyucuların dikkatini çekebilecek, Ortaçağ algısının farklı yönleriyle tasvir edildiği bir eserdir.